Spreng­ing­arnar í Brus­sel stað­festu það sem margir hafa sag­t að und­an­förnu: Hryðju­verk eru veru­leiki sem Evr­ópu­menn munu búa við næstu árin. Manuel Valls, for­sæt­is­ráð­herra Frakk­lands, hefur ítrekað sagt að und­an­förnu að það sé ekki spurn­ing um hvort - heldur ein­ungis hvenær stór hryðju­verka­árás verð­i framin í Evr­ópu. Að þessu sinni var það Brus­sel, 31 lát­inn - 270 særð­ir.

Öll spjót hafa raunar beinst að Brus­sel eftir árás­irnar í Par­ís. Borgin er helst þekkt fyrir afburða súkkulaði, gæða­bjór og nú: her­ská­a múslima og hryðju­verka­menn. 

Molen­beek-hverf­inu í Brus­sel hefur verið lýst sem út­ung­un­ar­stöð hryðju­verka­manna og þar lá Salah Abdasalem í bæli móður sinnar í heila þrjá mán­uði, óáreitt­ur. Þar voru árás­irnar í París und­ir­bún­ar, þaðan komu helstu hryðju­verka­menn­irn­ir, þar vopn­uð­ust Kou­achi-bræður áður en þeir réð­ust á Charlie Hebdo. Um 500 Belgar, all­flestir úr Molen­beek hafa farið til Sýr­lands til þess að berj­ast þar fyrir íslamska rík­ið. Sem er Evr­ópu­met. Margt af þessu ­fólki hefur snúið til baka eftir ára­langa her­þjálfun og hryll­ing.

 Af hverju er ekki ­fyrir löngu búið að fín­kemba þetta hverfi?

Brus­sel er mið­punktur og höf­uð­borg Evr­ópu­sam­band­ins, þaðan er ­stutt til Lund­úna, Par­ís­ar, Amster­dam og Berlín­ar. Árás á Brus­sel er árás á Evr­ópu; árás á vest­ræn gildi um frjálst sam­fé­lag. Það hefur kraumað í Frökkum og öðrum Evr­ópu­búum vegna örygg­is­mála í Belgíu eftir árás­irnar í París 13. nóv­em­ber. Franskir ráða­menn, sér­fræð­ing­ar, lög­reglu­yf­ir­völd og fleiri hafa harð­lega gagn­rýnt belgísku lög­regl­una, mátt­leysi hennar og skipu­lags­leysi. Eftir hand­tök­una á Abdasalem kom François Hollande fram á blaða­manna­fundi og bar lof á sam­starf Frakka við Belga í því máli. Hann ítrek­aði að það væri ­nauð­syn­legt að Evr­ópu­löndin myndu fram­vegis vinna betur saman gegn hryðju­verka­vánni. Hryll­ing­ur­inn í Brus­sel 22. mars var því gíf­ur­leg von­brigð­i, en um leið brýn áminn­ing þess að löndin taki höndum sam­an.

Bræðra­bönd

Tveir þeirra sem tóku þátt í hryðju­verka­árás­unum í Brus­sel voru bræð­ur. Sá  sem spengdi sig á Za­ventem-flug­vell­inum í Brus­sel  hét Ibra­him el-Bakra­oui. Bróðir hans, Kahalid, sprengdi sig á Maal­bek-braut­ar­stöð­inni. Þeir eru fæddir og upp­aldir Belg­ar. Þetta er nýr veru­leiki. Sjálfs­morðsárás­ir. Fólk að ráð­ast á sína eigin landa. El-Bakra­oui bræður voru þekktir glæpa­menn í Belg­íu. Þeir höfðu marg­sinnis verið hand­teknir fyrir ofbeldi og ýmis­konar glæpi en ekki verið bendl­aður við öfga­hópa ísla­mista fyrr en nýlega. Síð­asta sumar var I­bra­him vísað úr landi í Tyrk­landi og sendur með flugi til Hollands. Tyrk­nesk ­yf­ir­völd segj­ast hafa sent við­vörun til hol­lenskra og belgískra yfir­valda um að I­bra­him væri tengdur sýr­lenskum hryðju­verka­sam­tökum en ekki hafi verið brugð­ist við þeim við­vör­un­um. Þetta er enn ein gagn­rýnin á belgísk lög­reglu­yf­ir­völd – en það er fátt um svör.  

