Af hverju gengur svona illa að gera raun­veru­legar kerf­is­breyt­ing­ar?

Er það vegna þess að ráða­menn þjóð­ar­innar geta ekki litið upp úr excel-skjali fjár­laga frá ári til árs og lang­tíma­hugs­unin spannar aðeins fjögur ár eða minna eða sem nemur einu kjör­tíma­bili? Er það vegna þess að verka­lýðs­for­ystan ber ábyrgð á og við­heldur ógn­ar­stóru líf­eyr­is­kerfi með öllum sínum víxl­verk­unum og skerð­ingum þar sem stöðugra breyt­inga er þörf vegna ósveigj­an­leika kerfis sem byggir á hug­mynda­fræði sem úti­lokað er að verja til lengri tíma?

Hvað kostar að veita fría heil­brigð­is­þjón­ustu til skamms tíma og til lengri tíma?

Við erum að missa stóran hóp af full­frísku og vinn­andi fólki yfir á örorku vegna van­rækslu okkar á grunn­þjón­ustu. Hvað kostar sam­fé­lagið að missa virkan skatt­greið­anda á örorku og læsa hann inni í fátækt­ar­gildru skerð­inga til ævi­loka og svifta sjálfs­bjarg­ar­við­leitni og mögu­leik­anum til að vinna sig jafnt og þétt inn á vinnu­markað aft­ur? Hver er lang­tíma­sparn­aður og tekjur rík­is­ins á því að skatt­leggja fátækt og taka ekki þátt í geð­heil­brigð­is­for­vörnum með gjald­frjálsri sál­fræði­þjón­ustu svo eitt­hvað sé nefnt? 

Við erum að taka á móti fólki sem er komið á enda­stöð í stað for­varna.

Vit­an­lega kemur það illa út á fyrstu fjár­lögum að afnema skerð­ingar og veita fyrsta flokks gjald­frjálsa heil­brigð­is­þjón­ustu. Það kemur jafn­vel illa út á öðrum, þriðju og jafn­vel fjórð­u fjár­lög­um. En til lengri tíma mun sparn­aður og stór­auknar skatt­tekjur í stað bóta vega það upp. Ekki bara í krónum talið heldur líka í auknum lífs­gæðum og vellíð­an heillar þjóð­ar.

Árið 1990 voru lægstu laun 80% af skatt­leys­is­mörkum og 1998 voru þau á pari við skatt­leys­is­mörk­in. Í dag eru greiddar rúmar 46 þús­und krónur í skatta af lægstu laun­um. Þetta sýnir þá þróun sem orðið hefur á skatt­byrði þeirra sem lægstar tekjur hafa í okkar sam­fé­lagi en á móti hefur dregið veru­lega úr skatt­byrði þeirra sem eru í efstu tekju­tí­undum lands­manna og geta þeir sem mest eiga afar vel við unað undir íslenskri skatta­lög­gjöf.

Vaxta­stefnan og verð­trygg­ingin eru svo ein furðu­leg­asta helfar­ar­stefna seinni ára. Við teljum okkur trú um það að ríkið verði að greiða vaxta­bætur ef almenn­ingur hefur ekki efni á að borga fyrir okur­vaxta­stefnu Seðla­bank­ans, sem heldur uppi háum vöxtum til að slá á þenslu? Því­lík mót­sögn. Seðla­bank­inn hækkar vexti, sem hefur nær eng­in skamm­tíma áhrif á yfir 90% hús­næð­is­lána til að slá á þenslu frá degi til dags. Ein­hver stjórn­mála­flokk­ur­inn vildi byrja að fyr­ir­fram­greiða vaxta­bætur til að ungt fólk gæti komið sér þaki yfir höf­uðið og ævi­löngu skulda­fang­elsi í leið­inni.

Væri ekki nær að lækka vexti og afnema verð­trygg­ingu og koma þannig á raun­veru­legri stjórn Seðla­bank­ans á þenslu í stað þess skrípa­leiks sem hér ríkir í pen­inga­málum og vaxta­stefnu?

Nú kynnu ein­hverjir að halda að þetta sé ekki hægt með okkar örsmáa gjald­miðil og þetta verði aldrei nema með inn­göngu í Evr­ópu­sam­band­ið. Meira að segja æðstu valda­menn þjóð­ar­innar hafa haldið þess­ari stað­leysu fram. Stað­reyndin er að hægt er að afnema verð­trygg­ingu á nýjum neyt­enda­lánum með ein­faldri laga­setn­ingu og að lækka vexti er ákvörðun sem hægt er að taka með innan við dags fyr­ir­vara. Er það skyn­sam­legt er aftur önnur spurn­ing og það er spurn­ingin sem við eigum að spyrja í stað þess að tala um hluti sem skipta engu í þessu sam­hengi. Það er dap­ur­legt að æðstu prestar pen­inga­mála skuli byggja hug­mynda­fræði sína á úrelt­u­m hag­fræði­kenn­ingum sem stand­ast ekki nokkra ein­ustu skoð­un. Kenn­ingum sem kenndar eru og varðar af Háskóla­sam­fé­lag­inu. Þó eru ljóstírur í myrkr­inu því æ fleiri fræði­menn og hag­fræð­ingar eru farnir að átta sig á þessu og við hljótum að binda vonir við að á end­anum smitist sú viska yfir í stjórn­málin og for­sæti verka­lýðs­hreyf­ing­ar­inn­ar. 

