Wizz Air, félag að stórum hluta í eigu Indigo, var annað þeirra sem keypti áður­nefnd lend­ing­ar­leyfi á Gatwick í des­em­ber. Snemma á fimmtu­dag í síð­ustu viku til­kynnti Wizz Air að félagið myndi bæta við flug­leið til Kefla­vík­ur­flug­vallar í sum­ar. Með því verður Wizz Air fyrst erlenda flug­fé­lagið sem er með áætl­un­ar­flug frá tíu eða fleiri áfanga­stöðum til og frá Íslandi.

Þetta vakti athygli, enda áhuga­vert að fjölga ferðum Wizz Air til Íslands á sama tíma og aðal­eig­andi þess félags var í við­ræðum um að kaupa það flug­fé­lag sem var með næst mesta hlut­deild í flugi til og frá land­inu.

Icelandair aftur kemur inn

Um kvöldið þennan sama dag, fimmtu­dag­inn 21. mars, var síðan loks til­kynnt um að slitnað hefði upp úr við­ræðum milli Indigo Partners og WOW air eftir tæp­lega fjög­urra mán­aða dans. Nán­ast sam­tímis og til­kynn­ing þess efnis birt­ist á fjár­festa­síðu WOW air birt­ist til­kynn­ing í Kaup­höll Íslands um að Icelandair Group hefði sam­þykkt að hefja við­ræður við WOW air um aðkomu að rekstri félags­ins. Í til­kynn­ing­unni sagði: „„Ef af verður mun aðkoman byggja á sjón­­­ar­miði sam­keppn­is­réttar um fyr­ir­tæki á fallandi fæti. Við­ræð­­urnar fara fram í sam­ráði við stjórn­­völd.“

Þriðja til­kynn­ingin birt­ist einnig á þessum tíma, í þetta sinn frá rík­is­stjórn Íslands. Þar sagði að hún myndi áfram fylgj­ast grannt með fram­vind­unni og að vonir væru bundnar við að við­ræður Icelandair og WOW air myndu skila far­sælli nið­ur­stöðu.

Þær gerðu það ekki.

Icelandair glímir við eigin vanda

Við­mæl­endur Kjarn­ans sem þekkja vel til í flug­heim­inum voru nær allir sam­mála um að erfitt yrði fyrir Icelandair að rétt­læta aðkomu að WOW air. Félagið væri sjálft búið að eiga í umtals­verðum rekstr­ar­vanda í lengri tíma og ætti fullt í fangi með að rétta úr kútnum í eigin rekstri. Sterk lausa­fjár­staða gerði Icelandair kleift að gera slíkt.

Léleg rekstr­ar­nið­ur­staða Icelandair í fyrra gerði það að verkum að skil­málar skulda­bréfa félags­ins voru brotn­ir. Mán­uðum saman stóðu yfir við­ræður við skulda­bréfa­eig­end­urna um að end­ur­semja um flokk­anna vegna þessa. Þær við­ræður skil­uðu ekki árangri og 11. mars síð­ast­lið­inn var greint frá því að Icelandair hefði fengið lánað 80 millj­ónir dala, um tíu millj­arða króna, hjá inn­lendri lána­stofnun gegn veði í tíu Boeing 757 flug­vélum félags­ins. Láns­fjár­hæðin var nýtt sem hluta­greiðsla inn á útgefin skulda­bréf félags­ins.

Lán­veit­and­inn reynd­ist vera rík­is­bank­inn Lands­bank­inn. Verið var að flytja hluta af fjár­mögnun Icelandair frá skulda­bréfa­eig­endum og yfir á banka í eigu íslenska rík­is­ins vegna þess að ekki tókst að semja við þá. Hinn rík­is­bank­inn, Íslands­banki, hefur líka lánað Icelandair fé, en bein rík­is­á­byrgð er á starf­semi beggja bank­anna í gegnum eign á hluta­fé.