Lögreglan ­leitar enn þriðja manns­ins, Nai­jim Lacchra­oui. Hann er sagður spengju­sér­fræð­ing­ur ­sem hafi gert sprengjur og und­ir­búið hryðju­verkin í París í nóv­em­ber. Hann er tal­inn hafa verið náinn sam­starfs­maður Salah Abdeslam sem var hand­tek­inn í Brus­sel síð­ast­lið­inn föstu­dag. Nú þykir lík­legt að hann hafi verið einn þeirra ­sem fórst í speng­ing­unni á flug­vell­in­um. 

Bræður hafa verið áber­andi hryðju­verka­menn ­síð­ast liðin ár.  Kou­achi-bræður réð­ust á Charlie Hebdo ritstjón­ar­skrif­stof­urnar og bræð­urnir Tamerlan og Dzhokhar Tsarna­ev frömdu hryðju­verkin í Boston-mara­þon­hlaup­in­u  2013. Hryll­ing­ur­inn á þriðju­dag er tengd­ur  við hand­töku Salah Abdeslam. Bróðir hanns, Brahim, er einn þeirra sem tók þátt í þeim árásum og sprengdi sjálfan sig í loft upp. Það er hugs­an­legt að enn stærri árás hafi verið í bígerð.

Fas­ism­inn fitnar eins og púk­inn á fjós­bit­anum 

Er hryðju­verka­mönnum að takast ætl­un­ar­verk sitt, að skapa glund­roða, ótta og spennu? Landamæra­eft­ir­lit hefur verið stór­aukið og fylg­i hægri-öfga­manna rýkur upp. Hryðju­verkin eru árás á vest­ræn gildi, frelsi og um­burð­ar­lyndi. Á meðan á öllu þessu gengur eykst fylgi hægri öfga­manna, bæði í Evr­ópu og Banda­ríkj­un­um. Það er hin raun­veru­lega hætta. Ísla­mist­arnir eru af ­sama anga og hægri öfga­menn­irn­ir, þeir vilja aðskilja ólíka hópa, upp­ræta fjöl­menn­ing­ar­sam­fé­lag­ið og taka upp reglur og siði sem giltu á mið­öld­um. 

Litlir, her­ská­ir, hryðju­verka­hópar hafa raunar verið til í Evr­ópu síð­ast liðin 200 ár. Í Rúss­landi, Frakk­landi, á Norð­ur­-Ír­landi, Spáni, Ítalíu og víðar hafa litl­ar sellur og hópar ráð­ist á sak­lausa, almenna borg­ara í póli­tískum til­gangi. Þeir eru hluti af sam­fé­lag­inu eins og nauð­gar­ar, morð­ingjar og ölvað fólk á bíl­u­m ­sem veldur slysum og hörm­ung­um. Ísla­mistar í Evr­ópu eru lít­ill hópur – en valda nú miklum glund­roða. Samt er raunin sú að fleiri deyja í bílslysum eða reyk­ing­um. En það eru afleið­ing­arn­ar, upp­vöxtur fasimans sem er mest­a á­hyggju­efn­ið. Auk­inn við­bún­aður og örygg­is­gæsla er hjá lög­reglu um alla Evr­ópu, það gilda enn neyða­lög í Frakk­landi, landamæra­gæsla hefur verið auk­in, njósn­ir og eft­ir­lit með almennum borg­ur­um. Sú opna, frjáls­lynda Evr­ópa sem við þekkj­u­m er kannski óðara að hverfa. Hern­að­ar­að­gerðir í Mið-Aust­ur­löndum virð­ast litl­u­m ár­angri skila og raunar er stefna Vest­ur­landa á þeim heims­hluta síð­ast­lið­in hund­rað ár, hrein hörm­ung.

Hvernig á þá að bregð­ast við hryðju­verk­um? Þetta er hel­sta verk­efni Evr­ópu um þessar mund­ir. Á upp­risu­há­tíð­inni er kannski vert að huga að ­gömlum boð­skap frá stríðs­hrjáðu svæði og gera eins og stendur í Róm­verja­bréf­inu:

„Gjaldið engum illt fyrir illt“.