Fyrir sléttu ári síðan var ég borg­ara­legur heima­vinn­andi rit­höf­undur í gömlu Vest­ur­-Berlín, ýmist að vaska upp eða skrifa á milli þess sem ég fór með og sótti son minn í leik­skól­ann. Mesta fúttið í deg­inum var að lesa blöðin á kaffi­húsi eða hjóla og labba um borg­ina og fara síðan snemma í hátt­inn. Helstu hugð­ar­efnin flókin leik­skóla- og skóla­mál í Berlín og ekki mikið umfram það. Ég þreifst ágæt­lega í mið-­evr­ópskri stillu og ef ein­hver hefði spurt: Held­urðu að lífið sé svona – kona? hefði ég hik­laust sagt já.

Síðan brast á með hjóna­skiln­aði í sum­ar­fríi á Íslandi eftir átján ára hjóna­band og allt í einu var þessi heima­vinn­andi róleg­heita­kona orðin frá­skilin í Reykja­vík­–City, komin í hið klass­íska eft­ir-skiln­að­ar­-djamm og á trúnó við hina og þessa. Og síð­ustu mán­uð­ina hef ég kom­ist að því að hjóna­band­ið, sem stofn­un, er vernd­aður vinnu­staður í þeim skiln­ingi að maður er svo græsku­laus um líf­legar ást­ar­farir og til­vistar­rót sam­borg­ara sinna að það að stíga út úr hjóna­bandi inn í nýjan veru­leika er álíka mikið menn­ing­ar­sjokk og að flytja frá Akur­eyri til Bang­kok.

Mann­lega stöffið

Kannski af því að þegar maður rankar við sér í þessum fram­andi veru­leika opnar fólk sig á nýjan hátt fyrir manni og segir frá því sem það veigraði sér við að segja full­trúa stofn­un­ar­innar hjóna­bands. Þessi nýi veru­leiki er vissu­lega menn­ing­ar­sjokk fyrir konu en að sama skapi kær­komin nær­ing fyrir rit­höf­und­inn í þess­ari sömu konu. Lífið sjálft! Ástir og ang­ist, ráð­villa, flóknar til­vistar­pæl­ingar ...

Allt í einu fer ólík­leg­asta fólk á djúpið með manni og ræðir sín innstu hjart­ans mál. Og ég fæ inn­sýn í ævin­týra­legan – en flók­inn – hvunndag fólks­ins í kringum mig. Allt þetta mann­lega djúsí stöff!

Nenni ekki maka

Um dag­inn fór ég að borða á mat­ar­mark­aðnum á Hlemmi með tveimur vin­kon­um. Önnur þeirra var í öngum sínum því hún var nýkomin frá spá­konu og spá­konan hafði boðað að hún myndi brátt hitta dásam­legan maka. Vin­konan fuss­aði pirruð yfir beikon­vaf­inni bleikju: Og hvað á ég að gera við þennan dásam­lega maka?! Mig langar ekk­ert í hann.

Af hverju ekki? spurði hin vin­konan og glotti sínu fal­lega ísmeygi­lega glotti.

Af hverju? hváði hin með munn­fylli af bleikju. Þá þarf ég að fara að gera alla þessa maka­legu hluti með hon­um. Keyra hring­inn og lesa upp úr korta­bók meðan hann keyrir og mæta með honum í enda­laus fjöl­skyldu­boð með þess­ari dásam­legu fjöl­skyldu – sem hann á víst líka. Og hvað! Allar helgar verða dæmi­gerðir maka-laug­ar­dagar og maka-sunnu­dagar með þess­ari fjöl­skyldu hans eða að rölta um mið­bæ­inn og fara á fjöl­skyldu­sam­kom­ur. Ég bara nenni því ekki!

Tinder betra en kvíða­still­andi

Mér finnst að þið ættuð báðar að fara á Tinder og bara tjilla! sagði þá hin vin­konan og potaði áhuga­laus í bleikju­skammt­inn sinn.

