Bjarni Bene­dikts­son, fjár­mála- og efna­hags­ráð­herra, seg­ir ­sjálf­sagt að skoða hvernig salan á 31,2 pró­sent eign­ar­hlut Lands­bank­ans í greiðslu­korta­fyr­ir­tæk­inu Borgun gekk fyrir sig seint á árinu 2014 og hann ­styðji þá skoð­un. Þá verði hins vegar að fara eftir réttum boð­leiðum og óska eftir því við Banka­sýslu rík­is­ins, sem heldur á hlut rík­is­ins í Lands­bank­an­um, eða stjórn bank­ans að koma fyrir stjórn­skip­un­ar- og eft­ir­lits­nefnd til að ger­a ­grein fyrir söl­unni, líkt og þeir hafi áður gert. Þetta kom fram í svari Bjarna við óund­ir­bú­inni fyr­ir­spurn frá Árna Páli Árna­syni, for­manni Sam­fylk­ing­ar­inn­ar, á Alþingi í morg­un. Árni Páll hefur kallað eftir því opin­ber­lega að sala Lands­bank­ans á hlut sínum í Borgun verði rann­sök­uð.

Millj­arða hagn­aður vegna kaupa Visa Inc. á Visa Europe

Morg­un­blaðið greindi frá því í gær­morgun að íslensku greiðslu­korta­fyr­ir­tækin Borgun og Va­litor muni hagn­ast um vel á annan tug millj­arða króna vegna kaupa Visa Inc. á Visa Europe á um þrjú þús­und millj­arða króna. Búist er við því að kaup­in ­klárist á næstu mán­uð­um.

Borgun mun fá hlut­deild í sölu­verð­inu þar sem fyr­ir­tækið er á meðal þrjú þús­und útgef­enda Visa- korta í Evr­ópu. Þessi tíð­indi hafa vak­ið ­upp mikla umræðu þar sem Lands­bank­inn seldi 31,2 pró­sent hlut sinn í Borgun í nóv­em­ber 2014 á 2,2 millj­arða króna til Eign­ar­halds­fé­lags­ins Borg­un­ar. Hlut­ur­inn var ekki aug­lýstur og fór ekki í gegnum form­legt sölu­ferli. Þess í stað var hlut­ur­inn seldur á bak­við luktar dyr til fjár­festa­hóps sem leit­að hafði eftir því að kaupa hann. Hann sam­an­stóð af stjórn­endum Borg­unar og ­með­fjár­festum þeirra. Á með­al­ þeirra sem til­heyrðu fjár­festa­hópnum var Einar Sveins­son. Einar er föð­ur­bróð­ir ­Bjarna Bene­dikts­son­ar, fjár­mála- og efna­hags­ráð­herra. Þeir voru auk þess við­skipta­fé­lagar um ára­bil, en Bjarni hætti afskiptum að við­skiptum í lok árs 2008. Verðið sem Eign­ar­halds­fé­lagið Borgun slf., sem greiddi fyr­ir­ hlut­inn þótti lágt bæði í inn­lendum og erlendum sam­an­burði. Félagið greiddi um 2,2 millj­arða króna fyr­ir­ hlut­inn en hagn­aður Borg­unar 2013 var um einn millj­arður króna.

Á sama tíma og verið var að afgreiða kaupin hafði verið gert opin­bert að Visa Inc. væri í við­ræðum um að kaupa Visa Europe. Verðið þá var áætlað um 1.300 millj­arð­ar­ króna sam­kvæmt fréttum banda­rískra miðla á þeim tíma, eða rúm­lega helm­ing­ur þess sem nú er talið að greitt verði fyrir hlut­inn. Engu að síður lá fyr­ir­ und­ir­rituð vilja­yf­ir­lýs­ing um að við­skiptin myndu fara fram, með til­heyr­and­i greiðslum til allra þeirra útgef­enda Visa-korta í Evr­ópu sem rétt áttu á hlut­deild í sölu­hagn­að­in­um. Á meðal þeirra var Borg­un. Samt var ekki gert ráð ­fyrir því að Lands­bank­inn myndi fá hlut­deild í þeirri greiðslu ef kaup Visa inc. myndu ganga eftir þegar selt var til Eign­ar­halds­fé­lags­ins Borg­un­ar.

