„Mér finnst rign­ingin góð“ segir í þekktum íslenskum dæg­ur­laga­texta. Þeir eru ófáir Íslend­ing­arnir sem hafa við ýmis tæki­færi, sungið hástöfum um dásemdir rign­ing­ar­inn­ar. Þótt margir Íslend­ingar syngi kannski þarna þvert um hug sér gætu margir Evr­ópu­bú­ar, að minnsta kosti nú um stund­ir, tekið undir þessa full­yrð­ingu. Flest­ir, satt að segja, búnir að fá nóg af því óvenju­lega veð­ur­fari sem ríkt hefur víð­ast hvar í álf­unni und­an­farna mán­uði og þrá rign­ingu. Engir þó kannski heitar en bændur sem sjá fram á mjög erf­iða tíma.

Rign­ing­ar­sum­arið 2017

Orða­til­tækið „í ökkla eða eyra“ þekkja flest­ir. Það lýsir ágæt­lega veðr­inu í Dan­mörku sum­arið 2017 og sumr­inu nú. Í fyrra var það úrkoman sem gerði bændum erfitt fyr­ir, beiti- og rækt­un­ar­lönd á kafi í vatni en í ár er það hins­vegar skortur á úrkomu sem erf­ið­leik­unum veld­ur. Land­bún­aður er gríð­ar­lega mik­il­væg­ur, og fyr­ir­ferð­ar­mik­ill í dönsku efna­hags­lífi en danskir bændur eru, all­flest­ir, ekki ofhaldnir og mega ekki við miklum áföll­um.

Eftir hið erf­iða ár 2017 von­uð­ust bændur eftir góðu sumri í ár en þær vonir hafa ekki ræst. Maí­mán­uður var bjartur og sól­ríkur en þegar kom fram í júní tók gam­anið að kárna, ef svo má að orði kom­ast. Varla kom deigur dropi úr lofti allan mán­uð­inn og sömu sögu er að segja af júlí­mán­uði víð­ast hvar í land­inu. Þess­ari þurrka­tíð hefur fylgt mik­ill hiti og ekki breyt­ing í vænd­um, ef marka má veð­ur­spár. Áfram­hald­andi þurr­viðri og hlý­indi næstu vik­ur.

Útlitið er dökkt

Þótt sólin skíni glatt er útlitið hjá mörgum bændum allt annað en bjart. Tals­maður dönsku bænda­sam­tak­anna sagði að bændur teld­ust heppnir ef þeim tæk­ist að ná undir þak helm­ingi þess fóð­urs sem nauð­syn­legt er. Og það hefur nú þegar marg­vís­legar afleið­ing­ar. Margir naut­gripa­bændur eru byrj­aðir að senda hluta bústofns­ins til slátr­un­ar, löngu fyrr en ætl­unin var, enda þótt þeir telji það algjört neyð­ar­úr­ræði. Áður­nefndur tals­maður sagði nær öruggt að fjöldi bænda kæm­ist í þrot með búrekst­ur­inn, margir væru „al­veg á nipp­inu“ eins og hann orð­aði það.

Haustsán­ing er úti­lokuð

Reglur Evr­ópu­sam­bands­ins mæla svo fyrir að bændur í aðild­ar­ríkj­unum skuli sá svo­nefndri haustsán­ingu eigi síðar en 20. ágúst ár hvert. Haustsán­ing­unni er ætlað að binda köfn­un­ar­efni í jarð­veg­inum og hindra að það ber­ist í vatn. Danskir bændur segja að nú sé haustsán­ing úti­lok­uð, eins og ástandið sé nái eng­inn gróður að dafna. Í reglum ESB er að finna und­an­tekn­ing­ar­á­kvæði frá haustsán­ing­ar­dag­setn­ing­unni og telja margir danskir stjórn­mála­menn að nauð­syn­legt sé að beita þessu ákvæði.

Verð­hækk­anir á kjöti, mjólk, mjöli- og korni

Fyrir nokkrum dögum birti danska útvarp­ið, DR, á vef­síðu sinni langt við­tal við Klaus Kaiser hag­fræð­ing hjá rann­sókna- og þekk­ing­ar­setr­inu Seges. Hann spáir því að á næst­unni, jafn­vel strax í þessum mán­uði, muni danskir neyt­endur (og reyndar margir fleiri) finna fyrir umtals­verðum verð­hækk­unum á korni, mjöli og hafra­mjöli. Hækk­anir á kjöti og mjólk­ur­vörum fylgi svo fljót­lega í kjöl­far­ið. Á þess­ari stundu sé úti­lokað að spá nokkru um hve miklar þessar hækk­anir verði en þær verði umtals­verð­ar. Að sögn hag­fræð­ings­ins verða þessi áhrif ekki bundin við næstu mán­uði því í dönskum land­bún­aði sé útlitið fyrir næsta ár ekki bjart. Undir þetta taka danskir bændur sem segja næsta ár verða mjög erfitt. ,,Þurrk­arnir núna eru þeir mestu í heila öld og ekki bætir hit­inn úr skák“ sagði sér­fræð­ingur dönsku veð­ur­stof­unn­ar, DMI, í við­tali við danska útvarp­ið.

Raf­magnið og heita vatnið hækka líka í verði

Við korn­rækt fellur til mik­ill hálm­ur. Hluti hans er not­aður sem fóður en stóran hluta þess sem til fellur selja danskir bændur fjar­varma­veit­um. Um það bil 70 danskar fjar­varma­veitur kynda að stórum hluta með hálmi en nú er skortur á þessum eldi­við fyr­ir­sjá­an­leg­ur. Fjar­varma­veit­urnar verða því að leita ann­arra og dýr­ari lausna (olía og/eða gas) og það þýðir hærra verð til neyt­enda. Svip­aða sögu er að segja af raf­orkunni. Í logn­inu snú­ast dönsku vind­myll­urnar ekki og þurrk­arnir í Nor­egi draga úr raf­orku­fram­leiðsl­unni þar í landi en Danir kaupa mikið raf­magn það­an. Þetta þýðir hærra orku­verð til danskra heim­ila og fyr­ir­tækja.