Gefum okkur mann­eskju frá Banda­ríkj­un­um. Hún hefur sér­stakan áhuga á íslenskri tungu, sögu og menn­ingu. Hún kemur hingað til lands, lærir fyrr­greinda hluti af mik­illi áfergju og eign­ast hér við til­efnið marga vini. Hún er dug­leg, viljug til að vinna við hvað sem er, borgar sína skatta og sem fyrr greinir lærir tungu­málið af áhuga og elju­semi. Hún kemst aldrei í kast við lög­in. Hún forð­ast allar syndir og upp­fyllir allar sínar skyldur sem ábyrgur með­limur sam­fé­lags­ins.

Helgi Hrafn Gunn­ars­son

Þessi mann­eskja hefur enga lög­lega leið til atvinnu á Íslandi eða dvalar lengur en þrjá mán­uði.

Þá segir ein­hver: „Já, en hún er hluti af íslensku sam­fé­lagi, hún kann íslensku, við eigum marga sam­eig­in­lega vini, hún vinnur fyrir sér, vissu­lega hlýtur að vera ein­hver leið...“ - en svarið er nei. Það er engin leið. Þessi mann­eskja er ekki vel­komin á Íslandi sam­kvæmt íslenskum lög­um, hún mun ann­að­hvort fara af landi brott eða vera hér í leyf­is­leysi með til­heyr­andi vand­kvæðum og þannig er það.

Hvað sem þeir heita, hvað sem þeir gera og hvað sem þeir eru, þá kall­ast þeir útlend­ingar og þeim skal sam­fé­lagið verjast, með lög­gjöf. Þessi lög­gjöf heitir „Lög um útlend­inga“ og er nr. 96/2002.

Mörg ljón í veg­inum

Það er algengur mis­skiln­ingur að hingað geti fólk að jafn­aði flutt ef það stendur sig. Kannski er það vegna þess að núorðið kemur hingað árlega ansi mikið af ferða­mönnum og því eng­inn hissa á því að hitta útlend­inga hvar sem er á land­inu. Það er reyndar bless­un­ar­lega auð­velt fyrir EES-­borg­ara að setj­ast hér að, sem betur fer. En stað­reyndin er sú að ef ein­hver utan EES-­svæð­is­ins vill vera hér í meira en þrjá mán­uði, þá eru ansi mörg ljón í veg­in­um. Oft og tíðum er til­fellið reyndar hrein­lega að við­kom­andi fær ekki að vera hér, sama hvað tautar og raul­ar. Jafn­vel ef við gerum ráð fyrir hinni full­komnu mann­eskju sem vinnur fulla vinnu og gott bet­ur, borgar sína skatta, heldur sig innan ramma lag­anna og er reiprenn­andi á íslenska tungu, þá er hinn ein­faldi sann­leikur sá að ekk­ert af þessu er nóg. Þetta er ekki fram­tíð­ar­á­ætlun ein­hverra íhalds­samra þjóð­rembu­afla, heldur raun­veru­leik­inn eins og hann er í dag.

Útlend­ingur má reyndar setj­ast hér að, ef við, Íslend­ing­ar, höfum sér­staka hags­muni af hon­um, svosem ef hann hefur sér­fræði­þekk­ingu sem okkur Íslend­ingum hefur mis­tek­ist að afla eða halda, en þá bara ef það er skortur á henni. Nú, eða ef hann hefur sér­stök fjöl­skyldu­tengsl hér­lend­is, en þá bara ef þau eru mjög náin og hann getur sannað þau með óyggj­andi hætti. En jafn­vel þessar leiðir eru í reynd hugs­aðar fyrir Íslend­inga en ekki útlend­inga, því Íslend­ingur gæti jú þurft erlendan sér­fræð­ing eða viljað hafa náskyldan ætt­ingja nálægt sér.

Útlend­inga­lög­gjöf til að halda Íslandi fyrir Íslend­inga

Út­lend­inga­lög­gjöfin er nefni­lega í grund­vall­ar­at­riðum hugsuð til þess að halda Íslandi fyrir Íslend­inga. Andi hennar er ekki sá að vernda land og þjóð gegn ein­hverjum glæpa­mönnum og aum­ingjum frá Íslandi, heldur til þess að halda öllum frá Íslandi, með ein­ungis örfáum und­an­tekn­ingum sem eru skýrt afmark­að­ar, und­an­tekn­inga­lítið út frá meintum hags­munum Íslend­inga sjálfra.

