Bíla­leigur kaupa meira en 40% af öllum nýskráðum bílum á Íslandi. Hvergi í heim­inum er hlut­fallið svona hátt. 

Ástæðan er ein­föld: Ísland er ferða­þjón­ustu­land með veikar almenn­ings­sam­göng­ur.

Ferða­menn fá skýr skila­boð um það strax við kom­una á Leifs­stöð hversu snubb­ótt almenn­ings­sam­göngu­kerfið er: inni á flug­vell­inum eru engar merk­ingar um að það gangi stræt­is­vagnar á Íslandi! Eða eins og upp­lýs­inga­full­trúi Strætó bs orð­aði það: „Þetta er eini flug­völlur Evr­ópu sem ég veit um þar sem er ekki bent á almenn­ings­sam­göng­ur.“

Bíla­leigu­bílar virð­ast vera aug­ljósi kost­ur­inn fyrir ferða­menn, sá sam­göngu­máti sem flestir þeirra velja. 

Þetta er vanda­mál út af fyrir sig því allir bílar treysta á kolefn­is­freka inn­viði og hafa slæm umhverf­is­á­hrif. Lofts­lags­vand­inn kallar á að við fækkum bílum og keyrum minna.

En þetta er sér­stakt áhyggju­efni í ljósi þess að aðeins brota­brot af bíla­flota bíla­leigu­fyr­ir­tækja gengur fyrir hreinni orku. Það eru við­skipta­legar ástæður fyrir þessu: hag­kvæm­ast að kaupa og leigja út litla og ódýra bens­ín­bíla og lítil eft­ir­spurn meðal ferða­manna eftir bílum sem þarf að stinga reglu­lega í sam­band á flakk­inu um land­ið.

Bíla­leigu­bílar eru 7,3% af bíla­flota Íslands en valda 10,6% af losun vegna sam­gangna á lands­vísu. Bíl­arnir fara svo á eft­ir­markað og gefur auga leið að þetta hefur gríð­ar­leg áhrif á það, mörg ár fram í tím­ann, hvernig bíla­floti lands­manna er sam­an­sett­ur. 

Þannig er tómt mál að tala um alvöru raf­bíla­væð­ingu á Íslandi nema bíla­leigu­fyr­ir­tækin taki fullan þátt í henni.

Það er ekki raun­hæft nema hið opin­bera stígi inn: styðji af miklu meiri krafti við upp­bygg­ingu hleðslu­inn­viða, m.a. við Kefla­vík­ur­flug­völl og við hótel og gisti­staði víða um land, og beiti skattaí­viln­unum jafnt sem tíma­settum kvöð­um, ákveði að innan ákveð­ins ára­fjölda þurfi hlut­fall hrein­orku­bíla í heild­ar­inn­kaupum eða heild­ar­flota fyr­ir­tækj­anna að vera orðið mun hærra en nú er. 

Með skipu­legum aðgerðum og inn­viða­upp­bygg­ingu af þessu tagi getum við bæði gert Ísland að vist­vænna ferða­þjón­ustu­landi og hraðað raf­bíla­væð­ingu almenna bíla­flot­ans. 

Rík­is­stjórn Katrínar Jak­obs­dóttur hefur sett mark­mið um 21% sam­drátt í losun gróð­ur­húsa­loft­teg­unda frá vega­sam­göngum fyrir árið 2030. Til sam­an­burðar hafa t.d. Finnar ein­sett sér að draga úr losun frá inn­an­lands­sam­göngum um 50% á sama tíma­bili og Svíar um 70%.

Upp­bygg­ing almenn­ings­sam­gangna og breyttar ferða­venjur eru for­senda alvöru árang­urs í lofts­lags­mál­um. Við verðum að gera eft­ir­sókn­ar­vert, ein­falt og þægi­legt, bæði fyrir Íslend­inga og ferða­menn, að ferð­ast um landið án þess að eiga eða leigja bíl. 

En raf­væð­ing bíla­leigu­flot­ans skiptir líka máli – og gæti orðið lyk­ill­inn að því að draga hraðar úr losun frá vega­sam­göngum næstu árin heldur en núver­andi rík­is­stjórn hefur boð­að. Kýlum á þetta.

Höf­undur er þing­fram­bjóð­andi Sam­fylk­ing­ar­innar í Reykja­vík­ur­kjör­dæmi norð­ur.