Það bar svo við um þær mundir að sum­arið 2012 var ég upp­tek­inn við að brenna kertið mitt í báða enda. Út frá þeirri iðju höfðu brunnið allar þær brýr sem voru mér að baki.

Ég var einn af þeim sem frá upp­hafi var ljóst að átti ekki að smakka það. Frá fyrsta fyll­er­íi. Æsku­vin­kona mín sagði við mig, þegar ég var búinn að drekka í nokkrar vik­ur, að ég kynni ekki að drekka. Ég? Það var HÚN sem kunni ekki að drekka! Sötr­aði 2-3 bjóra ÓTRÚ­LEGA hægt. Fór svo bara heim stuttu eftir mið­nætti, aldrei til í tryll­ing­inn! Það var hún sem var með drykkju­vanda! Það er í hjarta myrk­urs­ins sem töfr­arnir ger­ast. Hvernig ætl­aru að kom­ast þangað ef þú ferð heim á mið­nætti eftir örfáa sopa af bjór? Og töfr­arnir gerð­ust alveg stund­um. Handa­hófs­kennt líf býður oft uppá ótrú­legar upp­lif­an­ir.

Þegar ég var tví­tugur var ég búinn að drekka mig út úr einum fram­halds­skóla og inn í ann­an. Sá var í Breið­holt­inu og eðli máls­ins sam­kvæmt kynnt­ist ég þar kanna­bis­efn­um.

Þegar ég var tví­tugur var ég búinn að drekka mig út úr einum fram­halds­skóla og inn í ann­an. Sá var í Breið­holt­inu og eðli máls­ins sam­kvæmt kynnt­ist ég þar kanna­bis­efn­um. Þau sögðu "Komdu í ferða­lag” og ég sagði "OK, ég elska þig” og næstu árin lit­að­ist líf mitt af storma­sömu sam­bandi okk­ar.

Fljót­lega varð þó ljóst að kanna­bis­efnin voru að fara með geð mitt á áður órann­sak­aðar lend­ur. Ég vil meina að fyrst hafi þau kennt mér eitt­hvað, raun­veru­lega. Ég upp­lifði tón­list, sam­ræð­ur, sam­fé­lagið og lífið sjálft, allt á annan hátt. En mjög stuttu eftir að ég fór að nota þau í miklu magni varð kenn­ara­verk­fall hjá efn­un­um. Þau sögðu mér sömu hlut­ina, aftur og aft­ur, þangað til þau hættu algjör­lega að opna munn­inn nema til þess að bíta mig. Narta burtu hluta af mér þangað til ekk­ert stóð eftir nema geð­veik beina­grind.

Vorið 2005, þegar ég var 21 árs gam­all, var ég að koma upp í mína fyrstu geð­hæð, man­íu. Ég sýndi öll ein­kenn­in; svefn­leysi, mál­æði, gríð­ar­legar skap­sveifl­ur, reiði­köst og afteng­ingu frá raun­veru­leik­an­um. Ég hafði aldrei áður farið í man­íu, en þarna, rúmu ári eftir að hafa fyrst prófað kanna­bis og ein­ungis nokkrum mán­uðum eftir að hafa farið út í dag­neyslu, var ég kom­inn með áunnin geð­sjúk­dóm. Trít­i­lóð­ur, bók­staf­lega að drep­ast úr hroka og nokkuð viss um að ég væri fram­tíðar leið­togi alls heims­ins. Ég var MÆTT­UR.

Áunnið brjál­æði

Um sum­arið fór ég með félögum mínum úr fram­halds­skóla á Hróa­skeldu­há­tíð­ina. Ég var í full­komnu man­íukasti allan tím­ann. Öskr­aði, laug, tal­aði stöðugt, skip­aði fólki fyr­ir, tók reiði­köst á þá sem voru mér ekki sam­boðnir og var almennt óalandi og óferj­andi. Enda gáfust flestir félagar mínir upp á mér. Það varð ein­hver sam­staða um að ég væri algjör­lega óbæri­legur og ekki við mig talandi. Og það var alveg satt. Geð­heilsa mín skán­aði ekki á hátíð­inni sjálfri. Ég próf­aði sýru í fyrsta skiptið og flétt­að­ist allur sá brjál­æð­is­legi sann­leikur sem hún hafði að segja saman við mína brengl­uðu upp­lifun af raun­veru­leik­an­um. Ég var far­inn.

