Umræða fór fram á Borgarstjórnarfundi í síðustu viku um Hlemm Mathöll. En það er verkefni á vegum Reykjavíkurborgar sem bætist við langan lista af allt að því glæpsamlegu klúðri undanfarinna ára. Borgarfulltrúi Miðflokksins flutti tillögu fyrir borgarstjórn að gerð yrði óháð utanaðkomandi rannsókn á blússandi framúrkeyrslu á verkefninu. En það er nú orðið þrefalt dýrara en til stóð í upphafi. Margt áhugavert kom fram í þessum umræðum og er framúrkeyrslan á verkefninu kannski ekki stærsta hneykslið.
Hjálmar Sveinsson, borgarfulltrúi Samfylkingarinnar upplýsti á fundinum að leiguverð borgarinnar á Hlemmi Mathöll veri 14,5 milljónir á ári. En það mun vera 1/3 af markaðsvirði á atvinnuhúsnæði þarna í kring. Hjálmari Sveinssyni þykir þetta hins vegar „ekki gefins“ eins og hann orðar það.
Fram kom í umræðum að veitingamenn í Hlemmi Mathöll njóti ekki þessa lága leiguverðs, heldur er einn stór milliliður, Hlemmur Mathöll ehf. sem leigir áfram húsnæðið til allra hinna og tekur væntanlega sinn hagnað af því. Maður gæti ímyndað sér að hið áframselda leiguverð sé nálægt markaðsvirði. Leigusamningurinn gildir til 10 ára. Þarna er borgin búin að einkavæða allan hagnaðinn af leigunni.
En borgin situr hins vegar uppi með tapið við að gera upp Mathöllina. Eftir að leigusamningur var gerður greiddi borgin yfir 200 milljónir í viðgerðir, án þess að uppfæra leiguverðið til samræmis.
Hvað gæti fengið borgarstjórnarmeirihlutann til að gera svona slæman samning? Hvaða hvatar eru þar að baki? Nú, meirihlutinn sem stjórnar borginni „elskar Hlemm“ og eru ánægð með að ákveðið var að fara í allan umframkostnaðinn, því þetta sé svo „skemmtilegt“ og „með dassi af hvítvíni“, eins og Þórdís Lóa, borgarfulltrúi Viðreisnar, komst að orði.
Skúli Helgason, borgarfulltrúi Samfylkingarinnar, upplýsti svo í löngu erindi sínu um opinberar umframkeyrslur að oft séu verkefni metin of lágt til að auka líkur á að farið verði af stað í verkefnið. Það verður að segjast eins og er að þetta eru mest sláandi upplýsingarnar í þessari umræðu um Braggann og Hlemm Mathöll. Getur verið og er Skúli Helgason að ýja að því, að það hafi verið ákveðið fyrir fram að gera kostnaðaráætlun of lága, skrifa undir leigusamninga á forsendum þessa vanmetinna kostnaðaráætlana og síðan smyrja restinni af verkefninu á reikning borgarbúa? Þannig að einkaaðilar sem sömdu um leiguna fái húsnæðið leigt á verði sem er ekki í neinu samræmi við kostnaðinn á húsnæðinu? Þetta virðist í fljótu bragði ekki svo fjarri sanni, því Hjálmar Sveinsson upplýsti það í umræðum um Mathöllina að Borgarráð „vissi það mjög fljótlega að upphafleg kostnaðaráætlun myndi ekki standast og það yrði talsvert mikið dýrara“.
Leigutekjurnar sem borgin fær ná hvergi nærri að dekka allan kostnaðinn við endurgerð þessara húsa. Peningarnir voru teknir að láni, bæði í Braggaverkefninu og fyrir Mathöllina. Ef borgin tekur 330 milljónir að láni, þá greiða 14,5 milljóna árlegar leigutekjur ekki nema 4,4% vexti á ársgrundvelli. Algengir vextir á skuldabréfum sem borgin gefur út til að fjármagna taprekstur síðustu ára er 6,72%. Borgin er því að tapa verulega á þessum leigusamningi við Mathöllina. Tapið fyrir borgina er um 7,7 milljónir á ári, bara út af vöxtum á lánum og án þess að taka til greina markaðsvirði hins leigða húsnæðis. En einhver annar er að græða. Spurning hvort Hjálmari Sveinssyni og félögum finnist þetta eins góður díll fyrir borgina og eins há leiga þegar þetta er tekið til greina?