Af hverju? spurði ég þá.

Af því að Tinder er betra en kvíða­still­andi, svar­aði hún kúl að vanda.

Nokkru áður höfðum við tvær rölt með börnin í rign­ingu í Hljóm­skála­garð­inn og meðan þau ról­uðu sér og ég reyndi að ná úr mér streitu með því að fara í trjást­urtu að hætti Jap­ana, setj­ast inn í trjá­gróð­ur­inn og anda, hafði hún tekið upp sím­ann sinn og glott þessu fal­lega glotti sínu. Sjáðu! sagði hún þegar ég steig end­ur­nýjuð út úr kjarr­inu og beindi skjánum að mér. Á skjánum var svartur punktur sem mjak­að­ist hægar en snig­ill áfram.

Hvað er þetta? spurði ég.

Írska Tind­er­deit­ið, sagði hún kæru­laus. Nú vill hann ólmur að ég fylgist með sér í fjall­göng­um. Þetta er hann.

Þessi punkt­ur! spurði ég, gáttuð á skyndi­legri útvíkkun veru­leik­ans.

Já, sagði hún um leið og hún hljóp að ról­unni til að bjarga börn­unum sínum úr ógöng­um. Ég er að hugsa um að eyða hon­um!

Er það ekki svo­lítið harka­legt? spurði ég.

Jú, en hann heldur að hann elski mig og það er ekki gott fyrir hann, sagði hin ábyrga móðir meðan hún skorð­aði barn aftur í ról­una.

Upp­reisn gegn ást­inni

Nokkrum vikum síðar fór ég í sund í Vest­ur­bæj­ar­laug­ina. Þá sá ég hina maka­fælnu vin­konu mína spíg­spora á bakk­an­um. Í dopp­óttum sund­bol bundnum upp um háls­inn og með hárauðan vara­lit.

Af hverju ertu svona fín í sundi? spurði ég.

Af því að ég er í ást­ar­melankól­íu, dæsti hún örg. Ég bara nenni ekki ást­ar­vafstri! Ég er bara hér, að fíla mig, í upp­reisn gegn ást­inni. Viltu koma í guf­una?

Hitt­irðu dásam­lega makann? spurði ég ringl­uð.

Nei – og það kemur ekki til mála, sagði hún. Ég lenti í ást­ar­flækjum nýverið og þetta er ekki fyrir nokkra mann­eskju að standa í.

Nei, nei, muldr­aði ég og hengsl­að­ist á eftir henni í guf­una þar sem við hreins­uðum okkar innra af íþyngj­andi flækjum ásamt öldruðum karl­manni sem leit út fyrir að hafa fengið hjarta­stopp þarna – æsispenn­andi alveg.

Kláði undan gift­ing­ar­hringnum

Síðan fórum við á Kaffi Vest og ég virti latte-­lepjandi góð­borg­ar­ana for­vitin fyrir mér. Góð­borg­ara sem ég hefði ári fyrr séð sem hvers­dags­leik­ann upp­mál­aðan en eftir allt sem ég hef orðið vitni að á síð­ustu mán­uð­um, ást­ar­þrá og kynusla hinna dag­far­sprúðu borg­ara, er ég hætt að vera eins naív og ég var fyrstu fjöru­tíu og fjögur ár lífs míns.

Hversu marga þarna klæjar undan gift­ing­ar­hringnum á leið­inni í Krón­una að kaupa vegan-­borg­ara og möndlu­mjólk ofan í fam­il­í­una?

Stuttu áður hafði ég setið þarna með annarri vin­konu, konu á sex­tugs­aldri, sem hafði í bríaríi prófað að kíkja inn á Tinder og svæpað von­laus yfir því sem hún sá. Það er ekk­ert að ger­ast hérna, dæsti hún og beindi sím­anum að mér. Svona verður þetta þegar þú krossar fimm­tugt!

