Á tæp­lega þriggja mán­aða tíma­bili, frá 1. apríl til 21. júní, hafa 72 af um 66 þús­und far­þegum greinst með virkt smit á landa­mær­un­um. Af þeim voru ell­efu með vott­orð um bólu­setn­ingu. Það þýðir að 0,03 pró­sent af far­þegum sem fram­vís­uðu bólu­setn­ing­ar­vott­orði, sem voru um 42 þús­und, reynd­ust sýkt­ir. Engin smit hafa hins vegar greinst út frá þessum full­bólu­settu ein­stak­ling­um, segir Þórólfur Guðna­son sótt­varna­lækn­ir, og ekki heldur út frá fólki sem hefur fram­vísað vott­orði um fyrri sýk­ingu. „Þannig að þó að bólu­sett fólk sé að grein­ast þá vitum við ekki hvað það þýðir í raun og veru.“

Í frétt RÚV í morgun kom fram að bólu­sett banda­rísk hjón, sem voru að koma hingað í brúð­kaups­ferð, hefðu greinst með veiruna á landa­mær­unum og dvelji nú í far­sótt­ar­húsi. Þórólfur segir að þó að dæmin sýni að bólu­settir geti fengið veiruna í sig sé það, miðað við þær upp­lýs­ingar sem liggi þegar fyrir erlendis frá, miklu minna smit­andi en óbólu­sett­ir. „Öll smitin sem við höfum séð hér inn­an­lands og tengjum við landa­mærin á þessum tíma eru frá fólki sem hefur fram­vísað nei­kvæðu PCR-vott­orð­i,“ segir Þórólf­ur. Það þurfa aðeins þeir að gera sem ekki eru full­bólu­sett­ir. „Það fólk hefur þurft að fara í tvær skimanir með fimm daga sótt­kví á milli en hélt ein­hverra hluta vegna ekki sótt­kví eða ein­angrun nógu vel og olli þannig smit­u­m.“

Allir sem grein­ast með virkt smit á landa­mær­unum þurfa að fara í ein­angr­un. Það á því einnig við um þá sem hingað koma full­bólu­sett­ir. Þórólfur segir að þrátt fyrir að smit­hætta frá þeim ein­stak­lingum sé talin lítil vilji yfir­völd fara að öllu með gát. Það sé enn­fremur í sam­ræmi við ráð­legg­ingar Sótt­varna­stofn­unar Evr­ópu og Alþjóða­heil­brigð­is­mála­stofn­un­ar­inn­ar. „Það er gert á meðan menn eru að átta sig á því til fulls hver smit­hættan er.“ Hún geti verið ein­hver en hversu mikil sé enn ekki vit­að.

Þórólfur segir „allan gang á því“ hvort og þá hversu mikil ein­kenni bólu­settir fái sýk­ist þeir af veirunni. Hann minnir á að bólu­efni veiti ekki 100 pró­sent vörn. „Bólu­setn­ing er nán­ast hund­rað pró­sent hvað varðar að koma í veg fyrir alvar­leg veik­indi en svo er ein­hver hætta á að bólu­sett fólk fái í sig veiruna og finni lítil og jafn­vel engin ein­kenni. Og við vitum ekki hver áhættan er á frek­ari útbreiðslu hjá þessum ein­stak­ling­um. Hún er alveg örugg­lega minni en frá óbólu­sett­u­m.“

Því sé brýnt, á meðan verið er að ná betra ónæmi í sam­fé­lag­inu með bólu­setn­ing­um, að fara gæti­lega.

Stendur til að hætta að skima bólu­setta við landa­mærin fyrsta júlí?

„Ég er að fara að skila minn­is­blaði og eins og áður vil ég ekki tala um þær til­lögur sem ég kem með til ráð­herra. Það er hún sem vegur þær og metur og kemur síðan með end­an­lega nið­ur­stöðu í það mál.“

Er ekki ráð­leg­ast að halda áfram að skima bólu­setta, fyrst að enn eru að grein­ast smit meðal þeirra?

Þórólfur minnir á hversu fá slík til­felli hafa verið und­an­farna mán­uði. „Það eru 0,03 pró­sent af bólu­settum sem grein­ast með smit. Og engin smit út frá þeim. Hver er þá áhætt­an? Mikil eða lít­il?“

Hann segir vinnu við sýna­tökur á landa­mær­unum mikla og dýra og krefj­ast mjög mik­ils mann­afla. „Núna til dæmis erum við í vand­ræðum með mann­skap á landa­mærum til að sinna þeim verk­efnum sem þar þarf að sinna.“ Fólk sé að hverfa til ann­arra starfa, m.a. innan ferða­þjón­ust­unn­ar. „Við þurfum að aðlaga okkur að þeim aðstæðum lík­a.“

Spurður um hvaða afbrigði veirunnar séu að grein­ast á landa­mær­unum nefnir hann að aðeins tveir ferða­menn, báðir bólu­sett­ir, sem voru að fara úr landi, hefðu greinst með hið svo­kall­aða Delta-af­brigði sem fyrst upp­götv­að­ist á Ind­landi. „En það hefur engin dreif­ing orðið út frá þeim.“

Þórólfur bendir á að vegna þess að bólu­setn­ing veitir ekki 100 pró­sent vörn gegn sýk­ingu af veirunni sé ákveðin óvissa fólgin í því að ferð­ast bólu­settur til landa þar sem veiran er útbreidd í augna­blik­inu. „Fólk getur smitast, en það er ólík­legt að fólk veik­ist alvar­lega í kjöl­far­ið, mjög ólík­leg­t.“ Það geti hins vegar borið með sér veiruna án þess að vita af því „og komið með hana heim. Þannig er stað­an“.

Sótt­varna­yf­ir­völd ráð­leggja óbólu­settum frá því að fara í ónauð­syn­leg ferða­lög til útlanda og þá sér í lagi áhættu­svæða. Það á einnig við um börn.