Hagn­aður í fyrra var 27 millj­arðar króna sem er rúm­lega helm­ingur þess sem hann var árið áður, þegar sjáv­ar­út­vegur átti sitt besta hagn­að­arár í sög­unni. Mest mun­aði um breyt­ingar á geng­is­hagn­aði, sem hafði verið 16 millj­arðar króna árið 2016 en var eng­inn árið 2017. Sam­an­lagt hafa íslensk sjáv­ar­út­vegs­fyr­ir­tæki hagn­ast um 369 millj­arða króna eftir hrun.

Bein opin­ber gjöld sem geir­inn greiddi í fyrra voru 15,8 millj­arðar króna og lækk­uðu um 3,3 millj­arða króna á milli ára. Veiði­gjöldin ein og sér voru 6,8 millj­arðar króna á síð­asta ári og hækk­uðu um 400 millj­ónir króna frá árinu á und­an. Sjáv­ar­út­vegur hefur ekki greitt lægri opin­ber gjöld á einu alm­an­aks­ári frá árinu 2011.

Sam­­kvæmt nýfram­lögðu frum­varpi til laga um breyt­ingar á veið­i­­­gjöldum í sjá­v­­­ar­út­­­vegi er lagt upp með að afkomu­teng­ingin í gjald­heimt­unni verði færð nær í tíma heldur en nú er. Þannig verða rekstr­­ar­­gögnin sem liggja til grund­vallar gjald­heimt­unni eins árs gömul í stað tveggja ára eins og verið hefur und­an­farin ár.

Með þessu er stefnt að því að gjald­heimtan verði skyn­­sam­­legri bæði fyrir atvinn­u­­veg­inn sem heild, sem og stjórn­­völd og almenn­ing. Með fyrr­­nefndum breyt­ingum verður gjald­heimtan tengd­­ari því sveiflu­­kennda umhverfi sem oft ein­­kennir íslenskt efna­hags­líf.

Eig­in­fjár­staða batn­að, skuldir lækkað og fjár­fest­ing auk­ist

Skuldir sjáv­ar­út­vegs­fyr­ir­tækja sem til­heyra grunn­inum hækka í 362 millj­arða króna. Það er umtals­verð hækkun á milli ára, eða úr 319 millj­örðum króna. Skuldir eru samt minni nú en þær voru árið 2014.

Geir­inn hefur þó lagað skulda­stöðu sína gríð­ar­lega á árunum 2009-2017, eða um 86 millj­arða króna umfram nýjar lang­tíma­skuld­ir. Ein­ungis tví­vegis á því tíma­bili hefur verið stofnað til skulda umfram afborg­an­ir, árið 2015 þegar ný lán voru 18 millj­arða fram yfir afborg­an­ir, og í fyrra þegar þau voru 15 millj­arða fram yfir afborg­an­ir.

Ástæðan er aukin fjár­fest­ing í geir­an­um, meðal ann­ars við end­ur­nýjun skipa­flota. Fjár­fest­ingar í var­an­legum rekstr­ar­fjár­munum frá 2014 og til síð­ustu ára­móta nam 95 millj­örðum króna. Í fyrra var hlut­fall slíkrar fjár­fest­ingar af EBITDA hærri en nokkru sinni fyrr á tíma­bil­inu, eða 48 pró­sent.

Því hefur sjáv­ar­út­vegur aukið eig­in­fjár­stöðu sína um mörg hund­ruð millj­arða króna, greitt sér út yfir 80 millj­arða króna í arð, minnkað skulda­stöðu sína um 86 millj­arða króna og fjár­fest fyrir 95 millj­arða króna á örfáum árum.

Gríð­ar­leg fjár­fest­ing­ar­geta stærstu fyr­ir­tækj­anna

Þessi gíf­ur­lega bætti hagur sjáv­ar­út­veg­ar­ins lendir að mestu hjá stærstu sjáv­ar­út­vegs­fyr­ir­tækjum lands­ins. Þannig hefur til að mynda Sam­herji, sam­stæða félaga sem starfa á sviði sjáv­ar­út­vegs hér­lendis og erlend­is, hagn­ast um 100 millj­arða króna á und­an­förnum sjö árum. Hagn­aður Sam­herja í fyrra var 14,4 millj­arðar króna og eigið fé fyr­ir­tæk­is­ins var 94,4 millj­arðar króna um síð­ustu ára­mót. Um helm­ingur af starf­semi Sam­herja er erlend­is. Helstu eig­endur Sam­herja eru frænd­­urn­ir, for­­stjór­inn Þor­­steinn Már Bald­vins­­son og útgerð­­ar­­stjór­inn Krist­ján Vil­helms­­son. Fyr­ir­tækið keypti nýverið 25,3 pró­­sent hlut í Eim­­skipa­­fé­lagi Íslands á 11,1 millj­­arða króna.

Mikil við­skipti hafa líka verið með hluti í stórum sjáv­ar­út­vegs­fyr­ir­tækjum að und­an­förnu og ljóst að fjár­fest­inga­geta eig­enda þeirra er gríð­ar­leg. Guð­mundur Krist­jáns­son, lengi kenndur við Brim, keypti um 35 pró­sent hlut í HB Granda fyrr á árinu. Mark­aðsvirði þess hluta er í dag um 20 millj­arðar króna. Í kjöl­farið seldi Brim, sem nú heitir Útgerð­ar­fé­lag Reykja­vík­ur, hlut sinn í Vinnslu­stöð­inni í Vest­manna­eyjum á 9,4 millj­arða króna til FISK, sjáv­ar­út­vegs­arms Kaup­fé­lags Skag­firð­inga, og HB Grandi keypti hlut Brim í útgerð­ar­fyr­ir­tæk­inu Ögur­vík á 12,3 millj­arða króna. Í kynn­ingu á Ögur­vík sem birt var á vef kaup­hallar Íslands í vik­unni kom fram að kvóti þess væri met­inn á 14,5 millj­arða króna.

Þrátt fyrir ofan­greinda stöðu lýsti Heiðrún Lind Mart­eins­dóttir, fram­kvæmda­stjóri Sam­taka fyr­ir­tækja í sjáv­ar­út­vegi, því yfir í gær að frum­varp sjáv­ar­út­vegs- og land­bún­að­ar­ráð­herra um veiði­gjöld væru von­brigði. Veiði­gjöld væru enn of há að hennar mati.