Með eins mán­aðar milli­bili vorið 1998 komu út tvær merkar kvik­myndir sem eiga það sam­eig­in­legt að fjalla um veislur sem afhjúpa skít­legt eðli mann­fólks­ins. Ann­ars vegar franska myndin Fífl í hófi (Le Dîner de Cons), um vini sem keppa sín á milli um það hver geti fundið hlægi­leg­asta flónið til að bjóða með sér til kvöld­verð­ar­boðs og skemmta sér svo á kostnað ein­feldn­ing­anna. Hins vegar var það danska myndin Veislan (Festen) eftir Thomas Winter­berg, þar sem skyggnst er inn í veg­legt sex­tugs­af­mæli sem leys­ist óvænt upp í einn alls­herjar fjöl­skyldu­harm­leik.

Miðað við frétta­flutn­ing lið­innar helgar ímynda ég mér að stemn­ingin í þing­veisl­unni á Hótel Sögu á föstu­dags­kvöld hafi verið sirka eins og í sam­evr­ópskum hræri­graut af þessum tveimur veisl­um. Ég er ekki búinn að raða í hlut­verk en það má svo sem líka gera það með slembivali.

Veislan sem öll fyrr­nefnda kvik­myndin snýst um er reyndar aldrei haldin – en það sama má svo sem segja um þing­mannap­ar­tíið á föstu­dag; það var eig­in­lega aldrei hald­ið. Stjórn­ar­and­staðan gekk eins langt í rót­tækni og hug­ar­flug hennar leyfði og hópskróp­aði og þeir fáu stjórn­ar­liðar sem þó létu sjá sig hefðu lík­lega getað troðið sér saman í heita pott­inn heima hjá Bjarna Bene­dikts­syni í eft­irpar­tí­inu ... ef hann hefði bara mætt. Sem hann gerði ekki.

­Stjórn­ar­and­staðan gekk eins langt í rót­tækni og hug­ar­flug hennar leyfði og hópskróp­aði og þeir fáu stjórn­ar­liðar sem þó létu sjá sig hefðu lík­lega getað troðið sér saman í heita pott­inn heima hjá Bjarna Bene­dikts­syni í eft­irpar­tí­inu … ef hann hefði bara mætt.

Nei, auk þing­mann­anna voru þarna einn, heill ráð­herra af tíu, nokkrir makar, pípu­hatt­ur­inn hans Vil­hjálms Bjarna­sonar (ókei, Vil­hjálmur rað­aði sér kannski sjálfur í hlut­verk) og skemmti­at­riði í boði for­seta Íslands sem, ef marka má frétt­ir, brá sér í hlut­verk fulla frænd­ans í veisl­unni og kvaddi sér hljóðs til að halda allt of langa og óþægi­lega ræðu þar sem hann sagði fólki til synd­anna og fór með lélega brand­ara á víxl og eitr­aði and­rúms­loftið svipað mikið og ef hann hefði prumpað dug­lega í lyft­unni sem hann fest­ist í með hand­höfum for­seta­valds á Bisk­ups­stofu fyrir átján árum. Þessi hæðn­is­legi reiði­lestr­ar­stíll er partítrikk sem hann hefur lært af öðrum kuln­uðum íslenskum karlpóli­tíkusum sem ættu að vera löngu farnir að sofa og beita honum gjarnan með góðum árangri, að þeim sjálfum finnst.

Ein­ars þáttur Stuð­finns­sonar

Ég finn til með Ein­ari K. Guð­finns­syni. Hann er flott­ur. Hann ætl­aði bara að halda almenni­legt partí, létta aðeins móral­inn – var lík­lega með nokkrar smellnar fer­skeytlur í rassvas­anum sem hann hafði verið að berja saman í for­seta­stólnum í allan vetur – og þá þurfti þessi skratt­ans rík­is­stjórn að fokka því upp fyrir honum með ein­hverju óskilj­an­legu og merk­ing­ar­lausu bréfi sem honum finnst aug­ljós­lega galið þótt hann þori ekki að orða það þannig af því að hann er svo vandur að virð­ingu sinni.

