Evr­ópu­þingið og aðild­ar­ríki Evr­ópu­sam­bands­ins (ESB) komust í vik­unni að sam­komu­lagi um inn­leið­ingu reglu­gerðar sem skyldar fram­leið­endur síma, spjald­tölva og mynda­véla að nota sams konar hleðslu­snúr­ur. Reglu­gerðin nær yfir tæki sem seld eru í aðild­ar­ríkjum ESB og tekur gildi í skrefum frá haustinu 2024.

Reglu­gerðin nær einnig til tölvu­leikja­fjar­stýr­inga, heyrn­ar­tóla, hand­frjáls bún­aðs, ferða­há­tal­ara, lest­ölva, lykla­borða og ölvumúsa, auk ann­arra smærri snjall­tækja. Áætlað er að inn­leið­ing sam­eig­in­legrar hleðslu­snúru muni spara neyt­endur um 250 millj­ónir evra árlega, eða sem nemur tæp­lega 35 millj­örðum króna.

Til­gang­ur­inn er að auka sjálf­bærni vara innan ESB, minnka raf­rænan úrgang og auð­velda líf neyt­enda, að því er segir í til­kynn­ingu frá Evr­ópu­þing­inu.

Thi­erry Breton, fram­kvæmda­stjóri innri mark­aðar ESB, er him­in­lif­andi með að reglu­gerðin sé í höfn. „Af­sak­ið, rangt hleðslu­tæki.“ Breton bendir á í færslu á Twitter að þessi setn­ing heyri brátt sög­unni til og muni aðeins vekja upp slæmar minn­ing­ar.

USB-C snúran það sem koma skal

Sam­kvæmt reglu­gerð­inni verður skylda í lok árs 2024 að hlaða síma, spjald­tölvur og mynda­vélar með USB-C snúru. Snúrur af eldri gerð, svo sem micro-USB snúrur og Lightn­ing-snúrur frá Apple verða því ekki heim­il­aðar leng­ur. Þá verða allar far­tölvur að vera með eins hleðslu­snúrur árið 2026. Fram­kvæmda­stjórnin mun end­ur­meta reglu­gerð­ina reglu­lega og því geta fleiri tæki bæst í hóp­inn.

Reglu­gerðin tryggir einnig að neyt­endur þurfa ekki að kaupa nýja hleðslu­snúru við kaup á nýjum raf­tækj­um. Þannig megi fækka óþarfa hleðslu­snúrum sem engin not eru fyr­ir. Sam­kvæmt upp­lýs­ingum frá ESB eyddu neyt­endur innan sam­bands­ins um það bil 2,4 millj­örðum evra, and­virði um 334 millj­arða króna, í auka hleðslu­snúrur árið 2020. Með reglu­gerð­inni er von­ast til að koma í veg fyrir slík kaup og minnka raf­rænan úrgang. Árið 2020 var raf­rænn úrgangur í formi hleðslu­snúra í ríkjum Evr­ópu­sam­bands­ins alls ell­efu þús­und tonn.

Skiptar skoð­anir um áhrif reglu­gerð­ar­innar á nýsköpun

Fram­kvæmda­stjórn ESB hefur talað fyrir sam­eig­in­legri hleðslu­snúru fyrir raf­tæki í meira en ára­tug. Fram­kvæmda­stjórnin fagnar því reglu­gerð­inni en til­gangur hennar er meðal ann­ars að draga úr hversu mörg hleðslu­tæki og hleðslu­snúrur enda í rusl­inu. Í til­kynn­ingu fram­kvæmda­stjórn­ar­innar segir að með því að nýta mátt innri mark­að­ar­ins hafi tek­ist að koma þess­ari lang­þráðu reglu­gerð í fram­kvæmd. Reglu­gerð sem mun minnka kolefn­is­sporið og skapa tæki­færi til nýsköp­un­ar.

„Engar fleiri hrúgur af mis­mun­andi hleðslu­snúrum í skúff­unum okk­ar. Ein sam­eig­in­leg hleðslu­snúra bætir hag okkar sem neyt­enda og mun einnig koma sér vel fyrir umhverf­ið,“ segir Marg­ar­ethe Vest­a­ger, vara­fram­kvæmda­stjóri und­ir­nefndar fram­kvæmda­stjórn­ar­innar sem vinnur að því að gera Evr­ópu til­búna fyrir staf­rænu öld­ina (e. Europe fit for the Digi­tal Age).

Raf­tækja­fram­leið­endur eru flestir á öðru máli og það ætti ekki að koma á óvart að Apple hefur lýst yfir andúð á reglu­gerð­inni. Fyr­ir­tækið segir hana bitna á neyt­endum þar sem hún dragi úr tæki­færum til nýsköp­un­ar, þvert á það sem segir í til­kynn­ingu fram­kvæmda­stjórnar ESB.

Högg fyrir Apple

Reglu­gerðin mun reyn­ast mikil áskorun fyrir App­le, sem mun þurfa að aðlaga hleðslu­snúrur sínar að öðrum snjall­síma­fram­leið­endum sem hafa margir hverjir not­ast við USB-C snúr­ur, til að mynda Sam­sung. Nýjasta teg­und i-Pad og nokkrar gerðir Mac­Book far­tölva hafa USB-C tengi en helsta hleðslu­snúra App­le, svokölluð „Light­ing-snúra“, sem hleður i-Phone og þráð­laus heyrn­ar­tól App­le, verður ekki gjald­geng innan ESB-­ríkja haustið 2024.

Mark­aðs­hlut­deild Apple er gríð­ar­stór í Þýska­landi, stærsta hag­kerfi innan ESB, þar sem þrír vin­sæl­ustu snjall­sím­arnir eru iPho­ne. Þar á eftir kemur Sam­sung, sem hefur nú þegar USB-C tengi. Í Frakk­landi er staðan svipuð þar sem fjórar teg­undir iPhone verma fjögur efstu sæt­in, sam­kvæmt sam­an­tekt rann­sókn­ar­fyr­ir­tæk­is­ins Counter­point.

Síð­asta haust kynnti ESB áform sín um eina sam­eig­in­lega hleðslu­snúru og hefur tækniris­inn verið að und­ir­búa sig undir reglu­gerð líkt og þessa. Bloomberg-frétta­stofan greindi frá því í síð­ast mán­uði að Apple sé að gera til­raunir með USB-C hleðslu­snúrur fyrir iPho­ne.

Bret­land ætlar ekki að fylgja for­dæmi ESB

Gagn­rýnendur í tækni­geir­anum hafa í áraraðir lýst óánægju sinni yfir sér­visku þegar kemur að hleðslu­snúrum á meðan önnur tækni­fyr­ir­tæki virð­ast hafa tekið USB-C snúr­una í sátt. Á sama tíma hefur Apple fjölgað snúrum sem þó eiga aðeins við tæki frá fyr­ir­tæk­inu. Það virð­ist nú vera að líða undir lok, að minnsta kosti í stórum hluta Evr­ópu.

Bret­ar, sem sögðu skilið við Evr­ópu­sam­bandið fyrir rúmum tveimur árum eftir nærri fjög­urra ára samn­inga­við­ræður við sam­bandið um útgöng­una, ætla ekki að fara að for­dæmi ESB og inn­leiða sam­eig­in­lega hleðslu­snúru. Reglu­gerðin mun hins vegar ná til Norð­ur­-Ír­lands.