Franskir ráða­menn hafa lýst Pana­ma-skjöl­unum sem einu stærsta og ­mik­il­væg­asta máli síð­ari tíma. Skatta­svik eru talin eitt alvar­leg­asta efna­hags­vanda­mál Frakk­lands og Evr­ópu og nú verði að beita öllum vopnum til að reyna upp­ræta slíkt. Nóg sé til að auð­æfum og fjár­munum í álf­unni – þeir eru bara geymd­ir ann­ars staðar og ekki nýtt­ir.

Frönsk stjórn­völd eru komin í hart og hafa skorað á Efna­hags- og fram­fara­stofn­un­ina OECD að flokka Panama með­ skatta­skjól­um. Michel Sap­in, fjár­mála­ráð­herra, hefur lýst því yfir að Pana­ma verði sett á lista franskra stjórn­valda yfir ósam­vinnu­þýð ríki í bar­átt­unni við skattsvik­ara. Ísland og mál fyrrum for­sæt­is­ráð­herr­ans, Sig­mundar Dav­íðs, hef­ur verið mjög áber­andi í frönskum fjöl­miðl­u­m. 

Frakk­land og Pana­ma-skjölin

Það er mikið fjallað um málið í frönskum fjöl­miðl­um. Stór­blaðið Le Monde tók þátt í rann­sókn­ar­vinn­unni ásamt öðrum rann­sókn­ar­blaða­mönnum og leið­ir ­mál­ið. Franska rík­is­sjón­varpið tekur virkan þátt í þess­ari upp­ljóstrun og sýn­ir ­reglu­lega frétta­þætti.

François Hollande, for­set­i Frakk­lands, segir að leki Panama skjal­anna sé af hinu góða og muni leiða til­ þess að skattsvik­arar verði ákærð­ir. Framundan er  umfangs­mikil rann­sókn á öllum þeim nöfnum og ­fyr­ir­tækjum sem tengj­ast Frakk­landi. Skatta­yf­ir­völd rann­saka nú þessi mál af ­fullum krafti og vísa þeim svo til dóm­stóla. Allir þeir sem koma fram í skjöl­unum verða lög­sótt­ir.

Hollande hefur ítrekað sent þakkir til þeirra sem láku skjöl­un­um; hann seg­ist vera viss um að lek­inn eigi eftir að ­leiða til þess að ríkið end­ur­heimti tap­aðar skatt­tekjur sem eigi eftir að rétta við efna­hags­á­stand­ið. Hann hefur bent á að ein orsök efna­hagslægð­ar­innar séu skatt­svik og aflands­fé­lög. Það sé nóg af auði í Evr­ópu, eða rétt­ara sag­t auð­mönnum sem hafa komið pen­ingum í skatta­skjól. OECD, sem er stað­sett í Par­ís, hefur lengi verið í stríði við þessa starf­semi, og sagt að hún sé ógn við efna­hags­líf­ið og sam­fé­lags­leg gildi.

Ljóst er að frönsk stjórn­völd ætla að nýta þetta tæki­færi til að ráð­ast á skatt­svik og ­starf­semi aflands­fé­laga. Panama er komið á lista franskra stjórn­valda yfir­ ó­sam­vinnu­þýð ríki í bar­átt­unni við skattsvik­ara. Ríkin tóku sig saman fyr­ir­ nokkrum árum og sömdu um að Pana­ma­menn veittu upp­lýs­ingar um fólk og fyr­ir­tæki ­sem reyndu að koma sér undan skatt­greiðslum með því að fela fé í aflands­fé­lög­um. Panama­skjölin sýna að þeir samn­ingar hafa verið margrofn­ir. Þessi aðgerð er talin eiga eftir að hafa mikil áhrif á við­skipti fólks við fjár­mála­stofn­an­ir þar í landi.

Þjóð­fylk­ingin með fé í skatta­skjólum

Hægri öfga­flokk­ur­inn ­Þjóð­fylk­ing­in, Front National, hefur verið í við­skiptum við lög­fræði­fyr­ir­tæk­ið Mossack Fon­seca sem aðstoð­aði við að milli­færa pen­inga til Hong Kong, Singapúr, og Bresku jóm­frú­areyj­anna. Flókið kerfi til þess að fela pen­inga sem end­uðu svo í skúffu­fyr­ir­tæki á Jóm­frú­areyj­u­m. 

Aug­ljóst þykir að þetta sé gert til þess ­fela fé, kom­ast fram hjá skatta­yf­ir­völdum og hugs­an­lega til þess að hvít­þvo ­pen­inga. Sak­sókn­arar í Frakk­landi rann­saka þetta má sem meint pen­inga­þvætti og skatt­svik. Þetta gæti haft áhrif á stöðu Mar­ine Le Pen, for­mann flokks­ins, sem ­stefnir í for­seta­fram­boð á næsta ári.

 Plat­ini og fót­bolta-klíkan

Michel Plat­ini, ein­hver mesta hetja og knatt­spyrnu­goð­sögn Frakka fyrr og síð­ar, er nú varla skugg­inn af sjálfum sér. Í augum flestra er hann skúrkur og svik­ari. Þessi fyrrum fyr­ir­liði franska land­liðs­ins og fyrrum for­set­i knatt­spyrnu­sam­bands Evr­ópu, UEFA, fékk Mossack Fon­seca lög­fræði­stof­una í Pana­ma til þess að útbúa aflands­reikn­ing þar í landi árið 2007, árið sem hann varð ­for­seti UEFA. Hann fékk pró­kúru yfir félag­inu Balney Enter­prises Cor­poration ­sem var enn virkt í mars 2016.

