Leik­lestra­fé­lagið í sam­vinnu við Þjóð­leik­hús­ið: Heim­sókn í Her­dís­ar­vík

Höf­und­ur: Sella Páls

Leik­stjórn: Þór­unn Magnea Magn­ús­dóttir

Lýs­ing: Páll Ragn­ars­son

Leik­end­ur: Arnar Jóns­son, Sig­ur­jóna Sverr­is­dótt­ir, Jón Magnús Arn­ars­son, Ólafur Ásgeirs­son, Kjartan Darri Kjart­ans­son.

Leik­lestur er fyr­ir­taks form til að koma á fram­færi leik­verkum sem ella hefðu ekki hlotið pláss á fjölum hinna stærri leik­húsa, eða þá leik­verka hvers þan­þol menn vilja reyna með því að það mæti áhorf­end­um/á­heyr­endum og hljóti þá við­brögð; leik­skálds­ins sé síðan að vinna úr verk­inu og slípa það til, sé þess talið þurfa.

Leik­lestra­fé­lagið var stofnað í októ­ber 2019 í þeim til­gangi að styðja og kynna verk­efni félags­ins og stóð síð­ast­liðið haust fyrir fjórum leik­lestrum á verkum Guð­mundar Steins­sonar í sam­vinnu við Krist­björgu Kjeld.

Sella Páls hefur kynnt nokkur verka sinna í formi leik­lestra á und­an­förnum árum og hér hefur hún skrifað verk um þann atburð þegar Jochum Egg­erts­son, Skuggi kall­að­ur, heim­sótti Einar Bene­dikts­son skáld í Her­dís­ar­vík og dró þangað með sér ungan Stein Stein­arr. Heim­sóknin sú end­aði með nokkrum ósköpum og þótt eng­inn sé vitn­is­burð­ur­inn, leyfir Sella sér að skálda í eyð­urnar og glæða þar með þjóð­skáldið Einar lífi, ásamt sam­býl­is­konu hans síð­ustu árin, Hlín John­son, syni henn­ar, Jóni Eldon og svo auð­vitað þeim fyrr­nefndu, sem tóku hús á skáld­inu.

Það má fara nokkrum orðum um þá per­sónu sem drífur sög­una áfram, Jochum Egg­erts­son. Hann var sam­kvæmt alfræði­rit­inu Wikipedia rit­höf­undur og skáld, alþýðu­fræði­maður og skóg­rækt­ar­mað­ur, bróð­ur­sonur Matth­í­asar Jochums­sonar skálds. Rit hans þykja nokkuð sér­stæð og hafði hann kenn­ingar miklar um land­nám Íslands; m.a. hélt hann því fram að Suð­ur­land hefði verið albyggt þegar land­náms­menn komu og var þar fyrir írskur þjóð­flokkur sem naut and­legrar hand­leiðslu Krýsa, en höf­uð­stöðvar þeirra voru einmitt í Krýsu­vík. Höf­uð­prestur Krýsa á 11. öld var Kol­skeggur vitri og undir leið­sögn hans og Jóns nokk­urs Kjar­vals­sonar hins gamla á Víf­ils­stöðum skópu þeir og læri­sveinar þeirra menn­ing­ar­arf Íslend­ing­ar. Kol­skeggur kenndi Íslend­ingum að skrifa með lat­ínu­letri, orti sjálfur Háva­mál og skrif­aði margar Íslend­inga­sagna. Þar kom að höfð­ingjum þóttu Krýsar orðnir hel­stil umsvifa­miklir, brenndu Jón Kjar­vals­son og menn hans inni á Víf­ils­stöðum og sett­ust um Krýsu­vík sem þeim tókst svo loks að vinna. Kol­skeggur komst undan á arab­ískum gæð­ingi en náð­ist síðar og var felld­ur; eftir það var Krýsum útrýmt, Kol­skeggur varð Kölski og Ari fróði á end­anum feng­inn til að afmá Kol­skegg úr sög­unni.

Það er því ekki nema von að Jochum leiti í Krýsu­vík; hitt var minna lukk­að, að taka með sér ungskáldið Stein Stein­arr, því það kast­ast illi­lega í kekki millli hans og hús­bónd­ans í Her­dís­ar­vík, Ein­ars Bene­dikts­son­ar, og enda þau sam­skipti á því að Einar rekur Stein á brott með þeim orðum til Jochums, að hann skuli aldrei taka þennan mann með sér aftur í Her­dís­ar­vík.

Meg­in­flétta verks­ins snýst þó um Hlín John­son og son henn­ar, Jón Eldon, og draum hennar að pen­ingar skálds­ins nýt­ist til að koma syn­inum til mennta.

Ú þessum efni­viði hefur Sella Páls fléttað saman sögu sem heldur áheyranda vel föngnum og þótt eflaust megi eitt­hvað slípa til þá sögu sem hún seg­ir, verður ekki horft hjá því að Sella skrifar lipran texta sem fer vel í munni leik­ar­anna.

Arnar Jóns­son las hlut­verk Ein­ars Ben, þjóð­skálds­ins sem er sér vel með­vitað um stöðu sína. Á þeim tíma sem leik­ur­inn ger­ist fer heilsu Ein­ars hrak­andi, minnis­leysið nær æ sterk­ari tökum á honum og Hlín veitir honum strangt aðhald þegar kemur að áfeng­inu; Arnar fór ákaf­lega glæsi­lega með hlut­verk þessa hnign­andi jöf­urs og sam­leikur hans og Sig­ur­jónu Sverr­is­dóttur í hlut­verki Hlínar átaka­mik­ill. Jón Magnús Arn­ars­son fór með hlut­verk „Skugga“ og gerði vel; Kjartan Darri Kjart­ans­son las hlut­verk Steins Stein­arrs og náði trú­verð­ugum til­þrifum í deil­unni við goð­sögn­ina Ein­ar. Ólafur Ásgeirs­son fór fal­lega með hlut­verk Jóns Eldons, sonar Hlín­ar.

Að sýn­ingu lok­inni var boðið upp á umræður með leik­ur­um, leik­stjóra og höf­undi og var auð­fundið að þessar per­sónur sem verkið sagði frá, eru hvergi nærri horfnar úr vit­und okkar Íslend­inga þótt liðin sé nær öld frá því að þeir atburðir gerð­ist sem sagt var frá. Það bendir til þess að þetta verk megi vel hljóta náð fyrir augum leik­hús­stjóra atvinnu­hús­anna og fá að koma fyrir augu áhorf­enda í full­bú­inni leik­sýn­ingu.