Í fyrra ferð­uð­ust 83 pró­sent lands­­manna utan­ land­stein­anna en það er hæsta hlut­fall lands­manna frá árinu 2009. Þetta kemur fram í könnun um ferða­lög Íslend­inga á veg­um Ferða­mála­stofu. Utan­lands­ferð­u­m Ís­lend­inga hefur farið fjölg­andi á und­an­förnum árum en með­al­fjöldi utan­lands­ferða í fyrra voru 2,8 ferð­ir. Á síð­ustu árum hefur umræðan um gíf­ur­lega koltví­sýr­ingslosun flug­véla auk­ist og hefur nú orðið flug­skömm verið notað til að lýsa sam­visku­biti ferða­langa vegna loft­lags­á­hrifa sífjölg­andi flug­ferða. 

Gríð­ar­lega aukn­ing í utan­lands­ferðum á síð­ustu árum

Ferða­mála­stofa hefur frá árinu 2009 fram­kvæmt könnun um ferða­lög Íslend­inga, þar sem spurt er um ferða­lög á nýliðnu ári og fram­tíð­ar­á­form um ferða­lög. Árið 2018 sögð­ust 83 ­pró­sent svar­enda hafa farið í utan­lands­ferð, það er mark­tæk aukn­ing milli ára en árið 2017 sögð­ust 78 pró­sent hafa farið utan. Hlut­fall Íslend­inga sem ­ferðast utan hefur farið hratt fjölg­andi á síð­ustu árum en árið 2009 sögð­ust 44 pró­sent Ís­lend­inga hafa farið í ut­an­lands­ferð­ir.

Jafn­framt hefur fjöld­i ut­an­lands­ferða á hvern ein­stak­ling farið vax­andi en alls var með­al­fjöldi utan­lands­ferða 2,8 í fyrra. Alls sögð­ust 12 pró­sent svar­enda hafa farið fimm sinnum eða oftar til útlanda árið 2018, 12,2 pró­sent svar­enda fóru fjórum sínnum til útlanda og 20,7 pró­sent fóru í þrjár ferð­ir. Alls fóru 44,9 pró­sent svar­enda í fleira en þrjár ferðir í fyrra. 

Í könn­unni var jafn­framt spurt um kom­andi ferða­lög á árinu 2019 en sam­kvæmt nið­ur­stöðum könn­un­ar­innar sögð­ust fleiri að fara til útlanda í ár en í fyrra. Alls sögð­ust 52,6 pró­sent svar­enda ætla í borg­ar­ferð erlendis í ár, 43,5 pró­sent sögð­ust ætla í sól­ar­landa­ferð og 34,7 pró­sent ætla í heim­sókn til vina að ætt­ingja erlend­is. 

Los­unin fyrst og fremst frá flugi 

Í heild­ina hefur losun Íslands verið að aukast á síð­ustu árum en alls var heild­ar­losun gróð­ur­húsa­loft­teg­unda 4.755 kílótonn af CO2 ígíld­um, án los­unar frá LULUCF árið 2017. Það er 2,5 pró­sent aukn­ing í losun frá árinu 2016 og 32,1 pró­sent aukn­ing frá árinu 1990. Stór hluti af þeirri aukn­ingu er vegna auk­innar los­unar frá ein­­­kenn­andi greinar ferða­­­þjón­ust­unnar á Íslandi en hún hefur ríf­­­lega fimm­fald­­­ast frá árinu 1995 og nær þre­fald­­­ast frá árinu 2012. 

Í ein­­­kenn­andi greinum ferða­­­þjón­­­ustu kemur los­unin fyrst og fremst frá flugi en sam­kvæmt úttekt Umhverf­is­stofnun jókst los­un frá flugi til og frá Íslandi um 13,2 pró­sent milli ár­anna 2016 og 2017. Árið 2016 var los­un­in 718.624 tonn af koltví­sýr­ing­i en árið 2017 813.745 tonn. Los­un­in sem hér get­ur um, er þó ein­­göngu hluti af heild­­ar­los­un af flugi til og frá land­inu, þar sem hún nær ein­­göngu til los­un­ar inn­­an EES-­svæð­is­ins. Þannig er Am­er­íkuflug, eða flug til ríkja utan EES- eða ESB-­ríkja ekki inni í þess­­ari tölu og má því gefa sér að hún sé þó nokkuð hærri.

Fólk síður til í að fækka flug­ferðum

Kann­anir hafa bent til þess að fólk er síður til­búið að breyta ferða­venjum sínum til að minnka vistsportið sitt. Í nið­ur­stöðum Umhverfiskönn­unar Gallups frá því í jan­ú­ar má sjá að rúm­­lega helm­ingur lands­­manna sögð­ust hafa breytt ­­neyslu­venj­u­m sínum í dag­­legum inn­­­kaupum gagn­­gert til þess að minnka umhverf­is­á­hrif á síð­­­ustu tólf mán­uð­­um. Auk þess höfðu tæp­­lega tveir af hverjum þremur breytt hegðun sinni fyrir umhverf­ið. Aftur á móti höfðu fæstir breytt ferða­venjum sínum á ein­hvern hátt til þess að minn­ka um­hverf­is­á­hrif af ferða­máta sínum en 40,8 pró­­sent sögð­ust ekk­ert hafa breytt ferða­venjum sínum á síð­­­ustu 12 mán­uð­­um. Um 20 pró­­sent sögð­ust hafa breytt ferða­venjum sínum nokkuð og 5,2 pró­­sent sögð­ust hafa breytt þeim mik­ið. 

Því virð­ist að fólk sé frekar til í að minnka loft­lags­á­hrif með breyttri neyslu­hegðun fremur en breyttri ferða­hegð­un. Í Sví­þjóð hefur að und­an­förnu skap­ast mikil umræða um mengun vegna flug­ferða og hafa svíar byrjað að nota ­myllu­merkið #jagst­ann­arpå­mar­ken eða ég held mig á jörð­inni til að vekja athygli á mál­efn­inu. Þar á meðal er sænska að­gerð­ar­sinn­inn Greta T­hun­berg en hún hefur vakið athygli með yfir­lýstri ákvörðun sinni um að hætta að ferð­ast með flug­vél­u­m.