Plat­in­i ­full­yrðir hins vegar að hann hafi alltaf greitt opin­ber gjöld af þessum eign­um sín­um, þær væru gefnar upp til skatts í Sviss þar sem hann er búsett­ur. Sviss­nesk yfir­völd hafa verið upp­lýst um alla reikn­inga og við­skipti hans. Fáir ­trúa orðum hans; Plat­ini afplánar um þessar mundir sex ára bann hjá Alþjóða ­kantt­spyrnu­sam­band­inu vegna greiðslu sem hann fékk frá FIFA árið 2011.

Fyrrum rit­ari FIFA, Jer­ome Valcke, er líka í slæmum mál­um. Hann er sömu­leiðis í banni vegna ákæru um spill­ingu. Fyr­ir­tæki tengt Jer­ome, Umbelina SA, er einnig að finna í skjöl­un­um þar sem það er skrá­sett á Bresku Jóm­frúreyj­unum í júlí 2013. Fyr­ir­tækið virð­is­t hafa verið notað til þess að kaupa snekkju. Hann stað­hæfir að fyr­ir­tækið sé ekki lengur til og þar hafi aldrei verið geymt fé eða nein við­skipti stund­uð. Fjár­mála­hneyksli hafa ein­kennt fót­bolta­heim­inn að und­an­förnu og þessar frétt­ir eru síst til að auka virð­ingu fólks á hon­um.

Afsögn ráð­herra

Fyrir þremur árum sagði fjár­laga­ráð­herra Frakk­lands, Jér­ôme Cahuzac, af sér emb­ætti vegna ásak­ana um að hann hafi ekki upp­lýst um sviss­neskan banka­reikn­ing sinn. Hann hélt upp­lýs­ingum leynd­um ­fyrir François Hollande Frakk­lands­for­seta. Þetta var mikið vand­ræða­mál – hann var strax lát­inn taka pok­ann sinn þegar upp komst um mál­ið. Hollande hafð­i lofað því frá byrjun að stjórn sín yrði til fyr­ir­myndar og þar þrif­ist eng­in ­spill­ing. Eitt af bar­áttu­málum hans hefur verið að berj­ast gegn skattsvikum og ­pen­inga­þvætti. Þetta þótti því afar vand­ræða­legt að einn ráð­herra hans hefð­i ­stundað skatt­svik.

Rann­sókn ­fjöl­miðla kom upp um mál Cahuzac sem leiddi síðan til afsagnar hans úr ráð­herra­stóli. Hann var þrá­spurður af frétta­fólki en neit­aði ávalt til­vist þessa reikn­ings. Fyrstu fréttir um að ekki væri allt sem sýnd­ist birt­ust í jan­úar 2013 á frétta­vef­síð­unni Medi­ap­art. Þeim var fylgt fram af meiri krafti og meiri rann­sókn­ar­blaða­mennsku en menn eiga að venj­ast í frönskum fjöl­miðl­um, blöðum eða ljós­vaka­miðl­um.

Þegar upp­ komst um málið og það var til­kynnt að skatta­mál hans yrðu rann­sökuð – þá sagð­i hann af sér.

Umfjöllun um Ísland

Það er mikið fjallað um þátt Íslands í Pana­ma-skjöl­un­um. Fyrstu dag­ana mátti sjá Sig­mund Davíð Gunn­laugs­son í hópi með Pútín, Plat­ini og þekkt­u­m ein­ræð­is­herrum um heim all­an. 

Í Le Monde mátti m.a. lesa þetta:

„Þetta eru nöfnin sem vekja hvað mest­a ­at­hygli: Petro Porochen­ko, for­seti Úkra­ínu, Sig­mundur Davíð Gunn­laugs­son, ­for­sæt­is­ráð­herra Íslands og Al-Saud kon­ungur Sádi-­Ar­ab­íu. Hvað eiga þeir ­sam­eig­in­legt? Tengsl við aflands­fé­lög í skattaparadísum í gegnum fyr­ir­tæki í Pana­ma, Mossack Fon­seca“

Menn bjugg­ust  ekki við að sjá ­for­sæt­is­ráð­herra Íslands í hópi sem nýtir sér þjón­ustu fyr­ir­tækis eins og Mossack Fon­seca og því vakti það mikla athygli.

Við­talið fræga hjá sænska rík­is­út­varp­inu var sýnt víða hér í Frakk­land­i. ­Fjöl­margir franskir frétta­menn fóru til Íslands og fylgd­ust með mál­inu í vik­unni og sýndu frá mót­mæl­un­um.

Frétta­skýr­inga- og háðsá­deilu­þátt­ur­inn Le Petit Journal, sem er gríð­ar­lega vin­sæll í Frakk­land­i og sýndur á besta tíma í sjón­varpi, fór til Íslands í vik­unni. Blaða­mað­ur­inn Martin Weill fjall­aði um atburði síð­ustu daga og fylgd­ist með mót­mæl­un­um, aukn­u ­fylgi pírata og tók við­tal við ­Bjarna Bene­dikts­son. 

Í þætt­inum gagn­rýndi Weill að Bjarn­i ­sæti enn sem fjár­mála­ráð­herra, þrátt fyrir dag­leg mót­mæli og tengsl hans við Panama. Í ljósi póli­tískra afsagna í Frakk­landi þykir kannski ekki skrítið að ­blaða­manni hafi fund­ist sjálf­sagt að Bjarni myndi ekki geta setið áfram. En Bjarn­i þótti vera snubb­óttur í svörum og hlaut því kannski enn verri útreið í þætt­in­um en hann mátti búast við, enda er alls ekki skyn­sam­legt að ögra þessum hár­beitt­u háðs­fugl­um. Þeim þótti greini­lega allt þetta mál vera far­sa­kennt og sorg­lega ­fyndið – eins og kannski svo mörgum öðr­um.