Á aðal­fundi Borg­unar 2015, sem fór fram tæpum þremur mán­uð­u­m eftir að kaupin voru frá­geng­in, var ákveðið að greiða hlut­höfum Borg­unar hf. 800 millj­ónir króna í arð. Það var í fyrsta sinn sem arður var greiddur úr fyr­ir­tæk­in­u frá árinu 2007.

Bretar reyndu að kaupa

Kaup VISA Inc. á Visa Europe voru sam­þykkt í byrjun nóv­em­ber 2015. Það er því nokkuð síðan að þau voru gerð opin­ber og stjórn­endur Borg­un­ar hafa vitað vel að þau standi til. Í byrjun des­em­ber síð­ast­lið­inn reyndi breska greiðslu­miðl­un­ar­fyr­ir­tækið UPG að kaupa allt hlutafé Borg­unar hf. en Íslands­banki, ­sem á 63,5 pró­sent í fyr­ir­tæk­inu, vildi ekki selja. Til­boðið sem UPG gerði var, sam­kvæmt frétt Vísis um mál­ið, mun hærra en það sem Eign­ar­halds­fé­lagið Borg­un greiddi fyrir sinn hlut í nóv­em­ber 2015.

Bjarni biður menn að vera ekki með sleggju­dóma

Bjarni Bene­dikts­son sagði í ræðu­stóli Alþingis í dag að mag­t hefði þegar komið fram um við­skiptin með eign­ar­hlut Lands­bank­ans í Borg­un, ­meðal ann­ars það að að „virð­is­aukin í Borgun virð­ist hafa orðið af veru­leg­u ­leyti til eftir sölu Lands­bank­ans á sínum hlut í Borg­un. Vegna þess að eftir að ­salan átti sér stað ákvað félagið að fara í útrás á erlenda mark­aði sem að er ­stór hluti þeirrar skýr­ingar sem er að baki auknu virði hluta­bréf­anna eða eign­ar­hlut­ar­ins, hlut­deild­ar­inn­ar, í Visa Europe. Að öðru leyti hef ég í sjálfu sér eng­ar ­for­sendur til að fara inn í þetta mál. En ég styð að sjálf­sögðu ef menn vilja ­skoða með ein­hverjum hætti hvernig þessi mál hafa gengið fram í rík­is­fyr­ir­tæki. Þá verða menn bara að fara eftir réttum boð­leið­um, óska eftir því við ­Banka­sýsl­una eða eftir atvikum stjórn bank­ans. Ég er ekki í nokkrum einasta vafa um það að stjórn bank­ans eða stjórn­endur eru reiðubúnir að koma fyr­ir­ ­þing­nefnd­ina [stjórn­skip­un­ar- og eft­ir­lits­nefnd], eins og þeir hafa áður gert, og gera grein fyrir þessum hlut­u­m.“

Hann bað menn líka um að gefa sér tíma til að skoða málið og að vera ekki með sleggju­dóma. Það ætti að gefa stjórn­endum Lands­bank­ans tæki­færi á að koma fyrir stjórn­skip­un­ar- og eft­ir­lits­nefnd eins og þeir hefð­u áður gert til að útskýra mál sitt. „Á end­anum held ég að það væri ágætt að menn hug­leiddu það hversu mik­il­vægt það er í öllu þessu ljósi til þess að draga úr tor­tryggni að koma þessum eign­ar­hlutum út til almenn­ings. Þá geta menn ver­ið al­veg viss um að það sé ekki ein­hvers­staðar verið að toga í spotta eins og sífellt er verið að halda fram.“