Nei, nei, sagði ég bjart­sýn yfir avóka­dósal­ati. Flettum áfram!

Hún gegndi en hefði betur sleppt því. Ég get ekki meira, and­varp­aði hún. Er þetta ekki eig­in­maður frænku þinn­ar?

Og jú, þetta var hann.

Raf­ræn ást­ar­fíkn

Nýlega sat ég á heilsu­fæð­is­mat­sölu­stað ásamt fjórðu vin­kon­unni, lítið eitt yngri en ég og því með ferskari nálgun á allt sam­an. Þetta er fíkn! sagði hún tætt eftir Tind­er­mann nokkurn sem hún hefur þróað athygl­is­brest út af, stöðugt að kíkja eftir skila­boðum í sím­an­um. Þján­ingin í augum hennar virt­ist tær eins og óblandað vodka. En síðan brosti hún mein­fýsi­lega og sagði: Ég veit samt ekki hvort þetta er ást­ar­fíkn eða raf­ræn fíkn.

Hvað áttu við? spurði ég áhuga­söm um þessa óvæntu vend­ingu.

Kannski er ég bara fíkin í að fá skila­boð frá hon­um. Þegar mér leiðst eða hef um allt of mikið að hugsa, skil­urðu.

Já – og nei, sagði ég.

Ég held ég sé bara hrifin af honum þegar hann svarar mér ekki strax. Ég er ekki viss um hitt, útskýrði vin­konan eins og hún hefði orðið fyrir upp­ljóm­un. Hann er í raun­inni ekk­ert mjög spenn­andi, þannig lag­að, bætti hún við og trúði sjálfri sér eitt augna­blik þó að öðru máli gilti um mig. En hún fékk alla­vega mat­ar­lyst aft­ur, eitt augna­blik, nógu mikla til að klára hálfan skammt af kús-kúsi með soja­bitum í nokkuð exó­tískri sósu.

Fólk breyt­ist með breyttum tímum

Það góða við að vera mið­aldra í ást­ar­brölti er að fólk er með­vit­aðra um hvat­irnar en á ung­lings­árum þegar engum datt í hug að greina eða finna heiti yfir ólg­andi líðan sína. Nú er hægt að flokka þrá eftir alls­konar kategor­íum: Áráttu, króníska melankól­íu, höfn­un­ar­fíkn, kyn­lífs­fíkn, raf­ræna fíkn, eft­ir-skiln­að­ar­-óráð ... bara nefnið það!

Og svo margt fólk, mar­ínerað af sárri lífs­reynslu, virð­ist vera smeykara en ung­ling­arn­ir. Smeykara við ást en toll­stjóra, ofur­bakt­er­íur og risa­geit­unga. Það er nið­ur­staða mín eftir nokk­urra mán­aða rann­sóknir á til­finn­inga­lífi sam­borg­ara minna.

Eins virð­ast æ fleiri kjósa að fara ekki aftur í sam­búð. Með­vit­aðir um óþægi­lega miklar töl­fræði­legar líkur á að slíkt endi enn og aftur í að þurfa að leysa upp heim­ili – við lifum jú lengur en áður og nútíma­lífi fylgir ný teg­und af eirð­ar­leysi, eðli­lega því fólk breyt­ist svo hratt með breyttum tím­um.

Svo eru margir með­vit­aðir um ágæti sjálf­stæð­is­ins, eins og jóga­kenn­ar­inn sem ég hitti á barnum og sagði mér að lyk­ill­inn væri að njóta þess að anda einn með sjálfum sér, fá sér vín­sopa og gera jóga – og sörfa í Goa. Nokkuð sem mig langar að prófa. Og um að gera að prófa Tinder eftir þessa æsi­legu inn­sýn. Því hvað er lífið án þján­ing­ar? Fúttum og gerum jóga. Elskum og þjá­umst. Bara enga fana­tík!