Eftir hátíð­ina missti ég af flug­inu heim og eyddi nokkrum vikum á göt­unni í Kaup­manna­höfn. Svaf á frekar óhefð­bundnum stöðum - á lest­ar­stöðv­um, undir stig­um, í tjaldi úti í skógi með ógeðs­lega leið­in­legum Svía, í yfir­gefnum barna­skóla með þýskum fjöl­lista­hóp, í almenn­ings­görð­um. Safn­aði dósum til að eiga fyrir bjór og hassi.

Eftir hátíð­ina missti ég af flug­inu heim og eyddi nokkrum vikum á göt­unni í Kaup­manna­höfn. Svaf á frekar óhefð­bundnum stöðum - á lest­ar­stöðv­um, undir stig­um, í tjaldi úti í skógi með ógeðs­lega leið­in­legum Svía, í yfir­gefnum barna­skóla með þýskum fjöl­lista­hóp, í almenn­ings­görð­um. Safn­aði dósum til að eiga fyrir bjór og hassi. Inn á milli hins­veg­ar, þegar vímu­á­standið var í lág­marki, varð meira að segja mér ljóst að eitt­hvað mikið var að. Ég var að missa flug­ið. Þetta hafði ekki verið plan­ið.

Ég komst á end­anum aftur til lands­ins við illan leik. Með lungna­bólg­u.Vannærð, sex­tíuog­fjög­urra kíló­gramma hund­raðn­í­tíuo­gátta sentí­metra, geð­veik beina­grind, illa hald­inn af áunnu brjál­æði. Ein­hver hefði haldið að eftir svona útreið ætti maður að gera vörutaln­ingu á sjálfum sér. Sjá hvað hefði farið úrskeið­is. Reyna að end­ur­taka ekki mis­tök­in. Ein­hver hefði haft rangt fyrir sér. Því eftir mjög langan og myrkan vetur gerði ég það nákvæm­lega sama: Reykti mig í sturlun, fór á Hróa­skeldu, gerði alla vini mína frá­hverfa mér, end­aði á göt­unni og brot­lenti svo aftur heima við illan leik. Stuttu seinna gerði ég mína fyrstu til­raun til að hætta allri neyslu. Aleinn.

Að leggja eigin hand­ó­nýtu hug­myndir á hill­una

Ég hékk tæp þrjú ár á snúr­unni, hnef­andi sjálfan mig allan tím­ann, þangað til mér tókst að selja mér þá hug­mynd að ég gæti notað aft­ur. Að þessir atburð­ir, tveimur til þremur árum áður, hefðu verið bernsku­brek. Að NÚ væri ég í jafn­vægi. Að NÚ kynni ég þetta. Ef ég BARA reykti kanna­bis. Af því ég varð svo rugl­aður af víni. Vínið hlyti að vera vanda­mál­ið. Sú til­raun fór ekki vel. Ég end­aði uppi á geð­deild. Allt í lagi, þá reyndi ég að BARA drekka áfengi. Af því ég varð svo geð­veikur af reykn­um. Það fór dásam­lega. Ég end­aði í með­ferð.

Afhverju dásam­lega? Vegna þess að í með­ferð­inni var útskýrt fyrir mér, í fyrsta skiptið á ævinni, að ég væri með fíkni­sjúk­dóm. Að hann mætti með­höndla. Ef ég aðeins fram­kvæmdi og gerði það sem mér var sagt þá ætti ég að eiga séns. Ef ég legði mínar hand­ó­nýtu hug­myndir til hliðar og tæki leið­sögn, þá ætti ég mögu­leika á að lifa þokka­lega eðli­legu lífi. Svo ég ákvað að gera nákvæm­lega það.

Ef ég legði mínar hand­ó­nýtu hug­myndir til hliðar og tæki leið­sögn, þá ætti ég mögu­leika á að lifa þokka­lega eðli­legu lífi. Svo ég ákvað að gera nákvæm­lega það.

Fyrst fór ég í tíu daga inn á sjúkra­húsið Vog í afeitr­un. Þar kynnt­ist ég frá­bæru fólki. Starfs­fólkið  kunni að takast á við mig og gaf mér allt það rými sem ég þurfti - ann­ars­vegar til að jafna mig, og hins­vegar til að átta mig. Svo voru það hinir vist­menn­irn­ir, fólk að hefja sömu veg­ferð og ég - á leið­inni úr fjós­haugnum í átt til sól­ar. Þeir her­berg­is­fé­lagar sem ég kynnt­ist á Vogi eru enn þann dag í dag með mínum bestu félögum og sam­ferð­ar­fólki.

