Flensutíðin hófst snemma í Evrópu þennan veturinn og að auki hafa kórónuveiran og RS-veiran verið áberandi. Alþjóða heilbrigðismálastofnunin varar við miklum veikindavetri framundan. Hún brýnir fyrir heilbrigðisyfirvöldum hvers lands að láta bólusetja viðkvæma hópa fyrir bæði inflúensu og COVID-19.
Vegna þess að veikindi af ýmsum toga eru útbreidd telur WHO ástæðu til að vara við því að álag á heilbrigðiskerfi verði mikið á komandi vikum og mánuðum. Greiningum og innlögnum vegna öndunarfærasýkinga hefur fjölgað töluvert hér á landi á síðustu vikum.
Tvær týpur af inflúensuveirunni eru á kreiki í Evrópu: A og B. Sýkingar af báðum afbrigðum hafa verið áberandi meðal barna og allt frá því í október hefur orðið aukning í innlögnum á sjúkrahús vegna inflúensunnar meðal eldra fólks. Inflúensa getur valdið alvarlegum veikindum hjá þeim sem eldri eru sem og hjá fólki sem er með króníska öndunarfærasjúkdóma.
Í dæmigerðu árferði smitast um 5-15 prósent af mannfjöldanum af inflúensu. Um 3-5 milljónir manna veikjast alvarlega og dauðsföll á heimsvísu eru um 650 þúsund í meðalári. Um 70 þúsund þessara dauðsfalla verða í Evrópu.
Sýkingum af RS-veirunni hefur einnig fjölgað fra því í október og í tuttugu Evrópuríkjum er veruleg aukning á smitum.
Fleiri að greinast og leggjast inn
Líkt og víðar í Evrópu var inflúensan töluvert fyrr á ferðinni hér á landi en venjulega. Einnig eru margir að greinast með aðrar öndunarfæraveirur. Samkvæmt upplýsingum frá Landspítala hefur orðið aukning milli ára á sýnatöku vegna öndunarfærasýkinga sem getur að einhverju leyti útskýrt fjölda greininga. „Hins vegar er ljóst að klínískar greiningar eru algengari en vant er á þessum árstíma og innlagnir hafa aukist,“ segir ennfremur í upplýsingum spítalans.
Í síðustu viku nóvembermánaðar jókst fjöldi þeirra sem þurftu innlögn á Landspítala vegna COVID-19, inflúensu og RSV (RS-vírus) milli vikna. 52 einstaklingar voru lagðir inn á Landspítala vegna þessara sjúkdóma þá viku. Flestir vegna COVID-19 eða 29 einstaklingar, 14 vegna inflúensu og níu vegna RSV. Innlagnir eru algengastar í elstu aldurshópunum vegna COVID-19 og inflúensu en í yngstu aldurshópunum vegna RSV. Tveir sjúklingar voru inniliggjandi á sjúkrahúsinu á Akureyri með COVID-19.
![Þróun innlagna vegna sjúkdómanna þriggja á Landspítalann síðustu vikur. Mynd: Landspítalinn](http://kjarninn.overcastcdn.com/images/Innlagnir-flensur.width-800.jpg)
Í umræddri viku var Respiratory Syncytial veirusýking (RSV) staðfest hjá samtals 26 einstaklingum og er það sami fjöldi og greindist vikuna áður. Flestar greiningar voru hjá börnum á aldrinum 0-2 ára eða samtals 19. Einnig var mikið um greiningar á öðrum öndunarfæraveirum s.s. Rhinoveiru, Adenoveiru, Enteroveiru, Parainflúensu, kórónuveirum öðrum er SARS-CoV-2 og Human Metapneumóveiru (hMPV).
Mikil útbreiðsla COVID-19 í samfélaginu
Samtals 199 einstaklingar greindust með COVID-19 hér á landi í síðustu viku nóvember sem er svipaður fjöldi og undanfarnar vikur. Hlutfall jákvæðra sýna af heildarfjölda sýna var 29 prósent sem gefur til kynna, samkvæmt upplýsingum Landspítalans, mikla dreifingu í samfélaginu. Ef hlutfall jákvæðra sýna er yfir 5 prósent er almennt talið að dreifing í samfélagi sé meiri en sýnataka gefur til kynna. Áfram greinast flestir með Omicron BA.5 afbrigðið og undirafbrigði þess.
![Myndin sýnir hvenær inflúensan hefur greinst síðustu ár. Rauða línan sýnir yfirstandandi vetur og sjá má hversu snemma fyrstu tilfellin greinast. Athugið að línan er flöt eftir 47. viku en það skýrist af því að gögn síðan þá, liggja ekki fyrir. Á myndinni má einnig sjá að yfirleitt er inflúensan að greinast mest á fyrstu vikum ársins. Mynd: Landspítalinn](http://kjarninn.overcastcdn.com/images/Flensukort.width-800.jpg)
41 einstaklingur greindist með staðfesta inflúensu hér á landi í þessari sömu viku sem er aukning milli vikna. Sjö voru á aldrinum 0-4 ára, tveir á aldrinum 5-15 ára, 19 á aldrinum 16-64 ára og 13 voru 65 ára og eldri. Fjöldi með inflúensulík einkenni, sem eru klínískar greiningar skráðar í sjúkraskrá, jókst einnig milli vikna úr 23 í 39.
![Grímunotkun í fjölmenni hefur sannað gildi sitt í sóttvarnalegu tilliti. Mynd: EPA](http://kjarninn.overcastcdn.com/images/pexels-ds-stories-5040578.width-800.jpg)
WHO segir mjög mikilvægt að heilbrigðisyfirvöld séu áfram á varðbergi gagnvart COVID-19 en einnig bæði tilfellum inflúensu og sýkinga af RS-veirunni. „Þörfin fyrir að vernda heilsu fólks, sérstaklega viðkvæmra hópa, er rík nú sem aldrei fyrr.“
Stofnunin ítrekar ennfremur tilmæli um að gæta að persónulegum smitvörnum. Að halda sig til hlés í veikindum, handhreinsun, grímunotkun á heilbrigðisstofnunum þ.m.t. biðstofum, að forðast umgengni við ungbörn, sérstaklega nýbura, og aðra í áhættuhópum meðan einkenni eru til staðar, getur dregið úr smiti til annarra og þar með alvarlegum veikindum meðal áhættuhópa. „Aðeins með því að vera vel undirbúin, á varðbergi og halda áfram þeim aðgerðum sem við vitum að virka, getum við komist yfir áskoranir þessa vetrar.“