Raunar eru í gildi reglur hjá borginni varðandi leiguverð á húsnæði borgarinnar sem nær yfir bæði styrki og samstarfssamninga. Ásamt sérstökum „reiknireglum um innri leigu“. En þær reglur virðast þverbrotnar í þessum málum, þar sem borgarstjóri fór af stað með pennann að vopni og gerði samninga við leigutaka fyrir framan blaðaljósmyndara áður en hafist var handa við að gera upp húsnæðið. Í reglum borgarinnar um meðferð, afgreiðslu og eftirfylgni styrkja, samstarfs- og þjónustusamninga segir:
Framlög Reykjavíkurborgar sem veitt eru í formi aðstöðu og/eða húsnæðis skulu metin skv. reiknireglum borgarinnar um innri leigu og gerð grein fyrir þeim ásamt öðrum styrkjum á viðkomandi starfsári.
En eftir því sem ég kemst næst er þar gert ráð fyrir að leiga á ársgrundvelli sé 15% af virði húsnæðis. Þetta er sú regla sem skólar, leikskólar og aðrar stofnanir borgarinnar þurfa að sætta sig við. Þessi tala er væntanlega fengin út til að dekka allan fjármagnskostnað og annan kostnað. Væntanlega þannig að borgin komi hreinlega út á sléttu og sé ekki að græða á að leigja eigin stofnunum húsnæði.
En það virðist ekki sömu reglur gilda þegar verkefnið er eitthvað svona „skemmtilegt“ og með „dassi af hvítvíni“. Miðað við 15% regluna þá er borgin að borga með sér 35 milljónir á ári með þessum 14,5 milljóna leigusamningi sem Hjálmar taldi hreint ekki gefins. Ef þetta á að vera skemmtilegt, þá er mér ekki skemmt. Fyrir hvern er svo þessi Mathöll sem við tökum öll þátt í að greiða? Auðvitað hafa ekki allir efni á að éta fyrir þúsundir króna með „dassi af hvítvíni“ og munu aldrei stíga fæti þarna inn, eins og Kolbrún Baldursdóttir, borgarfulltrúi Flokks fólksins bendir á. Þessi Mathöll er einhver versta gerð af stéttaskiptingu sem til er. Niðurgreidd af almenningi, en fyrir efnameiri og túrista. En það er kannski það sem Viðreisn og borgarmeirihlutinn stendur einmitt fyrir. Það er allskonar skemmtilegt fyrir efnameiri, meðan grunnþjónustan er svelt. Niðurgreiðslan á hvítvíninu hennar Lóu er fjármögnuð með lánum. Skuldadagarnir munu koma síðar í formi skertrar grunnþjónustu.
Hér má líta myndband með því áhugaverðasta sem fram kom í umræðum í borgarstjórn um málið.
Á fundi borgarstjórnar í síðustu viku var fjallað um framúrkeyrsluna við Hlemm Mathöll. EN ég er eiginlega á því að framúrkeyrsla á framkvæmdum sé ekki stærsta hneykslið. Heldur leiguverðið, sem ku vera 1/3 af markaðsverði og 1/4 af því sem borgin myndi leigja eigin stofnunum. Skúli Helgason segir svo að það sé stundum viljandi farið af stað með of lágt kostnaðarmat til að verkefnin hljóti brautargengi. Nokkuð merkilegt innlegg í umræðu um Braggamálið og Hlemm Mathöll. Tók saman nokkur highlight úr umræðum..
Posted by Viðar Freyr Guðmundsson on Wednesday, October 24, 2018
