Sjúk­dómar sem herja á tauga­kerfið eru oft lítt skil­greindir og erf­iðir til rann­sókna vegna þess hve erfitt er að taka sýni úr tauga­kerfi lif­andi ein­stak­linga. Það gefur auga leið að til að skoða tauga­frumur sem hafa misst hæfni sína er ekki hægt að pilla burt aðra sem virkar í sjúk­lingn­um. Tauga­frum­urnar eru nefni­lega mik­il­vægar fyrir ein­stak­ling­inn meðan hann lifir og end­ur­nýja sig yfir­leitt ekki.

Rann­sókn­ar­hópur við Was­hington Uni­versity in St. Louis hefur nú búið til verk­færi sem gætu verið mik­il­væg lóð á vog­ar­skálar slíkra rann­sókna. Verk­færið felst í leið til að umbreyta húð­frumu í hreyfi­tauga­frumur og það án þess að leiða frum­urnar í stofn­frumu­fasa.

Allar frumur lík­am­ans geyma sama erfða­efnið og hafa eig­in­leik­ann til að nota það allt sam­an. Það sem skil­greinir þær í mis­mun­andi frumu­gerðir er fyrst og fremst stjórnun á því hvaða hlutar erfða­efn­is­ins eru tjáðir hverju sinni.

Í tauga­kerf­inu eru það m.a. litlar kjarn­sýru­sam­eindir sem heita miR-9 og miR-124 sem gegna gríð­ar­stóru hlut­verki við að stjórna tján­ingu gena. Þessar sam­eindir sem flokk­ast undir svoköll­uð micr­oRNA hafa áhrif á pökkun erfða­efn­is­ins í fru­mun­um.

Þeg­ar miR-9 og miR-124 eru til staðar í frumu er opið fyrir tján­ingu á genum sem tengj­ast tauga­kerf­inu. En það sá rann­sókn­ar­hóp­ur­inn ger­ast í húð­frumum sem fengnar voru sem sýni af heil­brigðum ein­stak­ling­um.

Þegar rann­sókn­ar­hóp­ur­inn bætti svo við prótín­um, sem heita ISL1 og LHX3 tóku húð­frum­urnar að þroskast í átt að hreyfi­tauga­frumu­gerð. ISL1 og LHX3 eru svo­kall­aðir umrit­un­ar­þættir sem þýðir að nær­vera þeirra hvetur til tján­ingar á ákveðnum genum í erfða­meng­inu, sem miR-9 og miR-124 hafa í þessu til­felli haldið ópökk­uðu í fru­mun­um.

Þegar við horfum á manns­lík­amann finnst okkur kannski frá­leitt að breyta frumum í húð­inni yfir í tauga­frumu en reyndin er sú að tauga­kerfið og húðin er upp­runnið af sama meiði í fóst­ur­þroska. Það er m.a. þess vegna tókst hópnum að leiða húð­frum­urnar í átt að myndun tauga­frumna, án þess að gera þær fyrst að vefja­sér­hæfðum stofn­frum­um.

Í rann­sókn­inni sem hér er rædd var not­ast við húð­frumur úr heil­brigðum ein­stak­ling­um, en það má leiða að því líkur að væri not­ast við frumur úr ein­stak­lingum sem þjást af ein­hvers konar tauga­hrörn­un­ar­sjúk­dómi mætti sjá ákveð­inn mun í t.d. gena­tján­ingu sam­an­borið við frumur úr heil­brigðum ein­stak­ling. Þannig væri t.d. mögu­leiki að skil­greina hvað það er sem fer úrskeiðis þegar um tauga­hrörn­un­ar­sjúk­dóm er að ræða.

Fréttin birt­ist upp­runa­lega á hvat­inn.is.