Fram­lög d­anska rík­is­ins til rekst­urs leik­húsa, safna og tón­list­ar­húsa verða skor­in ­niður um 600 millj­ónir danskra króna (11.4 millj­arðar íslenskar krón­ur) á næstu fjórum ár­um. Danski menn­ing­ar­mála­ráð­herr­ann vill sömu­leiðis að Danska útvarp­ið, DR, fari í "megr­un­ar­kúr", en meiri­hluti dönsku þjóð­ar­innar er á annarri skoð­un. Nið­ur­skurð­ur­ til menn­ing­ar­mála og megr­un­ar­kúr heyrð­ust ekki nefndir fyrir kosn­ingar segja ­stjórn­ar­and­stæð­ing­ar.

Í ræðu sinni við setn­ingu danska þings­ins 6. októ­ber sagði Lars Løkke Rasmus­sen for­sæt­is­ráð­herra að Dan­mörk væri gott land, meðal þeirra bestu í heimi og það gætu Danir ver­ið ­sam­mála um. Hann sagði jafn­framt að rík­is­stjórn sín, sem tók við eft­ir ­kosn­ing­arnar sl. sumar stæði frammi fyrir mörgum erf­iðum við­fangs­efn­um. Ráð­herr­ann boð­aði aðhald á mörgum sviðum en lagði líka áherslu á að nú væri ­bjart­ara framundan í dönsku efna­hags­lífi.   

Fyrsta stóra verk­efni þings­ins á hverju hausti er fjár­mála­frum­varp­ið. Þar birt­ast áherslur rík­is­stjórn­ar­innar og þegar þær liggja fyrir gleðjast sumir en aðrir verða fyrir von­brigð­um. Sú rík­is­stjórn sem nú situr legg­ur, ­sam­kvæmt frum­varp­inu, mesta áherslu á heil­brigð­is­mál, mál­efni aldr­aðra og skatta­lækk­an­ir.  

Minni fram­lög til leik­húsa og safna

Meðal þeirra sem ekki sjá á­stæðu til að gleðj­ast yfir fjár­laga­frum­varpi rík­is­stjórn­ar­innar eru ­for­stöðu­menn dönsku rík­is­lista­safn­anna og Kon­ung­lega leik­húss­ins. Þeir fá að f­inna fyrir sparn­að­arku­t­an­um. Ber­tel Haarder menn­ing­ar­mála­ráð­herra hefur sagt í við­tölum að það sé skylda sín að fylgja ákvörðun rík­is­stjórn­ar­innar en all­ir ­flokkar á þing­inu sam­þykktu þennan hluta fjár­laga­frum­varps­ins, að Ein­ing­ar­list­anum und­an­skild­um. Ráð­herr­ann sagð­ist í við­tali við dag­blað­ið Politi­ken vona að bæði söfn, leik- og tón­list­ar­hús verði eftir sem áður fær um að sinna því sem hann nefndi kjarna­starf­semi. "Það er þó engan veg­inn öruggt að þetta verði hægt" sagði ráð­herr­ann. 

Jørn Lang­sted sér­fræð­ingur í menn­ing­ar­hag­fræði og fyrr­ver­andi pró­fessor við Árósa­há­skóla segir hins­vegar að það sé alveg öruggt að nið­ur­skurð­ur­inn hafi mikil áhrif. Hann segir það frá­leitt að ímynda sér að söfn­in, leik- og tón­list­ar­húsin geti skorið burt eitt­hvað "fitu­lag". Slíkt hafi aldrei verið til staðar í þessum stofn­unum og nið­ur­skurð­ur­inn þýði ein­fald­lega færri leik­sýn­ing­ar, sýn­ingar rík­is­safn­anna færri og fá­breytt­ari og tón­leikum fækki.

Þjóð­minja­safnið dregur sam­an­ ­seglin

Undir Danska Þjóð­minja­safn­ið, National­mu­seet heyra sam­tals tólf söfn, flest þeirra sér­söfn, og auk þess all­mörg skip.  Ókeypis aðgangur hefur til þessa verið að öllum söfnum sem undir Þjóð­minja­safnið heyra og ekki stendur til að þar verð­i breyt­ing á. Höf­uð­stöðvar safns­ins og jafn­framt stærsta ein­staka safnið er í mið­borg Kaup­manna­hafn­ar, skammt frá Krist­jáns­borg­ar­höll.

