Það var í miðjum munúð­ar­fullum aðdrætti mynda­töku­manns­ins á verð­miða þriggja kílóa pakkn­ingar af ítal­skri parma­skinku sem ég upp­lifði fölskva­laust þakk­læti fyrir beina útsend­ingu Vísis frá opnun Costco. Það var ein­hver værð yfir því að fylgj­ast með Kol­beini Tuma ráfa stefnu­laust um gang­ana í leit að ein­hverju hald­bæru and­ar­taki til að flytja fréttir af – eins og að sitja við höfn á sól­ríkri sum­arn­óttu og horfa skemmti­ferða­skip sigla út lygnan fjörð.

Sumir virkja nút­vit­und með öpp­um, hlusta á frum­skóg­ar­hljóð, sjáv­ar­n­ið; ég horfi greini­lega á annað fólk versla.

Ég hugsa að þetta sé berg­mál af gam­alli skil­yrð­ingu úr æsku. Ég var frekar ein­rænt barn; leið oft best með mér sjálf­um. Ein mín helsta dægradvöl var að hanga. Hanga í sjopp­um, hanga í búð­um. Ég hékk á Trölla­vídjó og las aftan á spól­ur. Ég hékk í Hug­föngum og las aftan á Act­ion Force-­kalla og körfu­bolta­mynd­ir. Hékk í Japis og las aftan á Sega Mega­dri­ve-­tölvu­leiki. Hékk í Skíf­unni og las aftan á No Limit Records-diska. Nálægð við neysl­una án neysl­unn­ar. Án þess að eign­ast alla þessa hluti varð til þessi hug­mynd um hluti sem fyll­ingu – að langa.

Og þetta hefur fylgt mér. Stundum labba ég inn í ELKO án þess að ætla að kaupa neitt; labba bara fram­hjá upp­þvotta­vél­unum og ryksugu­vél­menn­unum og heilsu­snjallúr­un­um. Vil vera á spor­baug í kringum dýr raf­tæki. Þús­undir hug­mynda­snauðra para eru eins. Heilu sunnu­dag­arnir sem fara í að ráfa inn í Kola­port­ið, í gegnum garð­yrkju­deild Bauhaus, fram­hjá öllum versl­un­unum í Smára­lind og ranka svo við sér sex tímum síðar með hálf­ét­inn lambaskanka fyrir framan sig í IKEA. 

Það var nákvæm­lega svona sem ég rank­aði við mér inni á verst nefndu vöru­sýn­ingu Íslands­sög­unn­ar, Amazing Home Show, um síð­ustu helgi. Vakna á sunnu­degi, fæ mér kaffi­bolla og allt í einu stend ég inni í Laug­ar­dals­höll­inni að skrá mig í happ­drætti hjá ein­hverjum fast­eigna­sala til að eiga kost á því að vinna 100.000 króna inn­eign í Epal. Á meðan situr hópur af dauf­eygðum börnum og hlustar á Björg­vin Franz, í bún­ingi Jasmínar prinsessu, syngja Dis­neylög fyrir aftan mig. Þarna var sann­ar­lega eitt­hvað fyrir alla: Básar með glugga­tjöld­um, yfir­byggðum svöl­um, tekk­hús­gögn­um, varmapumpum í sum­ar­bú­staði. Það eru íbúðir á Spáni, skand­in­av­ísk hús­gögn, risa­vaxið marm­arakar með kín­verskum gull­fiskum og súr­r­eal­ísk brjóst­mynd af Napól­eon með höf­uðið af Bas­set-hundi. Allir bás­arnir reyndu að lokka bug­aðar barna­fjöl­skyldur og paraupp­vakn­inga til sín með súkkulaði­molum og gos­drykkj­um. Einn við­skipta­bank­inn var bæði að gefa app­el­sín­flöskur með lakk­rís­röri og ókeypis þriggja mín­útna greiðslu­mat, og Atl­ants­olía var með get­rauna­leik þar sem maður átti að reyna að telja Tobler­o­nepakka ofan í risa­stórum plexí­glers­sí­valn­ingi til að eiga kost á því að vinna flug­miða. Einn básinn, sem ég held að hafi verið að kynna ein­hvers­konar sam­sett sum­ar­hús frá Tékk­landi, bauð samt upp á bein­skeytt­ari upp­lifun: tveir garð­stólar til að sitja í og nokkrar rútur af volgum dósa­bjór á gólf­inu. Mjög naumt og gott feng sui.

Fyrir utan var hægt að skoða grill og garð­hús­gögn. Börnin fóru í hoppukast­ala á meðan full­orðna fólkið stóð í röð til fá að setj­ast upp í hvítan Tesla-jeppa eins og hann væri fangið á jóla­sveini í banda­rískri versl­un­ar­mið­stöð; ekki til setja hann í gang eða keyra, heldur bara svona þykj­ast stýra. Brúmm­brúmm!

Það besta við þetta allt var að það kost­aði 1200 krónur inn. Ég borg­aði fyrir að láta selja mér eitt­hvað drasl. Þetta er eins og eitt­hvað Blofeld-plott í gam­alli Bond­mynd; svo sturlað plan að það gæti mögu­lega virk­að.

