Frétta­ann­álar um ára­mót sýna okkur skelfi­legan heim, fullan af átök­um, nátt­úru­ham­förum og öðrum hörm­ung­um.

Á ári eins og þessu þar sem heims­far­aldur riðlar enn dag­legu lífi víð­ast hvar er kannski ekki furða að þessar sam­an­tektir leiti í nei­kvætt far. En ann­álar nýlið­ins árs eru ekki mjög frá­brugðnir ann­álum fyrri ára. Satt best að segja væri lík­lega erfitt að gera upp á milli ára með sam­an­burði frétta­ann­ála í árs­lok.

Þegar tekið er saman allt það skelfi­leg­asta sem gerst hefur á heimskringl­unni á heilu ári verður alltaf af nógu að taka. Að ekki sé talað um þegar því eru gerð skil þannig að sem mest sé gert úr hörm­ung­un­um. Dramat­íska stefið úr Carm­ina Burana er vin­sælt á þessum vett­vangi.

En gefa þessir ann­álar - eða dag­legar frétta­sam­an­tektir símiðl­anna - okkur raunsanna mynd af heim­in­um?

Horfum fyrst á nýliðið ár. Ímyndum okkur að geim­verur hefðu sent hingað sendi­nefnd til vís­inda­starfa. Þær sem hefðu rann­sakað mann­kynið síð­ast­liðið ár hefðu séð að flest lifðum við frekar rólegu og til­breyt­ing­ar­litlu lífi þar sem þörfum okkar var að lang­mestu leyti full­nægt og lítið gerð­ist mark­vert.

Flest erum við jú frið­elskandi, heið­ar­legar og vel mein­andi mann­eskjur sem erum að reyna að gera okkar besta fyrir okkur sjálf og fólkið í kringum okk­ur. Og flestum gengur okkur þetta bara bæri­lega og gerum heim­inn örlítið betri á hverjum degi.

Enda er það svo að ef við setjum svo upp stóru gler­augu sög­unnar og skoðum heim­inn í ára­tugum frekar en dög­um, vikum og mán­uðum - þá blasir hrein­lega við mynd sem er þver­öfug við þessa „síð­ustu og verstu” síbylju. Heilt á litið hefur nefni­lega aldrei verið betra að vera mann­eskja á jörð­inni en einmitt núna þegar við sem getum lesið þetta lif­um! Nær allar þær ótelj­andi hörm­ungar sem drápu, örkuml­uðu og gerðu líf for­feðra okkar ömur­legt hafa hjaðnað eða jafn­vel verið útrýmt með öllu.

Ein helsta fyr­ir­mynd mín - Hans Ros­l­ing - hafði ein­stakt lag á því að koma einmitt þessum boð­skap á fram­færi. Setja í sam­hengi raun­veru­legt ástand mál­anna og beina athygl­inni að þeim hlutum sem raun­veru­lega krefj­ast henn­ar. Ég læt fylgja nokkrar myndir úr bók­inni hans - Raun­vit­und (e. Fact­ful­ness) - til áminn­ingar um brot af því sem hefur áunnist:

Fréttir sem afþrey­ing

Fæst af því sem við sjáum í fréttum eru upp­lýs­ingar sem við getum nýtt okkur í dag­lega líf­inu. Það er því erfitt að verj­ast þeirri hugsun að fréttir séu fyrst og fremst afþrey­ing. Hvers vegna við kjósum svo afþr­ey­ingu sem veltir sér upp úr ljót­leika heims­ins og brenglar þar með mynd okkar af honum er rann­sókn­ar­efni í sjálfu sér.

Ein­hverjar fréttir af nærum­hverfi okkar geta sann­ar­lega verið gagn­leg­ar, en þegar kemur að heims­frétt­unum væri lík­lega gagn­leg­ara ger­ast áskrif­andi að viku­legum skýrslum geim­ver­anna en þeirri frétta­miðlun sem við búum við.

Munum þetta þegar við hlustum á frétta­ann­ála og „upp­gjör árs­ins", en gerum samt ekki lítið úr þeim sjálf­sprottnu vand­ræðum sem mann­kynið hefur komið sér í með ýmsum hætti - helst þeim að ganga um of á umhverfi okk­ar. Þvert á móti: Tökum feg­urð heims­ins og árangrinum sem náðst hefur sem áminn­ingu um að það er svo ótal­margt gott þarna úti sem er þess virði að berj­ast fyrir og það er hægt að takast á við áskor­an­irnar til að sem flestir geti notið sem lengst og sem best.

Líf­speki hagamús­ar­innar Pílu pínu sem Krist­ján frá Djúpa­læk gaf líf í sígildri barna­bók er nefni­lega ekki svo fjarri lagi:

„Heim­ur­inn er betri en við höld­um, hitt er flest af okkar sjálfra völd­um.”

Höf­undur er fram­kvæmda­stjóri GRID. Hann er hlut­hafi í Kjarn­­anum og situr í stjórn rekstr­­ar­­fé­lags­ mið­ils­ins.