En gleymum nú efna­hagnum í smá­stund og lítum aðeins á útlend­inga sem fólk. Þannig er það með fólk að ein­hvers staðar þarf það að vera.

Þá má gjarnan und­ir­strika orðið „meint­u­m“. Fólk er nefni­lega fjár­sjóð­ur, ekki bara menn­ing­ar­lega og sam­fé­lags­lega, heldur efna­hags­lega. Hér komum við að einu af því allra vit­laus­asta við lög um útlend­inga, en það er hug­takið „at­vinnu­leyf­i“. Firran í þessu hug­taki er mikil og hún er tví­þætt.

Fyrst og fremst felst hún í því að án atvinnu getur útlend­ingur hvorki tekið þátt í að byggja upp inn­viði sam­fé­lags­ins né ýtt undir verslun og þjón­ustu að neinu ráði.

Hin er sú rang­hug­mynd að atvinna sé tæm­andi auð­lind. Sú hug­mynd hlýtur reyndar að spretta úr ein­hvers konar for­dómum vegna þess að eng­inn virð­ist hafa sér­stakar áhyggjur af því að fólks­fjölgun valdi atvinnu­leysi. Ástæðan er ein­föld; hug­myndin er út í hött. Atvinna skap­ast við mann­legar þarfir og því fleira fólk sem er til stað­ar, því meiri er atvinn­an. En án atvinnu­leyfis er fólk hins­vegar útundan í hringrás efna­hags­ins og það er fyrst og fremst undir þeim kring­um­stæðum sem útlend­ing­ur, eða reyndar Íslend­ingur ef út í það er far­ið, verður nokk­urs konar efna­hags­leg byrði. Ef maður ímyndar sér í eitt augna­blik að Íslend­ingar þyrftu sjálfir sér­stakt leyfi til að stunda atvinnu, þá ætti firran við þetta fyr­ir­komu­lag að verða aug­ljós. Það er full­komin sóun að meina fólki að vinna og engra hags­muna er gætt með því, allra síst Íslend­inga sjálfra.

En gleymum nú efna­hagnum í smá­stund og lítum aðeins á útlend­inga sem fólk. Þannig er það með fólk að ein­hvers staðar þarf það að vera.

Illska að meina fólki til­veru

Við Íslend­ingar erum eðli­lega ekki vanir því að þurfa að rétt­læta til­veru okk­ar, enda ekki krafa sem fólk á almennt að búa við. Sú hug­mynd að ein­stak­lingur hafi ekki til­veru­rétt er bless­un­ar­lega svo fjar­læg að við kunnum ekki að spyrja okkur að því hvað við myndum gera eða hvert við færum ef við misstum þann rétt. En við ættum í það minnsta að spyrja okkur og reyndar helst svara þeirri spurn­ingu. Ellegar horfast í augu við að það sé af illsku en ekki heimsku, að við meinum fólki til­veru sína hér.

Það er nefni­lega þýð­ing­ar­laust að tala um til­veru­rétt án rétt­ar­ins til að dvelja og vinna. Að dvelja og vinna er það sem fólk ger­ir, og ef við, Íslend­ing­ar, bönnum fólki það sjálf­krafa nema við höfum sér­staka ástæðu til ann­ars, þá skulum við ekki klappa okkur á öxl­ina fyrir að leyfa fólki að vera í friði. Það felst nákvæm­lega engin dyggð í því að góð­fús­lega leyfa fólki að vera í friði ann­ars stað­ar. Útlend­ingar mega næstum því alls staðar lifa í friði ann­ars stað­ar.

Það er kom­inn tími til að end­ur­skoða með gagn­rýnum augum þá meg­in­reglu að sér­staka ástæðu þurfi til að sam­þykkja ein­falda til­veru fólks hér­lend­is. Ef áhyggjan er sú að hingað komi of mikið af fólki í einu, þá má setja fjölda­tak­mark­anir í sam­ræmi við það, en þá skulu slíkar tak­mark­anir settar á þeim for­sendum og end­ur­skoð­aðar reglu­lega. Fyr­ir­komu­lagið eins og það er í dag er að útlend­ingum er sjálf­krafa og af ástæðu­lausu höfnuð til­vera hér­lend­is, nema sér­stök ástæða finn­ist fyrir því að heim­ila hana. Sú meg­in­regla ætti að vera nákvæm­lega í hina átt­ina.

Höf­undur er þing­flokks­for­maður Pírata.