Eftir Vog var mér ráð­lagt að fara upp á Stað­ar­fell í með­ferð, og ég hlýddi. Ég var orð­inn mjög spenntur fyrir því að verða besta mögu­lega útgáfan af sjálfum mér. Sá framá að ef mér tæk­ist að halda mínum fíkni­sjúk­dóm í skefj­um, þá gæti mér hugs­an­lega tek­ist að upp­fylla drauma mína. Standa við orð mín. Verða eitt­hvað annað en úti­gangs­maður og aðhlát­ursefni. Ég tók leið­sögn. Hlýddi ráðum sér­fræð­inga. Og mér fór að batna.

Engin skömm í því að biðja um hjálp

Í mörg ár hafði ég þrár og lang­anir sem ég var ófær um að gera að veru­leika. Í dag upp­lifi ég hins­vegar að allt sem ég vilji gera sé mögu­legt. Ekk­ert secret kjaftæði. Ég bara set mér mark­mið og stend við þau. Edrú all­ann tím­ann. Þetta hljómar kannski bara eins og það sem venju­legt fólk ger­ir, en fyrir mér er þetta nýtt líf.

Þannig ef þú telur þig eiga við vanda­mál að stríða, (og birt­ing­ar­mynd þess þarf alls ekki að vera eins ýkt og mín), þar sem áfengis og/eða fíkni­efna­neysla þín er að valda þér van­líð­an, þvælist fyrir þér og/eða þín­um, og þér er ekki að takast að fá lausn á þeirri hegð­un, farðu þá í með­ferð. Ef það er verið að taka þig fyrir ölv­un­arakst­ur, þú ert að sofa hjá fólki sem þú ætl­aðir ekki að sofa hjá, manst ekki hvað þú gerðir í gær af því stóran hluta af deg­inum vant­ar, vaknar á stöðum sem þú ætl­aðir ekki að vakna á, taktu þá fokk­ing ábyrgð á lífi þínu og farðu í með­ferð. Ef þú hins­vegar gerir þér grein fyrir því hvert vanda­málið er en ert of stolt/ur - hrædd/ur - upp­tek­in/n til að gera eitt­hvað í því, þá ertu samt í frekar vondum mál­um.

Umræðan hefur nefni­lega verið tekin um blöðru­hálskrabba, geð­sjúk­dóma, átrask­anir og ýmis­legt fleira, en mér finnst kannski aðeins þurfa að opna á fíkni­sjúk­dóma. Að fólk þurfi ekki að skamm­ast sín. Það sé engin skömm í því að biðja um hjálp.

Gefstu upp, taktu ábyrgð

Ég kem ekki í veg fyrir inflú­ensu með því að borða meira næst. Verð ekki ónæmur fyrir ebólu ef ég bara passa mig að blanda ekki saman bjór og sterku. Það hugsar sig eng­inn út úr fíkni­sjúk­dóm­um, og skömmin í kringum þá gagn­ast engum nema Bakkusi.

Ekki mis­skilja mig. Ég elska mis­tökin mín. Ef gamla orð­tæk­ið: "Vegur þján­ing­ar­innar liggur til hallar viskunn­ar” er satt - þá hef ég mal­bikað þennan veg og borgað alla toll­ana, búinn að kaupa höll visk­unnar og er far­inn að leigja þar út her­bergi á AirBnB.

Ekki mis­skilja mig. Ég elska mis­tökin mín. Ef gamla orð­tæk­ið: "Vegur þján­ing­ar­innar liggur til hallar viskunn­ar” er satt - þá hef ég mal­bikað þennan veg og borgað alla toll­ana, búinn að kaupa höll visk­unnar og er far­inn að leigja þar út her­bergi á Air­BnB. Ég hafði gert það að lífs­stíl að vera mis­heppn­að­ur, þung­lyndur og í sjálfs­vígs­hugs­un­um. Gott og vel. Það er fínt að hafa prófað það. En lífið hefur upp á fleiri bragð­teg­undir að bjóða. Ég þurfti hins­vegar að brot­lenda full­komn­lega til þess að gefa þeim séns. Og fyrsta sporið var að gef­ast upp, og svo að biðja um hjálp. Þín saga þarf ekki að vera eins og mín.  En ef þér líður illa og grunar að þetta sé ástæð­an, gefstu þá upp. Taktu ábyrgð.

Farðu í með­ferð.