Víðast hvar á Vesturlöndum þykir handaband sjálfsagður og eðlilegur hlutur. Heilsast og kveðjast með handabandi. Þannig er það ekki alls staðar og í sumum trúarsiðum beinlínis litið hornauga, ef ekki bannað, að einstaklingar af gagnstæðu kyni takist í hendur.
Í Danmörku er saga handabandsins rakin til ársins 1241, þegar Jósku lögin, fyrstu ríkislög landsins voru staðfest. Það gerði Valdimar konungur annar (Valdemar Sejr) og athöfnin fór fram í Vordingborg á Suður-Jótlandi. Formáli laganna hefst á orðunum „Mæth logh skal land bygiæs“, með lögum skal land byggja. Þegar skrifað hafði verið undir lagaskjalið tókust menn í hendur. Eftir þetta handaband varð siður í Danmörku að takast í hendur til að staðfesta samkomulag.
Johs Nørregaard Frandsen prófessor við Syddansk Universitet telur að handaband sé upphaflega evrópskur siður sem svo hafi breiðst út um víða veröld. Ekki nota þó allir handaband til að heilsast og kveðjast eða innsigla samkomulag. Sumsstaðar leggur fólk lófa, gjarna hægri á hjartastað, aðrir leggja saman lófa þannig að þumlar nemi við bringu og hneigja sig lítillega, indjánar lyfta hendi og snúa opnum lófa að þeim sem heilsað er og fleira mætti nefna. Áðurnefndur prófessor segir í viðtali við Danska útvarpið að það hafi ekki verið fyrr en í lok 19. aldar að Danir byrjuðu að nota handabandið til að heilast og það voru það fyrst og fremst jafningjar sem slíkt gerðu. Bóndi og háttsettur embættismaður heilsuðust eða kvöddust ekki með handabandi fyrr en á síðustu öld, fram til þess tíma lyftu menn hatti eða hneigðu sig. Í dag þykir handaband sjálfsögð kurteisi, en er ekki endilega tákn um gagnkvæma virðingu.
Innflytjendur og handabönd
Fyrr á þessu ári kynnti danska ríkisstjórnin nýjar reglur varðandi skilyrði þess að öðlast danskan ríkisborgararétt. Reglurnar gera ráð fyrir að hver umsækjandi taki þátt í sérstakri athöfn í sínu lögsagnarumdæmi og skuldbinda sig til að halda í heiðri dönsk gildi. Þar var sérstaklega tilgreint að við áðurnefnda athöfn skuli umsækjandinn taka í hönd embættismanns sem stjórnar athöfninni.
Fyrr á árinu kom upp tilvik í Sviss þar sem hjónum var neitað um ríkisborgararétt eftir að annað þeirra neitaði að taka í hönd embættismanns af gagnstæðu kyni. Inger Støjberg, ráðherra innflytjendamála hefur margoft lýst yfir að handabandið sé ófrávíkjanlegt skilyrði fyrir ríkisborgararétti í Danmörku. Líklegt má telja þeim sem sækja um danskan ríkisborgararétt fjölgi mikið á næstu árum og í hópi umsækjenda verði margir sem ekki geta hugsað sér að taka í höndina á einhverjum af gagnstæðu kyni. Ráðherra innflytjendamála segir þetta ekki flókið mál, þeir sem ekki sætta sig við danskar reglur fari bara úr landi. Punktur og basta.
Faðmlögin
Í Suður- og Mið Evrópu hafa faðmlög, þegar ættingjar og vinir hittast, tíðkast árum saman. Þar faðmast skóla- og vinnufélagar iðulega að morgni dags og jafnvel líka þegar haldið er heim á leið. Hér í norðrinu var slíkt vangaflens hinsvegar lengst af bundið við fjölskyldu og nánustu vini, handaband annars staðar talið fullnægjandi. Nú er þetta breytt. Nú faðmast fólk í tíma og ótíma, og margir telja faðmlagið beinlínis hollt, bæði fyrir líkama og sál. En ekki eru allir jafn hrifnir af þessu „faðmlagafári“.
Banna faðmlög
Sveitarstjórnin í Hørsholm á Sjálandi samþykkti fyrir fjórum árum að ekki væri æskilegt að embættismenn sveitarfélagsins og kjörnir póitískir fulltrúar föðmuðust þegar þeir hittust vegna starfa sinna. Þá voru þetta tilmæli. En fyrir skömmu hnykkti sveitarstjórnin á þessum tilmælum og bætti reyndar um betur. Bannaði einfaldlega þetta „krammeri“ eins og borgarstjórinn Morten Slotved, orðaði það. Faðmlagabannið vakti mikla athygli og varð víða aðhlátursefni.
Borgarstjórinn reyndi síðar að draga í land og sagði í viðtali við Danska útvarpið að þetta væri ekki bann, heldur eindregin tilmæli. Þegar hann var spurður hversvegna væri ástæða til að fjalla um faðmlög, og jafnvel banna, svaraði hann því til að faðmlag hefði ákveðna merkingu og nefndi dæmi: „Barnið þitt á í erfiðleikum í skólanum, þú hefur hitt skólastjórann og það skilar engu. Fyrir þitt tilstilli er haldinn fundur þar sem þú mætir, ásamt skólastjóranum og einum bæjarfulltrúa. Þeir eru báðir karlar. Þegar bæjarfulltrúinn kemur til fundarins faðmast þeir, hann og skólastjórinn, en báðir heilsuðu þér með handabandi. Þetta eru skýr skilaboð um að þú sitjir ekki við sama borð.“
„Faðmlagamálið“ hefur verið rætt í stjórnum margra sveitarfélaga en hvergi hafa, enn sem komið er, verið settar reglur um þessi mál.
Þingmenn vilja ekki faðmlagabann
Umræðan um faðmlagabannið (eða tilmælin) í Hørsholm hefur ratað inn í þingsalina á Kristjánsborg. Þar var talsvert um það rætt fyrir nokkru þegar lögreglukona í einkennisbúningi faðmaði múslímakonu, sem bar niqab. Atvikið átti sér stað á mótmælafundi vegna búrkubannsins svonefnda, sem tók gildi fyrir skömmu, en samkvæmt því varðar sektum að hylja andlit sitt, á almannafæri.
Margir þingmenn tjáðu sig um þetta atvik, og sýndist sitt hverjum og myndir af faðmlaginu birtust í fjölmiðlum víða um heim. Fréttamenn danska útvarpsins spurðu marga þingmenn hvort þeir væru fylgjandi faðmlagabanni á þinginu. Meirihluti þeirra sem rætt var við sögðust ekki fylgjandi slíku banni á Kristjánsborg en nokkrir þeirra sögðu að „krammeri“ þingmanna væri allt of mikið. „Maður getur varla snúið sér við á göngum þinghússins án þess að mæta einhverjum sem endilega vill faðma mann“ sagði Bertel Haarder sem setið hefur mjög lengi á þingi og bætti við „ég kann ekki við þetta en hvað getur maður gert“. Hann sagðist þó ekki vilja setja einhverjar sérstakar reglur, slíkt væri fráleitt. Margir þingmenn hafa gert góðlátlegt grín að faðmlagabanninu í Hørsholm og einn úr þeirra hópi sagðist hafa kíkt á dagatalið þegar hann las fréttina um bannið og bætti hann við: „En það var ekki 1. apríl.“
P.s. Fyrir áhugafólk um faðmlög og handabönd má vekja athygli á pistli sem birtist hér í Kjarnanum fyrir nokkru undir heitinu: Faðmlagaáráttan og dönsku handabandssamtökin.
