Ásatrú á Íslandi hefur vaxið fiskur um hrygg á síðustu árum en félagsmenn í Ásatrúarfélaginu voru orðnir 4.472 talsins í byrjun árs, samkvæmt Þjóðskrá. Félagið er nú fimmta stærsta trúfélag landsins og það stærsta sem byggir ekki á kristnum grunni. Fjöldi þeirra sem aðhyllast ásatrú hafa margfaldast síðasta áratug, en meðlimir voru aðeins 1.154 í byrjun árs 2008. Fjöldi meðlima hefur því nærri fjórfaldast á síðustu tíu árum.
Heiðinn siður í mikilli sókn
Ásatrúarfélagið var formlega stofnað árið 1972 og fékk viðurkenningu sem löggilt trúfélag ári síðar. Fyrstu tvo áratugina, frá 1973 til 1993, voru skráðir ásatrúarmenn innan við hundrað. Síðan þá hefur meðlimum fjölgað jafnt og þétt. Metfjölgun varð á árinu 2017 en í lok þess árs voru 543 fleiri skráðir í félagið en í ársbyrjun eða um 4028 í lok árs. Félögum fjölgaði síðan um 10 prósent á milli ára og voru meðlimir 4472 í lok árs í fyrra.
Karlmenn eru í meirihluta í félaginu en í ársbyrjun 2018 voru 2740 karlmenn skráðir í félagið en aðeins 1386 konur. Konum hefur þó hlutfallslega fjölgað hraðar í félaginu en karlar á síðustu árum. Árið 2008 voru 853 karlmenn skráðir í félagið en aðeins 300 konur.
Efla ásatrú með fræðslu ekki trúboði
Á heimasíðu Ásatrúarfélagsins segir að ásatrú eða heiðinn siður byggist á umburðarlyndi, heiðarleika, drengskap og virðingu fyrir fornum menningararfi og náttúrunni. Eitt megininntak siðarins sé að hver maður sé ábyrgur fyrir sjálfum sér og gerðum sínum. Siðareglur ásatrúarmanna má finna í Hávamálum en heimsmyndina í Völuspá. Í trúarlegum efnum hafa ásatrúarmenn aðallega hliðsjón af hinum fornu Eddum.
Samkvæmt félaginu er reyndar villandi að kalla siðinn ásatrú þar sem átrúnaður sé ekki einungis bundinn við æsi, heldur hvaða goð eða vættir sem er innan norrænnar goðafræði og þjóðtrúar, svo sem landvættir, álfa, dísir, vani, jötna, dverga og aðrar máttugar verur eða forfeður. Ásatrúarmenn megi iðka trú sína á hvern þann hátt sem hverjum og einum hentar svo framarlega sem iðkunin brýtur ekki á bága við landslög.
Margir ásatrúarmenn líta jafnframt frekar á ásatrú sem sið eða lífsstíl heldur en bein trúarbrögð, samkvæmt félaginu. En tilgangur félagsins sé að starfa að eflingu ásatrúar og annars þá trúarlegu þjónustu sem því er samfara. Þessu markmiði hyggst félagið ná með fræðslu- og félagsstarfi en ekki trúboði.
Hlutur þjóðkirkjunnar í hjónavígslum fer hratt minnkandi
Hlutfall þeirra sem skráðir eru í þjóðkirkjuna hefur aldrei verið lægra en nú. Frá árinu 2009 hefur meðlimum þjóðkirkjunnar fækkað á hverju ári. Alls hefur þeim fækkað um 20.164 frá þeim tíma en þann 1. desember síðastliðinn voru 232.672 landsmenn skráðir í þjóðkirkjuna og hafði fækkað um 2.419 á einu ári. Alls eru 65,4 prósent þjóðarinnar skráð í kirkjuna, sem þýðir að rúmlega einn þriðji hluti þeirra sem búa á Íslandi eru ekki í henni.
Þá eru merki um að þjóðin sé að nota þjónustu kirkjunnar í minna mæli en áður en hlutur þjóðkirkjunnar í hjónavígslum hefur farið hratt minnkandi um árabil. Um aldarmótin var hlutur hennar í slíkum 71 prósent en árið 2018 hann kominn niður fyrir 50 prósent, samkvæmt Þjóðskrá. Mikil fjöldi giftir sig nú hjá sýslumanni en samkvæmt Ásatrúarfélaginu hafa einnig fjölmörg brúðhjón verið gefin saman að heiðnum sið á undanförnum árum. En samkvæmt lögum ber trúfélögum að inna af hendi athafnir, svo sem hjónavígslur og útfarir. Athafnir þessar eru framkvæmdar af allsherjargoða og þeim goðum sem hafa vígsluréttindi innan Ásatrúar.
Samkvæmt félaginu er algengt að erlend brúðhjón komið til landsins í þeim tilgangi einum að láta goða Ásatrúarfélagsins vígja sig til hjúskapar. Ástæða þess er sú að utan Íslands hafa enn sem komið er einungis ásatrúarfélögin í Danmörku og Noregi fengið viðurkenningu sem löggild trúfélög með þeim skyldum og réttindum sem slíku fylgir.
Byggja hof ásatrúarmanna í Öskjuhlíð
Ásatrúarfélagið fékk úthlutað lóð í Öskjuhlíð Í Reykjavík árið 2006 undir starfsemi sína og byggir nú hof ásatrúarmanna. Hofið verður hvelfing, að hluta til niðurgrafin og mun rúma 250 manns. Í hofinu mun fara fram blót og ýmsar helgiathafnir, svo sem nafngjafir, siðfesta, hjónavígslur og útfarir. Þá verða haldnir tónleikar og ýmsar sýningar tengdar ásatrú.
Til stóð að hofið yrði tilbúið í mars í fyrra en Fréttablaðið greindi frá því í síðustu viku að bygging hofsins sé komin 112 prósent fram úr áætlun og mun kosta ríflega 140 milljónum króna meira en til stóð. Upprunaleg áætlun hljóðaði upp á 127 milljónir en í dag sé áætlað að 270 milljónir þurfi til að klára verkið. Hilmir Örn Hilmarsson, allsherjargoði, segir að hópfjármögnun sé til skoðunar. Ásatrúarfélagið vonist til þess að safna þannig átján milljónum króna til byggingar hússins. Hilmar segir að ekki hafi enn þurft að taka bankalán og að Ásatrúarfélagið vilji halda við þau áform sem lögð hafi verið í upphafi að byggja hofið skuldlaust.
