Í Stak­steinum Morg­un­blaðs­ins í gær, sem skrif­aðir eru nafn­lausir en á ábyrgð rit­stjór­anna tveggja, er fjallað um það að Íslend­ingar séu að flýja Reykja­vík­ur­borg. Það er ekk­ert nýtt að í rit­stjórn­ar­skrifum Morg­un­blaðs­ins birt­ist mikil andúð á flestallri þróun sem á sér stað í höf­uð­borg­inni en rök­semd­ar­færslan í þetta skiptið vekur athygl­i. 

Í Stak­stein­un­um, þar sem fyr­ir­sögnin er „Ís­lend­ingar flýja borg­ina“, seg­ir: „Nýjasta dæmið um afleið­ingar stefnu Reykja­vík­ur­borgar er að borgin er eina sveit­ar­fé­lagið á höf­uð­borg­ar­svæð­inu þar sem Íslend­ingum fækk­ar,“ og er þar miðað við tíma­bilið 2016 til 2019. Efni skrif­anna gefur svo til kynna að Íslend­ingar séu mun æski­legri íbúar en erlendir rík­is­borg­ar­ar. Það sé áfelli yfir Reykja­vík­ur­borg og stjórn­sýslu hennar að útlend­ingum fjölgi ein­ungis þar en Íslend­ingum fækki. Þessu sé öfugt farið í nágranna­sveit­ar­fé­lögum hennar sem geti trekkt að Íslend­inga. Alvöru Íslend­inga. 

Það sé eft­ir­sókn­ar­vert.

Útlend­inga­góð­ærið

Það hefur verið for­dæma­laust góð­æri á Íslandi. Hag­vöxtur var hér linnu­laust frá árinu 2010 og fram til árs­ins í ár, þegar gjald­þrot WOW air og loðnu­brestur hægði aðeins á okk­ur. En þó bara aðeins, og allar líkur benda til þess að allt verði komið á fulla ferð aftur á næsta ári.

Á sama tíma hefur átt sér stað gríð­ar­legur lífs­kjara­bati og kaup­mátt­ar­aukn­ing launa. Verð­bólga hefur hald­ist lág yfir lengra skeið en áður hefur þekkst og búast má við því að þannig verði áfram. Hækk­anir á íbúð­ar­verði hafa verið einar þær mestu í heimi sem hefur valdið stórum hópum í sam­fé­lag­inu vanda­málum en gert hina sem geta kom­ist á eign­ar­markað mun rík­ari, að minnsta kosti á papp­ír. 

Auk þess hafa lána­kjör öll snar­batnað og verð­tryggðir breyti­legir vextir bjóð­ast nú undir tveimur pró­sent­um. Lægstu óverð­tryggðu vextir eru undir fimm pró­sent­um. Og við­búið er að Seðla­banki Íslands haldi áfram að snar­lækka meg­in­vexti sína, oft­ast kall­aða stýri­vexti, en þeir eru sem stendur 3,75 pró­sent. Það er mjög lágt í íslensku sam­heng­i. 

Til þess að skapa þessar aðstæður hefur Ísland þurft fólk. Fjölda fólks. Sér­stak­lega fólk sem er til­búið að ganga í þau störf sem verið er að skapa. Það eru að uppi­stöðu þjón­ustu­störf í ferða­þjón­ustu­iðn­aði eða tengdum greinum eða störf í mann­virkja­gerð. Oft­ast nær lág­launa­störf. 

Í þessi störf hafa útlend­ingar geng­ið. 

Útlend­ingar gengið í nær öll ný störf

Alls hefur starf­andi ein­stak­lingum á Íslandi, á aldr­inum 16 til 64 ára, fjölgað um 26.300 frá miðju ári 2010 og fram til dags­ins í dag. Það er ágætt að miða við þá dag­setn­ingu vegna þess að vorið 2010 fóru fram borg­ar­stjórn­ar­kosn­ingar sem gerðu Jón Gnarr að borg­ar­stjóra og síðan þá hefur Reykja­vík verið stýrt af flokkum sem eru rit­stjórum Morg­un­blaðs­ins lítið þókn­an­leg­ir. Á sama tíma­bili hefur erlendum rík­is­borg­urum sem búa á Íslandi fjölgað um 24.610, eða 117 pró­sent.

Það blasir því við að útlend­ingar hafa gengið í nán­ast öll störfin sem skap­ast hafa hér­lendis sem knúið hafa áfram góð­ær­ið. Mik­il­væg­asta fólkið í því að skapa þessa efna­hags­legu upp­sveiflu voru ekki stjórn­mála­menn eða fólk sem vinnur við til­færslu á fé líf­eyr­is­þega í fjár­fest­inga­verk­efni. Það voru útlend­ing­arn­ir. 

