Tillögur í sjávarútvegsmálum sem komu fram Viðreisn í stjórnarmyndunarviðræðunum flokkanna fimm, sem sigldu að lokum í strand, gerðu ráð fyrir að 3 til 4 prósent aflaheimilda ár hvert yrðu seldar á uppboði til 33 ára. Þetta kemur fram í gögnum sem fóru á milli flokkanna fimm í viðræðunum sem Kjarninn hefur undir höndum.
Kerfisbreytingar í sjávarútvegi voru því á teikniborðinu en um þær deildu flokkarnir, ekki síst Vinstri græn og Viðreisn. Vinstri græn töldu 33 ár of langan tíma og voru auk þess hrædd um að uppboðin gætu grafið undan sjávarútvegi víða á landsbyggðinni, ef þau yrðu ekki rétt útfærð. Fyrir þeim sjónarmiðum töluðu raunar allir flokkar.
Í gögnum, þar sem textinn er ritaður eins og um málefni ríkisstjórnarinnar sé að ræða, segir að núgildandi fiskveiðistjórnunarkerfi hafa skilað miklum ávinningi fyrir íslenskt samfélag. „Það hefur leitt til mikillar hagræðingar í sjávarútvegi og [...] stuðlað að sjálfbærni fiskveiða á Íslandsmiðum. Þrátt fyrir þennan árangur hefur ekki ríkt samfélagsleg sátt um þetta fyrirkomulag. Aðallega hefur verið deilt um eðlilegt gjald fyrir sameiginlega auðlind og takmarkaðan aðgang nýrra aðila að greininni. Til þess að koma til móts við þessi sjónarmið og tryggja stöðugleika í greininni mun ríkisstjórnin ráðast í kerfisbreytingar í sjávarútvegi til að tryggja þjóðinni eðlilegt gjald fyrir auðlindina og til að tengja það betur afkomu greinarinnar. Sanngjarnasta leiðin til þess er að bjóða út aðgang að auðlindinni og selja hæstbjóðendum eftir nánar útfærðum reglum. Ríkisstjórnin stefnir á að innleiða í þremur þrepum uppboð á veiðiheimildum þar sem takmarkið er að 3 - 4% veiðiheimilda hvers árs verði seldar í opnu uppboðsferli til 33 ára. Meðan uppboð veiðiheimilda verður ekki komið til fullu til framkvæmda verður farin blönduð leið til uppboðs og veiðigjalda,“ segir í gögnunum.
Píratar, Samfylkingin og Björt framtíð voru nær Viðreisn í þessum málaflokki en Vinstri græn, sem höfðu efasemdir um þessar tillögur.
Stefna Samfylkingarinnar rerir raunar ráð fyrir kerfisbreytingu í sjávarútvegsmálum og í málefnaskrá flokksins fyrir kosningar er rætt um að 10 til 20 prósent aflaheimilda verið boðnar upp ár hvert, en ekki er sérstaklega vikið að því miðað við hvaða árafjölda eigi að miða. Píratar styðja uppboð á aflaheimildum og Björt framtíð líka, en í stefnuskrá þess flokks er talað um að markaðurinn sé nýttur til að „greinin greiði sanngjarnt gjald fyrir aðgengi að miðunum.“
Stefna Pírata langsamlega er róttækust, sé mið tekið af yfirlýstri stefnu flokksins eins og hún birtist á vefnum, en þar er talað um að „allar heimildir“ fari á markað.
Í stefnuskrá Vinstri grænna er einnig talað fyrir möguleikanum á uppboði aflaheimilda, og horft sérstaklega til reynslu Færeyinga í þeim efnum. Í stefnuskránni er vikið að þessu sérstaklega með þessum orðum: „Fylgst verði vel með reynslu Færeyinga við uppboð á aflaheimildum þar sem til greina kemur að hluti aflaheimilda verði boðnar upp á markaði hér á landi. Auðlindagjald verði tekið af sjávarútvegsfyrirtækjum í hlutfalli við afkomu greinarinnar. Auka þarf strandveiðar og ráðstöfun heimilda til að verja byggðir landsins.“
Nefnd skipuð af sjávarútvegsráðherra Færeyja skilaði 3. október síðastliðinn ítarlegri skýrslu um skipan fiskveiðistjórnunar en núverandi fiskveiðistjórnunarlög falla úr gild í byrjun árs 2018. Nefndin leggur til uppboðsleið á veiðiheimildum og að sú leið verði varanlega fastsett niður með lögum. Kjarninn fjallaði ítarlega um þessar hugmyndir í fréttaskýringu og bar þær saman við hugmyndir sem Jón Steinsson, hagfræðingur við Columbia háskóla, og Þorkell Helgason, stærðfræðingur, hafa talað fyrir.
Þrátt fyrir að stjórnarmyndunarviðræður flokkanna fimm hafi nú í tvígang siglt í strand hefur sjaldan munað jafn litlu, í seinni tíð, að samið yrði um miklar kerfisbreytingar í sjávarútvegi.
Þrátt fyrir að upp úr hafi slitnað - meðal annars vegna deilna um hvernig ætti að útfæra breytingar kerfisbreytingar í sjávarútvegi - þá aðhyllast allir flokkarnir miklar kerfisbreytingar í atvinnugreininni og ekki útilokað að þær muni koma fram, með einhverjum hætti, ef það tekst á annað borð að koma saman ríkisstjórn á næstu misserum.
