Þetta verður ekki í fyrsta sinn sem Síldarvinnslan er skráð á markaði. Hún var skráð í Kauphöll um áratugaskeið frá 1994 til 2004. En félagið er töluvert öðruvísi, og mun stærra, nú en það var þá. 

Selja að minnsta kosti 25 prósent

Þegar um frumútboð er að ræða á skipulegan verðbréfamarkað miða kauphallir almennt við að hlutur almennra fjárfesta í skráðu félagið verði að lágmarki að vera 25 prósent eftir skráningu.

Ósennilegt verður að teljast, í ljósi sterkrar eiginfjárstöðu Síldarvinnslunnar, að félagið sé að fara að sækja sér nýtt hlutafé. Mun sennilegra er að núverandi hluthafar ætli að selja hlut af sinni eign. 

Í tilkynningu vegna fyrirhugaðrar skráningar á heimasíðu Síldarvinnslunnar segir einungis að stjórn félagsins telji það „vel til þess fallið að vera skrá á markað hvað stærð varðar.“ Þar var einnig haft eftir Gunnþóri Ingvarssyni, forstjóra Síldarvinnslunnar, að þessi leið sé farin til að „efla félagið og opna Síldarvinnsluna fyrir fjárfestum.“

Sé það rétt, að eigendur Síldarvinnslunnar séu að fara að selja hlut af eign sinni, munu þeir hagnast verulega. Félagið hefur enda vaxið hratt á skömmum tíma og er nú á meðal stærstu sjávarútvegsfyrirtækja landsins. 

Eigið fé Síldarvinnslunnar var 94,6 milljónir dala, um tólf milljarðar króna á núvirði, í lok árs 2010. Það var 360,5 milljónir dala, um 46 milljarðar króna á núvirði, í lok árs 2019. Eigið fé Síldarvinnslunnar hefur því nálægt fjórfaldast á tæpum áratug. 

Þessi vöxtur hefur meðal annars átt sér stað í gegnum miklar fjárfestingar. Fyrir vikið heldur Síldarvinnslan beint á um 5,2 prósent af öllum úthlut­uðum afla. Auk þess heldur Berg­ur-Hug­inn, sem er að öllu leyti í hennar eigu, nú á á um 2,7 pró­sent alls kvóta. Þá á Síld­­­ar­vinnslan 75,20 pró­­­sent hlut í Run­ólfi Hall­freðs­­­syni ehf., sem heldur á 0,62 pró­­­sent af úthlut­uðum kvóta. 

Verðmætasta bókfærða eign félagsins voru veiði­heim­ildir, aðallega í uppsjávartegundum, sem voru sagðar 228,3 millj­ónir dala í lok árs 2019. Á gengi dags­ins í dag gera það um 30 millj­arðar króna. Raunverulegt virði þeirra heimilda er mun meira, líklega nær 80 milljörðum króna. Sá loðnukvóti sem nú hefur verið úthlutað mun bæta afkomu Síldarvinnslunnar á yfirstandandi ári.

Samherjaforstjórarnir

En hverjir eru það sem munu þá selja sinn hlut fyrir tugi milljarða króna? 

Stærsti ein­staki eig­andi Síld­ar­vinnsl­unnar er Sam­herji hf. með 44,6 pró­sent eign­ar­hlut. Auk þess á Kald­bak­­ur, félag í eigu Sam­herja, á 15 pró­­sent hlut í öðru félagi sem á 5,3 pró­­sent hlut í Síld­­ar­vinnsl­unni. Sam­herji á því, beint og óbeint, 49,9 pró­sent í Síld­ar­vinnsl­unni. Þor­steinn Már Bald­vins­son, annar for­stjóri Sam­herja, er stjórn­ar­for­maður félags­ins. Auk þess á Síld­ar­vinnslan 0,92 pró­sent í sjálfri sér, sem þýðir að sam­an­lagður eig­in­hlutur hennar og eign­ar­hluti stærsta eig­and­ans fer nálægt 51 pró­senti.

Sam­herji Ísland ehf., félag að öllu leyti í eigu Sam­herja hf, er með næst mesta afla­hlut­­­­deild í íslenskri efna­hags­lög­­­sögu allra sjá­v­­­­ar­út­­­­­vegs­­­fyr­ir­tækja á Íslandi, eða 7,02 pró­­­­sent. ­Út­­­­­­­gerð­­­­­­­­ar­­­­­­­­fé­lag Akur­eyr­­­­­­­­ar, sem er líka í 100 pró­­­­­­­­sent eigu Sam­herja, heldur svo á 1,3 pró­­­­­­­­sent kvót­ans og Sæból fjár­­­­­­­­­­­­­­­fest­inga­­­­­­­­fé­lag, sem það sama gildir um, heldur á 0,64 pró­­­­­­­­sent hans. 

Sam­an­lagt er þessi blokk Sam­herja og Síld­ar­vinnsl­unnar með að minnsta kosti 17,5 pró­­­­sent afla­hlut­­­­deild. 

Næst stærsti eig­andi Síld­ar­vinnsl­unnar er félagið Kjálka­nes ehf. Á meðal helstu hlut­hafa þess er Björgólfur Jóhanns­son, hinn for­stjóri Sam­herja, og fjöl­skylda hans. Sami hópur á einnig útgerð­ar­fé­lagið Gjög­ur, sem heldur á 2,29 pró­sent af öllum úthlut­uðum afla­heim­ild­um. Ef sá kvóti er talin með ofan­greindu er ljóst að rétt undir fimmt­ungur (19,79 pró­sent) af öllum úthlut­uðum afla­heim­ildum lands­ins eru á höndum fyr­ir­tækja sem eru að ein­hverju leyti í eigu þeirra tveggja manna sem sitja í for­stjóra­stólum Sam­herja.

Viðmælendur Kjarnans segja nokkuð víst að báðir þessir aðilar, Samherji og Kjálkanes, hafi hug á að selja hlut í Síldarvinnslunni í hlutafjárútboðinu sem framundan er. 

Þriðji stærsti eigandinn er Samvinnufélag útgerðarmanna í Neskaupstað sem á tæplega ellefu prósent hlut. Það var stofnað árið 1932 og starfar sem eignarhaldsfélag auk þess sem það rekur verslanir og umboðsstarfsemi. Það hefur meðal annars nýtt arðinn af eign sinni í Síldarvinnslunni til þess að styrkja menningar- og félagsmál í heimabyggð.