Í síð­ustu grein minni á Kjarn­anum spurði ég hvers vegna ríkið gerir ekki meira til að vega gegn efna­hags­á­hrifum Kóvid-krepp­unn­ar. Rökin voru þau, að íslenska ríkið stæði ein­stak­lega vel að vígi til að taka mynd­ar­lega á vand­an­um. 

Brýn­ast til skemmri tíma væri að bæta afkomu atvinnu­lausra með hækkun bóta og leng­ingu tíma­bils á tekju­tengdum bótum – auk öfl­ugs átaks til sköp­unar fleiri starfa. Flestir eru sam­mála þessu.

Í dag sýni ég aðeins betur hversu góð staða Íslands til að taka á mál­inu er, með nýlegum upp­lýs­ingum frá Alþjóða­gjald­eyr­is­sjóðnum (sjá mynd hér að neð­an). Sýnd er staða rík­is­skulda áður en kreppan skall á (2019, sem % lands­fram­leiðslu) og sú við­bót sem AGS telur að verði vegna kreppu­á­hrif­anna til 2021 (rauði hlut­inn á hverri súlu).

Myndin sýnir glögg­lega að Ísland var í hópi þeirra vest­rænu ríkja sem minnstar rík­is­skuldir hafði áður en kreppan skall á (gráu hlutar súln­anna – Ísland í blá­u). Við­bótin vegna kreppu­á­hrif­anna hér á landi er einnig hóf­leg miðað við hin rík­in. Margar af skuldug­ustu þjóð­unum á vinstri væng mynd­ar­innar eru að bæta miklu við rík­is­skuldir sín­ar, t.d. Grikk­land, Ítal­ía, Banda­rík­in, Frakk­land, Belgía og Spánn. 

Ísland er á betri end­anum með hinum nor­rænu þjóð­un­um. Þrátt fyrir mikið tekju­tap rík­is­ins og aukin útgjöld vegna kreppu­við­bragða verður skulda­staða íslenska rík­is­ins áfram með hóf­leg­asta móti. Þetta er auð­vitað óvenju góð staða að vera í – og fyrir það má þakka.

Í góðri yfir­lits­grein Þórðar Snæs Júl­í­us­sonar í Kjarn­anum um helg­ina var sýnt að raun­veru­leg útgjöld rík­is­ins vegna við­bragða við krepp­unni eru mun minni en að var stefnt og áætl­að. 

Allt ber þetta að sama brunni.

Hvers vegna ekki að nýta okkur óvenju góðu stöðu Íslands og taka fastar á? Bæta hag helstu fórn­ar­lamba krepp­unnar (at­vinnu­lausra) og gera risa­á­tak í fjölgun starfa?

Þannig má létta þjóð­inni byrðar krepp­unn­ar. Engin þörf verður á hækkun skatta eða lækkun launa til að greiða fyrir kostn­að­inn af krepp­unni til skemmri tíma. Mark­miðið á að vera að við­halda öfl­ugri eft­ir­spurn í inn­an­lands­hag­kerf­inu í gegnum krepp­una og byggja skyn­sam­lega upp til fram­tíð­ar. 

Höf­undur er pró­fessor við HÍ og sér­fræð­ingur í hluta­starfi hjá Efl­ing­u-­stétt­ar­fé­lagi.