Hel­vítis rík­is­stjórnin sem hann fékk fyrst ekki að vera hluti af og hafn­aði síðan sæti í af því að honum var farið að finn­ast svo gaman að vera for­seti. Alltaf þurfa allir að eyði­leggja allt! Hann gæti snúið þennan Gunnar Braga úr háls­liðnum eins og hvern annan lunda – en hann ætlar ekki að gera það vegna þess að hann er þing­for­seti og vandur að virð­ingu sinni.

Hann langar minna en ekki neitt í Evr­ópu­sam­bandið en nú er honum skapi næst að teika bara Ragn­heiði Rík­harðs­dóttur í mál­flutn­ingi til þess eins að sýna þessum ístöðu­lausa Stjörnu­strák úr Garða­bænum hvað ger­ist ef hann kemur þing­for­set­anum í svona kland­ur, en svo­leiðis gera ekki menn sem eru vandir að virð­ingu sinni.

Glötuð sjálfs­virð­ing

Ta­landi um virð­ingu þings­ins – og virð­ingu fyrir íslenskum stjórn­málum og stjórn­sýslu yfir­leitt. Hún er lít­il. Það sýna mæl­ing­ar.

Í vik­unni náðum við svo þeim áfanga með Matorku­mál­inu í Grinda­vík að Jóni Gunn­ars­syni blöskr­uðu hagsmunatengsl

Í veislu ætl­aðri þing­mönnum þjóð­ar­innar gerir for­seti Íslands lítið úr þeim – talar til þeirra eins og óvita og hæð­ist að þeim – og bætir um betur með því að gera lítið úr fyr­ir­bær­inu þings­á­lykt­un, eins og það sé bara hvert annað tildur og húm­búkk, ekk­ert hafi gildi nema það heiti lög og hann geti synjað því stað­fest­ing­ar.

Við erum komin á þann stað að orð­var­asti stjórn­mála­maður síð­ari tíma, Þor­steinn Páls­son, segir engu lík­ara en að utan­rík­is­málum þjóð­ar­innar hafi verið útvi­stað til leik­skóla­barna (fyr­ir­sjá­an­leg­ustu við­brögð vik­unnar voru að leik­skóla­kenn­arar skyldu móðg­ast við þetta).

Í vik­unni náðum við svo þeim áfanga með Matorku­mál­inu í Grinda­vík að Jóni Gunn­ars­syni blöskr­uðu hags­muna­tengsl – mann­inum sem framan af þing­manns­ferl­inum hafði fyrst og fremst áhuga á að tala um og liðka fyrir hval­veið­um, enda sonur hans for­maður félags hrefnu­veiði­manna.

Og í Kast­ljósi í gær sagði utan­rík­is­ráð­herra loks­ins berum orðum af hverju rík­is­stjórnin ákvað að reyna að slíta aðild­ar­við­ræð­unum við Evr­ópu­sam­bandið end­an­lega með einu litlu bréfi í stað þess að leggja fram þings­á­lykt­un­ar­til­lögu um við­ræðu­slit í annað sinn:

„Hver er mun­ur­inn á því að fara með málið inn í þing­ið, þar sem það er þaul­rætt, vit­andi það til dæmis að málið yrði tekið í gísl­ingu, eða þá að klára það með þessum hætti, sem er heim­ilt [...]?“

Þá vitum við það sem við vissum svo sem fyr­ir: þetta var gert af ótta við að Alþingi tæki málið ann­ars „í gísl­ing­u“. Rík­is­stjórn Íslands kýs að fara hjá­leiðir sem hún veit ekki einu sinni hvort eru færar til þess eins að losna við þing­um­ræður vegna þess að rík­is­stjórnin treystir ekki Alþingi. Það er nú aldeilis væn­legt til að auka virð­ingu þings­ins og íslenskra stjórn­mála.

Svo spyr þetta sama fólk sig af hverju hluti þjóð­ar­innar vill flýja á náðir Evr­ópu­sam­bands­ins – útvista því sem útvi­stað verður sem lengst í burt – burt frá þeim, burt úr þessu súra partíi þar sem allir eru berir að neðan og búnir að glata sjálfs­virð­ing­unni.