Tvö sveit­ar­fé­lög í aðal­hlut­verki

Útlend­ing­ar, fólk sem fædd­ist í öðrum löndum en á Íslandi, er bara venju­legt fólk og þarf, líkt og annað venju­legt fólk, að búa ein­hvers­stað­ar. Þeir hafa fyrst og síð­ast sest að á tveimur stöðum á land­inu: Í Reykja­vík og í Reykja­nes­bæ. Þetta eru þau tvö sveit­ar­fé­lög sem hafa verið með fram­boð á hús­næði sem erlendu rík­is­borg­ar­arnir hafa getað nýtt sér.

Frá sveit­ar­stjórn­ar­kosn­ingum 2010 hefur íbúum í Reykja­vík fjölgað um 10.680 tals­ins. Þar af eru 9.640 erlendir rík­is­borg­arar og 1.040 íslenskir rík­is­borg­ar­ar. Fjöldi erlendra íbúa í Reykja­vík hefur tvö­fald­ast á tíma­bil­inu. Þeir eru nú 19.220, eða 67 pró­sent allra erlendra rík­is­borg­ara sem búa á höf­uð­borg­ar­svæð­inu og 40 pró­sent allra sem búa á Íslandi.

Í Reykja­nesbæ er staðan enn ýkt­ari. Þar bjuggu 13.920 manns um mitt ár 2010, og þar af voru 1.230 erlendir rík­is­borg­ar­ar. Í dag búa þar 19.020 manns og eru erlendu rík­is­borg­ar­arnir 4.660. Voru þeir 8,8 pró­sent íbúa sveit­ar­fé­lags­ins en eru nú 24,5 pró­sent þeirra. Reykja­nes­bær er í dag orðið fjórða stærsta sveit­ar­fé­lag lands­ins, eftir að hafa tekið fram úr Akur­eyri nýver­ið, og stendur nú efna­hags­lega betur en nokkru sinni áður. 

Samanlagt hafa þessi tvö sveit­ar­fé­lög á suð­vest­ur­horn­inu tekið við 53 pró­sent allra erlendra rík­is­borg­ara sem hafa flutt hingað til lands til að knýja áfram hinn mikla hag­vöxt, sem bætt hefur lífs­kjör flestra í land­inu. Samt búa í þeim 41,4 pró­sent lands­manna. Því er ljóst að þessi tvö sveit­ar­fé­lög hafa tekið að sér það verk­efni að hýsa lang­flesta útlend­inga sem hingað hafa kom­ið, bæði í raun­tölum og hlut­falls­lega. 

Til sam­an­burðar búa 740 erlendir rík­is­borg­arar í Garða­bæ, því nágranna­sveit­ar­fé­lagi Reykja­víkur sem stendur mest fyrir það sem Morg­un­blaðið mær­ir, og hefur þeim fjölgað úr heilum 370 frá miðju ári 2010. Hlut­falls­lega eru erlendir rík­is­borg­arar nú 4,5 pró­sent íbúa Garða­bæjar en voru 3,4 pró­sent þeirra fyrir níu árum síð­an.

Þriðj­ungur nýrra Íslend­inga býr í Garðabæ

Íbúum hér­lendis hefur fjölgað úr 317.890 í 358.780 frá miðju ári 2010, eða um 40.890. Þorri þess­arar aukn­ingar hefur orðið vegna aðkomu­fólks, en erlendir rík­is­borg­arar eru ábyrgir fyrir 60 pró­sent fólks­fjölg­unar á Íslandi á tíma­bil­inu. Þeir eru nú 12,7 pró­sent lands­manna. 

Það þýðir að íslenskum rík­is­borg­urum hefur fjölgað um 16.280 tals­ins.

Þrátt fyrir að í Garðabæ búi 4,5 pró­sent allra lands­manna hefur þriðj­ungur þeirrar fjölg­unar á íslenskum rík­is­borg­urum sem átt hefur sér stað fundið sér heim­il­is­festi í Garða­bæ. Þar hefur íslenskum rík­is­borg­urum fjölgað úr 10.370 í 15.650 frá miðju ári 2010 eða um 5.280 tals­ins. Hluti þeirrar aukn­ingar er þó vegna sam­ein­ingar við Álfta­nes. Það er lang­mesta hlut­falls­lega aukn­ing á íslenskum rík­is­borg­urum innan stærri sveit­ar­fé­laga lands­ins. 

