Á undanförnum áratugum hefur notkun plasts aukist mikið. Umbúðir um flest sem nöfnum tjáir að nefna eru úr plasti: matvörur, drykki og sælgæti, fatnað, húsbúnað, snyrtivörur og fleira. Leikföng, ílát undir mat, eldhúsáhöld og margt margt fleira er framleitt úr plasti, að ógleymdum burðarpokum verslana. Plastið er, að margra mati, undraefni og notkun þess mjög útbreidd um allan heim. Þægilegt, til margra hluta nytsamlegt og fremur ódýrt. Plast er eiginlega samheiti yfir allmörg mismunandi efni, sem eiga það flest sameiginlegt að vera unnin úr olíu sem ýmsum efnum er svo blandað saman við, eftir því hvaða eiginleikum sóst er eftir.
Kostirnir eru jafnframt ókostir
Meðal kosta plastsins má nefna að það er sterkt og endingargott. Fyrir alllöngu uppgötvuðu drykkjarvöruframleiðendur þessa kosti. Plastflöskur brotna ekki þótt þær detti í götuna, þær eru léttari og meðfærilegri en (gamla) glerið. Nokkru eftir að notkun plasts varð almennari og útbreiddari kom í ljós að þetta undraefni var ólíkt mörgum öðrum að því leyti að það eyddist ekki, hvorki fúnaði né ryðgaði. Var endingarbetra en flesta hafði grunað. Í upphafi olli það ekki áhyggjum, mengunarumræðan var ekki hafin og endurvinnsla nánast óþekkt.
En þessir áðurnefndu kostir eru jafnframt helstu ókostir plastefnanna. Plastpoki sem fleygt er á jörðina hverfur kannski fljótlega af yfirborðinu, ofan í jörðina, en hann eyðist ekki. Slíkt tekur áratugi, jafnvel hundruð ára.
Eins rusl getur verið annars brauð
Alllangt er síðan fyrst fóru að heyrast raddir um endurnýtingu. Margir þekktu vitaskuld fyrirbærið þótt orðið væri óþekkt. Barnaföt, sem ganga milli fjölskyldna, barnarúmið, kerrur, reiðhjól, leikföng svo fátt sé nefnt, allt er þetta endurnýting. Síðar kom svo það sem nú er þekkt víða um lönd: hinir svokölluðu nytjamarkaðir þar sem flest milli himins og jarðar er fáanlegt. Annað en plast og umbúðir. Það fór bara í tunnuna og var svo annað hvort urðað eða brennt. Þannig er það reyndar víða enn. En að því kom að farið var að tala um endurvinnslu, og þá beindust sjónir manna einkum að plastinu, og pappír. Þótt margt hafi verið rætt og ritað um hvernig hægt væri að endurvinna plast og pappírsvörur hefur það reynst meira en að segja það. Margar þjóðir hafa náð góðum árangri í að safna plasti og pappír en hafa hins vegar verið í vandræðum með að endurvinna það gríðarlega magn sem berst að. Þarna hafa Kínverjar séð sér leik á borði.
70 milljónir tonna
Um árabil hafa fjölmörg lönd sent plast, pappír og ýmislegt annað, sem flokkast undir sorp, til Kína. Þessi útflutningur hefur farið vaxandi ár frá ári og í hitteðfyrra (nýrri tölur ekki til) tóku Kínverjar á móti um það bil 70 milljón tonnum af plasti, pappír og fleiru til endurvinnslu, eða urðunar. Af þessu hafa Kínverjar haft umtalsverðar tekjur og sendendur hafa losnað við „vandamálið“.
Kínverjar hafa skellt í lás
Um mitt síðasta ár tilkynntu kínversk stjórnvöld að frá og með áramótum 2017- 18 yrði hætt að taka á móti 24 „tegundum“ sorps til endurvinnslu. Þar á meðal plasti, pappa og pappír og fatnaði. „Við viljum ekki vera ruslahaugur heimsins“ sagði kínverskur ráðherra í viðtali þegar ákvörðun stjórnvalda var kynnt.
Aðhöfðust ekkert
Þrátt fyrir að Kínverjar hafi gert „viðskiptavinum“ sínum grein fyrir ákvörðun sinni með hálfs árs fyrirvara virðist sú tilkynning hafa farið fyrir ofan garð og neðan hjá flestum þeirra. Þótt nú sé einungis hálfur annar mánuður síðan Kínverjar stöðvuðu innflutninginn er plast og pappír þegar farið að safnast upp í mörgum löndum. Bretar sendu tæplega 3 milljónir tonna af plasti til Kína á síðasta ári, breska stjórnin viðurkennir að hún viti ekkert hvað nú sé til ráða, sömu sögu er að segja frá Bandaríkjunum, Ástralíu og fleiri löndum. Vegna þess hve ódýrt og auðvelt það hefur verið að senda sorpið til Kína hafa margar þjóðir ekki lagt mikla áherslu á að finna lausnir í endurvinnslumálum. Í dagblaðsviðtali sagði þýskur ráðherra að „fyrir 40 árum hefði kannski þótt í lagi að kveikja bara í haugnum, það gengur ekki í dag.“