Staðan verri en reiknað var með

Kjarn­inn greindi frá því klukkan 17:19 í gær, sunnu­dag, að búið væri að slíta við­ræðum Icelandair við WOW air og að til stæði að for­svars­menn félag­anna myndu í kjöl­farið funda með stjórn­völd­um. Til­kynn­ing þess efnis birt­ist síðan í Kaup­höll Íslands um 20 mín­útum síð­ar. Bogi Nils Boga­son, for­stjóri Icelanda­ir, sagði við fjöl­miðla í gær að rekstur og fjár­hags­staða WOW air væri með þeim hætti að Icelandair hefði ekki treyst sér til að halda áfram með við­ræður um yfir­töku.

Bogi sagði líka að aðrar og ódýr­ari leiðir væru til staðar fyrir Icelandair til að verða sér úti um nýjar vélar til leigu ef kyrr­setn­ing á Boeing 737 MAX vélum félags­ins dregst áfram, en slíkar vélar hafa verið kyrr­settar alls staðar í heim­inum eftir að tvær vélar af gerð­inni 737 MAX 8 hröp­uðu með nokk­urra mán­aða milli­bili.

Sam­kvæmt heim­ildum Kjarn­ans fóru for­svars­menn Icelandair á fund stjórn­valda í gær þar sem þeir sýndu fram á að það væri vel hægt að lina það högg sem yrði af gjald­þroti WOW air með ýmsu móti og að Icelandair gæti vel fyllt það skarð að miklu leyti. Með þeim aðgerðum væri hægt að tryggja að fjöldi ferða­manna sem myndi heim­sækja Ísland yrði í kringum 2,2 millj­ónir í ár, sem er svipað og hann var árið 2017. Sam­dráttur milli ára yrði því ein­ungis um fjögur pró­sent. Þetta væri meðal ann­ars hægt að gera með því að auka áherslu á ferðir með ferða­menn til Íslands, á kostnað tengifluga með milli­lend­ingu hér.

Við­mæl­endur Kjarn­ans segja að fjár­hags­staða WOW air, sem hafi verið slæm þegar Icelandair fór í við­ræður um kaup á félag­inu í fyrra­haust, sé nú orðin skelfi­leg. Í Morg­un­blað­inu í morgun er sagt að tap WOW air í fyrra hafi verið 22 millj­arðar króna, að lausa­fjár­staðan sé nei­kvæð um 1,4 millj­arða króna og að eigið féð sé nei­kvætt um 13 millj­arða króna. Auk þess greindi blaðið frá því að bók­un­ar­staða WOW air væri um helm­ingur af því sem hún var á sama tíma í fyrra. Þetta leiði til þess að um tíu millj­arða króna þurfi inn í WOW air til að hægt sé að halda rekstr­inum við út árið.

Skúli ánægður með stöð­una

Skúli Mog­en­sen, for­stjóri og eig­andi WOW air, var þó ekk­ert á því að leggj­ast niður og gef­ast upp þótt staðan væri kolsvört. Um kvöld­mat­ar­leytið í gær birt­ist stutt til­kynn­ing á fjár­festa­síðu WOW air þar sem kom fram að félagið hefði hafið við­ræður við skulda­bréfa­eig­endur sína, þá hina sömu og höfðu keypt umrædd skulda­bréf í sept­em­ber í fyrra fyrir alls tæp­lega átta millj­arða króna, um að breyta kröfum í hluta­fé. Við­mæl­endur Kjarn­ans segja að Skúli hafi aðrar hug­myndir um hver fjár­þörf WOW air sé en for­svars­menn Icelandair höfðu.

Í Frétta­blað­inu í morgun er greint frá því að Arct­ica Fin­ance vinni að því að safna um fimm millj­örðum króna og að að heild­ar­skuldir WOW air nemi um 24 millj­örðum króna. Þær eru meðal ann­ars við áður­nefnda skulda­bréfa­eig­end­ur, Arion banka sem hefur lánað félag­inu að minnsta kosti vel á annan millj­arð króna og við Isa­via vegna van­gold­inna lend­ing­ar­gjalda upp á um tvo millj­arða króna. Þá hefur verið greint frá því á und­an­förnum vikum að WOW air hafi ekki getað staðið skil á greiðslu allra líf­eyr­is­skuld­bind­inga starfs­manna.