Það liggur því fyrir að sveit­ar­fé­lög hafa farið mis­mun­andi leiðir á und­an­förnum árum. Reykja­vík, þar sem skatt­greið­endur bera auknar byrðar vegna félags­legrar þjón­ustu sem nágranna­sveit­ar­fé­lög höf­uð­borg­ar­innar vilja mörg hver ekki taka þátt í að borga fyr­ir, hefur tekið á móti nýju Íslend­ing­unum sem eru í leit að tæki­færum hér­lendis og hafa verið und­ir­staðan í efna­hags­upp­reisn íslensks efna­hags­lífs. Garða­bær hefur ein­blínt á að búa til hús­næð­is­val­kosti fyrir íslenska rík­is­borg­ara, og getur leyft sér að halda niðri útsvari en eyða samt meiru í til dæmis skóla­mál og snyrti­leg­heit meðal ann­ars vegna þess að sveit­ar­fé­lagið tekur vart þátt í kostn­aði vegna félags­legrar þjón­ustu á höf­uð­borg­ar­svæð­in­u. 

Fólk er fólk

Allt fólk er jafn merki­legt. Sumu fólki finnst það merki­legra en annað vegna þess að það er með ákveð­inn lit­ar­hátt, á ákveðið magn af pen­ingum eða aðhyllist ákveðna teg­und trú­ar­bragða. En öll erum við bara hold, bein og blóð. 

Íslend­ingar eru ekki merki­legri en útlend­ingar og það er ekki merki­legra að draga frekar að sér þá sem hafa búið hér lengur en hina sem hingað hafa flutt. Sam­fé­lag er hóp­verk­efni.

Þess vegna verður að hafna þeirri fram­setn­ingu rit­stjóra Morg­un­blaðs­ins að Reykja­vík standi sig mjög illa vegna þess að þar setj­ast bara að útlend­ing­ar, en Garða­bær mjög vel vegna þess að það sveit­ar­fé­lag laðar að sér fleiri Íslend­inga en nokkuð ann­að.

Með sömu rök­semd­ar­færslu og Morg­un­blaðið beitir þá hlýtur Ísland í heild að vera aga­lega rek­ið. Frá júnílokum 2010 hafa nefni­lega 5.645 fleiri Íslend­ingar flutt frá land­inu en til þess. Síð­ustu ár eru þau fyrstu sem slíkt ger­ist án þess að það teng­ist krepp­um. Fjöldi erlendra rík­is­borg­ara sem flutt hafa hingað til lands umfram þá sem hafa farið er hins vegar 26.460.

En Ísland er ekki ömur­legt. Það er að mörgu leyti frá­bært þótt margt megi laga. Og lík­leg­ast er að fólks­flótt­inn héðan sé vegna þess að ungt lang­skóla­gengið fólk telur sig ekki fá þau tæki­færi eða störf sem þeim hentar hér­lend­is, enda 3.420 þeirra sem fluttu á aldr­inum 20 til 40 ára. Það er ójafn­vægi í sam­fé­lags­gerð­inni sem gerir það að verkum að við fjár­festum miklum fjár­hæðum til að mennta fólk en búum fyrst og síð­ast til störf sem krefj­ast lít­illar eða engrar sér­hæf­ingar eða mennt­un­ar. Lilja Alfreðs­dótt­ir, mennta- og menn­ing­ar­mála­ráð­herra, fjall­aði um þetta í sjón­varps­þætt­inum 21 á Hring­braut í vor og sagði að hún vildi ekki speki­leka frá Íslandi. Því þyrfti að liggja fyrir hvort að það sé flótti ákveð­innar teg­undar fólks frá land­inu eða ekki. „Mark­miðið er að við séum þekk­ing­­ar­­sam­­fé­lag og við höfum allt í það.“ Hún ætlar því að láta Þjóð­skrá safna upp­lýs­ingum um menntun þeirra sem héðan fara til að hægt sé að kom­ast að því hvort áhyggj­urnar af flótta unga mennt­aða fólks­ins séu rétt­ar. Þetta ójafn­vægi er því hægt að laga.

En á meðan ættum við að þakka útlend­ing­unum sem hafa flutt hingað í stórum stíl og gert sam­fé­lag okkar betra. Við ættum líka að þakka fyrir þátt­töku okkar í Evr­ópska efna­hags­svæð­inu sem gerir flestu þessu fólki kleift að flytja hingað án hind­r­ana og þorra þeirra ferða­manna sem heim­sækja landið það mögu­legt án tíma­frekra vega­bréfa­skoð­ana. 

Ef það er eitt­hvað sem við ættum ekki að gera þá er það að skamma sveit­ar­fé­lög fyrir að taka vel á móti útlend­ing­um, eða láta í það skína að Íslend­ingar séu merki­legri pappír en allir hin­ir.