Borgarleikhúsið: Eitur
Höfundur: Lot Vekemans
Þýðing: Ragna Sigurðardóttir
Leikstjórn: Kristín Jóhannesdóttir
Leikmynd: Börkur Jónsson
Búningar: Þórunn María Jónsdóttir
Lýsing: Björn Bergsteinn Guðmundsson
Tónlist og hljóðmynd: Garðar Borgþórsson
Leikarar: Nína Dögg FIlippusdóttir, Hilmir Snær Guðnason
Hún er máttug og voldug, leikmynd Barkar Jónssonar, kirkjan sem gnæfir yfir sviði og sal Litla sviðsins í Borgarleikhúsinu; kirkjublær en samt andar hlýju frá glugga, ekki síst vegna trjánna útivið sem hvíla í fölleitri birtu, anda frá sér kyrrð og vekja hugrenningatengsl við japanskt landslag. Það er ákveðinn hátíðleiki og formlegheit yfir sviðsmyndinni, veggirnir líkt og byggðir úr steinsteypublokkum og hverfa upp í loftið. Aðeins einn inn- og útgangur baksviðs, við gluggann nokkrir harðir bekkir eða stólar. Á þessari leikmynd hvílir stílhrein lýsing Bjarnar Bergsteins Guðmundssonar og með búningum Þórunnar Maríu Jónsdóttur verður hin sjónræna mynd að fallegri umgjörð um þá atburðarás sem senn fer af stað.
Nína Dögg Filippusdóttir og Hilmir Snær Guðnason leika einu hlutverkin, þau eru nafnlaus og nefnast í leikskrá eingöngu "Hún" og "Hann". Við fáum næsta lítið að vita um fortíð þeirra annað en að fljótlega verður ljóst að þau hafa verið gift, en skildu í kjölfar slyss sem eina barn varð fyrir og er jarðsett í kirkjugarði þessarar kirkju. Svo virðist sem nokkur tími sé liðinn frá skilnaðinum og þau hafa ekki haft neitt samband síðan; en svo hefur Hann fengið bréf frá yfirvöldum þar sem tjáð er að vegna eiturs í jarðvegi kirkjugarðsins þarf að flytja grafir og aðstandendur þurfa að mæta til að hægt sé að ganga frá praktískum atriðum varðandi þá aðgerð.
Hann kemur í kirkjuna og á nokkurn veg að baki; Hún er mætt til að taka á móti honum og nú fer af stað uppgjör. Í ljós kemur að hér hefur verið trassað að takast á við allt sem vekur með manninum sorg: barnsmissir, skilnaður, brostnar vonir, hamingjumissir. Eitrið er víða, ekki síst í hugum okkar mannanna.
Uppgjörið er mikilvægt til að geta sæst við fortíð sína og sögu og hér er það kirfilega undirstrikað. Í viðtali við höfundinn sem birt er í leikskrá talar hún um hvernig við manneskjur forðumst að tala um það sem gerst hefur, persónurnar Hún og Hann forðast af öllum mætti augljósar spurningar, spurningar sem verður að taka á og svara svo unnt sé að öðlast sátt, ró, frið.
Leikritsformið hentar hér efninu betur en margt annað listrænt form; leikskáldið hefur eingöngu hið talaða orð til að knýja áfram atburðarásina og þróun sögunnar, tilfinninga persónanna - en með því fylgir einnig það tæki sem oft er vanmetið: þögnin. Hér er snilldarlega farið með hvort tveggja: samtalið – og þögnina.
Það skal segjast eins og er að samleikur þeirra Nínu Daggar og Hilmis Snæs er með miklum ágætum. Þau eru bæði í hópi okkar albestu leikara og geta með smáum meðulum í fasi, látæði, svipbrigðum og augngotum skapað og viðhaldið spennu. Hér eru þau bæði í sínu albesta essi og auðfundið að varfærin og ákveðin leikstjórn Kristínar Jóhannesdóttur leiðir þau farsællega frá upphafi til enda.
Auðvitað má velta því fyrir sér, hvert höfundur fer með hinar tragísku persónur sínar. Hvernig endar þessi saga? Hann er nokkuð óvæntur, endirinn, þótt hann sé í fullkomlega rökréttu samhengi við það sem lagt er upp með. Ekki skal upp ljóstrað hvernig uppgjöri Hennar og Hans lýkur, en eins og venja er þegar horft er á gott leikhús, þá tekur hver það til sín sem þurfa þykir – og það er sitthvað sem má nærast á hér.
Það er vitaskuld auðfundið þegar á heiti verksins, Eitur, að hér er engin grínbomba á ferðinni. Efnið er háalvarlegt og úr því unnið í samræmi við það. En hver sá sem vill sjá leikverk sem á erindi og sjá það gert af fagmennsku og vandvirkni á ekki að láta Eitur framhjá sér fara.