Yfir­stjórn Danska ­þjóð­minja­safns­ins hefur þegar gripið til aðgerða. Flota­safnið á Krist­jáns­höfn verður sam­einað her­sögu­safn­inu við Krist­jáns­borg, sér­sýn­ingum ýmis konar verð­ur­ hætt eða slegið á frest og í athugun er hvort sá tími sem söfnin eru opin á degi hverjum verður stytt­ur, en þau eru flest eða öll lokuð á mánu­dög­um. Einn af yfir­mönnum Þjóð­minja­safns­ins sagði það dap­ur­legt að safnið skyldi neyðast til að draga saman seglin en ekki yrði hjá því kom­ist. Hann vakti jafn­fram­t ­at­hygli á að á síð­asta ári komu fjórtán og hálf milljón gesta á dönsk söfn, ­rúm­lega helm­ing­ur­inn á opin­beru söfn­in. Hann benti líka á að gestir væru ákaf­lega ánægðir með opin­beru söfn­in, á sér­stakri matsvog fengu þau 8.49 í með­al­ein­kunn hjá gest­un­um, skal­inn er frá 0 -10.

Færri sýn­ingar á Kon­ung­lega

Kon­ung­lega ­leik­húsið hefur um margra ára skeið glímt við rekstr­ar­vanda. Höf­uð­or­sakir þess vanda eru tvær. Önn­ur, og kannski meg­in­skýr­ing­in, er þjóð­ar­gjöfin Óperu­hús­ið á Hólm­in­um. Sjóður í eigu Mær­sk-Møller ­fyr­ir­tæk­is­ins, kenndur við skipa­kóng­inn A.P Møller og eig­in­konu hans Chastine, færði dönsku þjóð­inni Óper­una, eins og húsið heit­ir, að gjöf en sjóð­ur­inn hafði áður keypt svæðið þar sem húsið stend­ur. Óperan var tekin í notkun með­ ­mik­illi við­höfn árið 2005. Þáver­andi stjórn Kon­ung­lega leik­húss­ins, en Óper­an hluti þess frá upp­hafi, sagði þá strax að gjöfin væri höfð­ing­leg og það bæri að ­þakka en benti jafn­framt á að rekstur óperu­húss kost­aði mikið fé. Ef Óper­an ætti að rísa undir nafni og bjóða eig­endum sín­um, dönsku þjóð­inni, vand­aðar og ­góðar sýn­ingar yrði Kon­ung­lega leik­húsið að fá aukið rekstr­ar­fé. Þær óskir ­stjórn­ar­innar voru ekki upp­fylltar nema að mjög tak­mörk­uðu leyti og á allra ­síð­ustu árum hefur Óperan orðið að draga saman segl­in, fækka upp­færslum og ­sýn­ing­um, setja upp fámenn­ari verk.  Auk Óp­er­unn­ar, með sína tvo sali, rekur Kon­ung­lega gamla leik­húsið við Kóngs­ins Nýja Torg og Sku­espil­hu­set við Nýhöfn­ina, með þremur söl­um.

Þeg­ar nýráðnum leik­hús­stjóra Kon­ung­lega bár­ust nið­ur­skurð­ar­frétt­irnr til eyrna varð honum að orði að kannski væri bara ein­fald­ast að selja gömlu leik­hús­bygg­ing­una við Kóngs­ins Nýja Torg. Ef hag­kvæmni ætti að vera leið­ar­ljósið lægi það í aug­um ­uppi. Leik­hús­stjór­inn vissi auð­vitað að slíkt kæmi aldrei til greina en sagð­i þetta sjálf­sagt fyrst og fremst til að vekja athygli á stöðu leik­húss­ins og ­skapa umræð­ur. Í umræðum á danska þing­inu lagði menn­ing­ar­mála­ráð­herr­ann áherslu á að þrátt fyrir nið­ur­skurð og sparnað von­að­ist hann til að leik­húsið héld­i á­fram uppi öfl­ugri starf­semi og nefndi árin 2011 0g 2012 sem við­mið­un. Leik­hús­fræð­ing­ur ­sem dag­blaðið Berl­ingske ræddi við sagði svona tal mark­laust "Af­leið­ing­arnar af ­nið­ur­skurð­inum verða ódýr­ari og ein­fald­ari sýn­ing­ar, það veit ráð­herrann, ­skyn­ugur mað­ur, mæta­vel". Í umræðum á þing­inu lagði Ber­tel Haarder áherslu á að ­leik­húsið sinnti betur en verið hefur land­inu öllu og nefndi auk þess ­mögu­leik­ann á að fá sér­staka styrkt­ar­að­ila að ein­stökum verk­efn­um. "Ágæt­is hug­myndir sem hljóma vel en ekki endi­lega mjög raun­hæf­ar" sagði áður­nefnd­ur ­leik­hús­fræð­ingur um þessi orð ráð­herr­ans.