Það er í það minnsta að virka fyrir Costco. 40.000 ein­stak­lingar og fyr­ir­tæki hafa látið laminera fyrir sig plast­kort sem stað­festa að við­kom­andi hafi keypt sér þau for­rétt­indi að fá að versla. Það hlýtur að vera frygð­ar­há­tindur kap­ít­al­ism­ans að sann­færa pöp­ul­inn um að greiða fyrir það að fá að versla. 

Mig langar að vera þarna. Mig langar til þess að sjá þetta allt. Finna fyrir rým­inu. Mig langar að hand­leika risa­vöxnu Tobler­o­nestaut­ana. Snerta fíl­inn, hlusta á 150.000 króna hunda­há­talarann, strjúka þess­ari þriggja kílóa parma­skinku. Mig langar til að upp­lifa allt þetta ferska græn­meti; þukla á stinnum lárperum og sjá ban­ana sem ekki eru að deyja úr sorg. Eru til blá­ber sem eru ekki mygl­uð? Laukur sem ekki er lin­ur? Ég vil sjá þús­und krabbaklær í klaka­boxi og kjöt sem er víst svo ferskt að Sig­rún Magn­ús­dóttir þorir ekki að koma nálægt því af ótta við að bog­frymill sjúgi úr henni fram­heil­ann. Þetta er El Dora­do; mitt Shangri-La.

Við fögnum komu frels­ar­ans sem heggur á hlekki íslensku okur­versl­un­ar­inn­ar. Allt í einu kostar bens­ín­lítr­inn 169,90 krón­ur. Ísskápur sem áður kost­aði 399.990 kostar nú 269.990. Ódýr­ari símar, ódýr­ari mynda­vél­ar, Levi’s-buxur á fimm­þús­und­kall. Við höfum verið blekkt. 

Ein­hverjir vilja kalla gagn­rýni á Costco stétta­hroka; að það séu for­rétt­indi hinna ríku að gagn­rýna þá sem minna mega sín fyrir að fagna ódýr­ara vöru­verði. Að það sé sær­andi að gera grín að þeim sem stóðu í röð fyrir utan versl­un­ina nótt­ina fyrir opnun eins og þetta hafi verið mun­að­ar­leys­in­gj­arnir í Ólíver Twist að reyna að ná sér í síð­ustu dreggjar súp­unn­ar. 

Er það kannski jöfn­uð­ur­inn sem allir eru að tala um? Jafn réttur til þess að eiga? Til að eignast? Neysla er mann­rétt­indi. Ódýrar vörur eru mann­rétt­indi. Ódýrt bensín er mann­rétt­indi. Við eigum öll að geta baðað okkur í bens­íni eins og mód­elin í Zool­and­er. Ég er ekki einu sinni með bíl­próf og mig langar samt að fylla 100 brúsa af bens­íni.

Af hverju stendur fólk í röð? Veit það eitt­hvað sem ég veit ekki? Er allt að fara að klárast? Sá þetta fólk kannski fjár­mála­ráð­herr­ann í him­in­bláa evru­svæð­is­bolnum í kvöld­frétt­unum á sunnu­dags­kvöldið og hugs­aði með sér: „Jæja, núna er þetta búið“? Við gætum öll vaknað í fyrra­málið í Mad Max-veru­leika þar sem vatnið kostar meira en bens­ínið og það eina sem er til að borða er parma­skinka, bog­frymils­smitað nauta­kjöt og fjög­urra kíló­gramma Tobler­o­nestaut­ar. Og það síð­asta sem við sjáum er Gísli Gísla­son að láta skjóta sér í út í geim með Ric­hard Bran­son fyrir alla hvítu Tesla­pen­ing­ana sína. Þá hugsum við með okk­ur: Kannski áttum við öll að standa í röð. Kannski eigum við öll að versla eins og við séum að fylla neð­an­jarð­ar­byrgi.

Kannski er það meira að hið litla og íslenska og smá­borg­ara­lega er ekki töff leng­ur; ekki meiri ein­okun og ein­angr­un. Við viljum bara versla við Costco, drekka drykki frá Coca-Cola European Partners Ísland og heim­sækja Amazing Home Show og fljúga með Air Iceland Conn­ect.

Það er ekk­ert skrítið að Íslend­ingar fagni því að ein­okrurum okkar sé loks­ins refs­að. Hver hefur samúð með olíu­fé­lög­unum eða Hög­um? Hver hefur samúð með ELKO? Það er eng­inn að fara að fella tár yfir öllu því sem við höfum ofgreitt, öllu svindlinu, öllum þeim mygl­uðu ávöxtum sem maður hefur hent í gegnum árin. En það er kannski líka var­huga­vert að hjúfra um sig í faðmi risa sem getur kreist heilu hag­kerfin eins og litlar graft­ar­bólur í krafti stærðar sinn­ar. Svo ekki sé minnst á umhverf­is- og sið­ferð­is­á­hrif svona lág­vöru­verðs­risa.

Costco er ekki vinur þinn.

Mig langar samt alveg heví að versla þar.