Skúli Mog­en­sen var samt sem áður, og að venju, brattur þegar hann yfir­gaf höf­uð­stöðvar WOW air um mið­nætti í gær. Þar sagði hann við frétta­mann Vísis: „Ég er mjög ánægður með stöð­una.“

Hug­mynd­irnar sem verið er að ræða um nú eru meðal ann­ars þær að breyta hluta af skuldum í 49 pró­sent hluta­fjár og að selja svo 51 pró­sent í félag­inu til nýrra eig­enda.

Sam­kvæmt upp­lýs­ingum Kjarn­ans hafa for­svars­menn WOW a­ir ekki gefið upp alla von á því að Bill Franke, hinn 81 árs gamli aðal­eig­and­i Indigo Partners, verði til­bú­inn að hlusta á boð um að fjár­festa í WOW a­ir, ef það næst sam­komu­lag um að afskrifa skuldir félags­ins og end­ur­skipu­leggja eign­ar­hald­ið. Þá gæti hann orðið eig­andi tæp­lega helm­ings­hlut­ar.

Stjórn­völd fylgj­ast vel með

Íslensk stjórn­völd hafa fylgst vel með þró­un­inni um langt skeið. Fjög­urra manna ráð­herra­hópur er þar í lyk­il­hlut­verki. Þeir sem til­heyra hópnum eru Katrín Jak­obs­dóttir for­sæt­is­ráð­herra, Bjarni Bene­dikts­son, fjár­mála- og efna­hags­ráð­herra, Þór­dís Kol­brún Reyk­fjörð Gylfa­dótt­ir, ferða­mála-, iðn­að­ar-, nýsköp­un­ar- og dóms­mála­ráð­herra, og Sig­urður Ingi Jóhanns­son, ­sam­göngu- og sveit­ar­stjórn­ar­ráð­herra.

Þessi hópur hitt­ist í stjórn­ar­ráð­inu í gær. For­sæt­is­ráð­herra var ekki við­stödd fund­inn en lyk­il­menn úr ráðu­neytum ráð­herr­anna voru það ásamt hinum þremur ráð­herr­un­um. Á fund hóps­ins í gær var einnig mætt­ur, Michael Rid­ley, ráð­gjafi sem starf­aði áður hjá fjár­fest­inga­bank­an­um J.P. Morg­an. Rid­ley var einn þriggja sér­fræð­inga bank­ans sem var flogið til Íslands með einka­þotu frá­ London um kvöld­mat­­ar­­leytið 5. októ­ber 2008 til að veita ráð­gjöf um stöðu banka­kerf­is­ins sem hrundi dag­inn eft­ir. Eftir fund Rid­ley og félaga hans með þáver­andi rík­is­stjórn var tekin ákvörðun um að setj­a ­neyð­ar­lög í land­inu og leyfa bönk­unum að falla.

Það er ekki að ástæðu­lausu að íslensk stjórn­völd hafa áhyggj­ur. Rík­is­stjórnin kynnti fimm ára fjár­mála­á­ætlun sína á laug­ar­dag. Ljóst er að end­ur­skoða þarf hana strax ef allt fer á versta veg hjá WOW air. Versta sviðs­myndin er að sam­dráttur á þjóð­ar­tekjum í ár verði tvö til þrjú pró­sent. Um þús­und störf myndu tap­ast beint hjá WOW air, um 500 afleidd vegna ýmissar þjón­ustu sem WOW air kaupir og svo fullt í við­bót vegna óbeinna áhrifa.

Skamm­tíma­á­hrifin yrðu alltaf mjög mikil og erfið þótt að Icelandair og hin 24 flug­fé­lögin sem fljúga til Íslands telji sig geta fyllt upp í tómið sem WOW air myndi skilja eftir sig þegar fram líða stund­ir.