Verka­lýðs­hreyf­ingin er pen­inga­legt stór­veldi og póli­tískt skrímsli sem misst hefur öll tengsl við veru­leika vinn­andi manna og kvenna.

Af hverju er for­mað­ur VR að velta þessu upp? Tala um almanna­trygg­inga­kerfið og grunn­þjón­ust­una, vexti og hús­næð­is­mál? Á hann ekki að ein­beita sér að pró­sentu­hækk­unum allra launa og týn­ast í þeirri helfar­arpóli­tík sem þrífst innan hreyf­ing­ar­inn­ar? Stofna fleiri sjóði og semja um aukin fram­lög í þá sem fyrir eru og halda svo bara kjafti. Það er jú gott betur en ágætt að sitja rop­andi og pakksaddur á fundum með milljón á mán­uði og láta ber­ast með straumn­um. Draga svo sæng­ina upp fyrir haus þegar fjár­fest­ingar skandalar líf­eyr­is­sjóða fljóta upp eða lobbí­istar auð­valds­ins ná árangri í gegnum lög­gjafann.

Aðgerð­ar­leysi hreyf­ing­ar­innar í eft­ir­málum hruns­ins er til skammar og verður minnst í sög­unni þegar fram líða stund­ir. Aðgerð­ar­leysi sem verður aldrei fyr­ir­gef­ið. 

Það er til hábor­innar skammar að ekki sé hægt að lifa af lág­marks­laun­um. Tala nú ekki um í góð­æri! 

Grunn­ur­inn að lífs­gæðum okkar allra er örygg­is­netið sem grípur okkur ef eitt­hvað kem­ur ­upp á. Það vita þeir sem hafa ­lent í alvar­legum veik­indum eða atvinnu­missi. Það vita þeir sem hafa þurft að flytja hverfa á milli með börn á grunn­skóla­aldri vegna hús­næð­is­skorts. Það veit stækk­andi hópur þeirra sem nær ekki endum sam­an. 

Við verðum aldrei sterk­ari sem heild en okkar veik­ustu bræður og syst­ur. Að standa vörð um grunnin mun sjálf­krafa lyfta heild­inni upp.

Við erum ekki að tala um eld­flauga­vís­indi. Það sem ég hef farið stutt­lega yfir eru allt auð­fram­kvæm­an­legir hlutir og snú­ast um ákvörðun og stefnu stjórn­valda og verka­lýðs­hreyf­ing­ar­inn­ar. 

Við erum að hjakka í sama hjólfar­inu ár eftir ár. Ára­tug eftir ára­tug verjum við og plástrum kerfi sem smám saman verða okkar helstu hindr­an­ir. Höf­undar og á­byrgð­ar­menn þess kom­ast hærra og hærra í valda­stig­ann og sitja þar fast­ir.

Verk­efn­in fram und­an­ eru mörg og áskorun nýrrar rík­is­stjórnar er mikil í að sætta almenna og opin­bera vinnu­mark­að­inn með úrskurð kjara­ráðs í vöggu­gjöf. Lyk­ill­inn að lang­tíma kjara­samn­ingum er í höndum núver­andi ráða­manna sem ég bind enn þá vonir við að hafi hug­rekki til stíga fram og stinga á nokkur kerfi­skýlin sem hreiðrað hafa um sig meðal þjóð­ar­inn­ar.

Stóra málið er að almenn­ingur þarf að vakna!

Við erum í þeirri stöðu að æðsti tals­maður alþýð­unnar er rúin trausti og kemur fram fyrir okkar hönd sem höf­uð­laus her. Samn­ingstaðan gagn­vart við­semj­end­um okkar verður því aldrei sterk­ari en það. Ég kalla eftir frek­ari nýliðun og nýrri hugsun innan verka­lýðs­hreyf­ing­ar­innar og kalla eftir því að hún vakni af þeim með­virkn­is­blundi sem hún hefur sofið árum sam­an. Félags­menn stétt­ar­fé­laga þurfa að vakna og sjá til þess að við sem erum í for­svari vinnum vinn­una okkar í stað þess að vakna við það einn dag­inn að vera í frjálsu falli í klóm kerf­is­ins vegna atvinnu­miss­is, erf­iðra veik­inda eða ann­ara áfalla sem dunið geta á okkur þegar minnst var­ir.

Megi 2018 verða ár kerf­is­breyt­inga og árið sem við vöknum og nýtum sam­taka­mátt hreyf­ing­ar­innar til raun­veru­legra breyt­inga.