Hvaða leið­ir ­Kon­ung­lega leik­húsið hyggst fara til að mæta nið­ur­skurð­ar­kröf­unum kem­ur vænt­an­lega í ljós á næstu mán­uð­um.

Danska útvarpið og megr­un­ar­kúr­inn

Það er ekki ný bóla að deilt sé um D­anska útvarp­ið, Dan­marks Radio eins og það heit­ir. Í dag­legu tali kallað DR. Þeir flokkar sem telja sig hægra megin við miðju danskra stjórn­mála hafa löng­um verið hávær­astir í gagn­rýni sinni. Sumir úr þeirra hópi telja DR alltof vinstri­s­innað í fréttaum­fjöllun sinni þótt aldrei hafi bein­línis verið sýnt fram á slíkt. Aðr­ir, og þeir eru fleiri í hópi stjór­mála­manna, sem segja DR ein­fald­lega orðið allt of stórt á dönskum fjöl­miðla­mark­aði. Örar breyt­ingar á fjöl­miðla­notk­un, ekki síst sjón­varpi veki líka spurn­ingar um hvort ­rík­is­fjöl­mið­ill­inn þurfi að vera jafn stór á mark­aðnum og raun ber vitn­i. 

DR rekur nú sex sjón­varps­rásir og átta útvarps­rás­ir. Ber­tel Haarder ­menn­ing­ar­mála­ráð­herra telur þessa stærð merki um ein­ok­un­ar­til­burði. Í fyrra ­gerði þingið sam­komu­lag um rekstur DR til næstu fjög­urra ára, sem­sagt til árins 2018. Þar er kveðið á um þjón­ustu­hlut­verk og fjár­mögnun DR, og einnig um hlut­verk TV2, sem er sömu­leiðis í eigu danska rík­is­ins en er að stórum hluta fjár­magn­að ­með aug­lýs­inga­tekj­um. Menn­ing­ar­mála­ráð­herr­ann segir að hann geti ekki gert ­neinar breyt­ingar á fjár­mögnun og rekstri DR, sé bund­inn af sam­komu­lag­inu frá­ því í fyrra en beindi því til stofn­un­ar­innar að huga að breyt­ingum áður en næst verður gengið frá rekstr­ar­sam­komu­lagi. Nokkrir þing­menn stjórn­ar­flokks­ins Ven­stre og Danska Þjóð­ar­flokks­ins hafa að und­an­förnu talað um að rétt­ast væri að taka upp sam­komu­lagið frá því í fyrra, með sér­stöku und­an­tekn­ing­ar­á­kvæði í því skyni að minnka umfang DR, ekki síst sem net­mið­ils. Mog­ens Jen­sen tals­mað­ur­ Sós­í­alde­mókrata í fjöl­miðla­málum hefur bent á að slíkt tal sé fyrst og fremst í nösum við­kom­andi þing­manna, og algjör­lega órök­stutt. 

Auk þess hafi þess­ir ­þing­menn sjálfir staðið að fjög­urra ára sam­komu­lag­inu í fyrra. Ann­ars sé þetta inn­antómt tal, því ef beita eigi und­an­tekn­ing­ar­á­kvæð­inu um breyt­ingar þurf­i allir flokkar á þing­inu að sam­þykkja það segir Mog­ens Jen­sen og fyrir því sé eng­inn vilji hjá stærsta flokki lands­ins, Sós­í­alde­mókröt­um. Það sé lík­a ­at­hygl­is­vert að þessir þing­menn sem nú tali um breyt­ingar á DR hafi ekki minnst á slíkt einu orði, frekar en nið­ur­skurð til menn­ing­ar­mála, fyrir kosn­ingar enda viti þeir að slík sjón­ar­mið eigi lít­inn hljóm­grunn meðal þjóð­ar­inn­ar.

Danska þjóðin vill óbreytt eða öfl­ugra DR

Dag­blað­ið Berl­ingske gerði fyrir nokkrum dögum við­tæka könnun um við­horf lands­manna til­ DR. Þar kom fram að meiri­hluti svar­enda er mjög ánægður með DR og vill að það ­starfi áfram með svip­uðum hætti og nú eða styrki sig enn frekar í sessi. Margir bentu á að það væri fyrst og fremst DR að þakka að danskir ­sjón­varps­mynda­flokkar skuli njóta jafn mik­illa vin­sælda og virð­ingar í lönd­um ­sem raun ber vitni.