Þor­geir Tryggva­son, Toggi, mun sinna bókaum­fjöllun fyrir Kjarn­ann fram að jólum en margar bækur eru að koma út þessa dag­ana. Jóla­bóka­flóðið nær svo hámarki í des­em­ber.

Höf­und­ur: Þór­ar­inn Eld­járn



Fugla­þrugl og naflakrafl (Með Sig­rúnu Eld­járn)

Það gleður þennan áfergju­les­ara ljóð­skálds­ins Þór­ar­ins Eld­járns alltaf þegar það rennur upp fyrir honum að hann er þrátt fyrir allt ekki þrjú skáld heldur eitt. Það verður ákaf­lega skýrt þegar hann lætur sér ekki nægja að senda frá sér eina bók, heldur sýnir á sér tvær hliðar í einu. Sem reyn­ist svo ein.

Ó- og lítt­bundnu ljóð­in, hátt­bundnu kvæðin og barna­vís­urnar eru þegar að er gáð sama marki brennd­ar.

Hvert er þá það mark?

Hvað skal segja? Nákvæmni. Hóf­stilltur húmor. En kannski fyrst og síð­ast við­horf hins leit­andi og fróða sæl­kera til tungu­máls­ins. Skoðun á mögu­leikum ein­stakra orða. Oft leit að földum mögu­leikum eða notk­un­ar­kost­um. Þór­ar­inn er skáld orð­nautn­ar­inn­ar.

Hann fer oft þá leið að taka hvers­dags­legt fyr­ir­bæri - ýmist i raun­heimum eða mál­heim­um. Tuggur og klisjur - og skoða þær með tækjum ljóð­skálds­ins. Sýður þær niður – kveður þær nið­ur.

Og mikið er gaman þegar frum­leg hugsun og snjöll mynd rúm­ast í full­kominni fer­skeytlu. Þannig lagað gerir eng­inn betur en Þór­ar­inn:

Bruna hratt með barða­hví

bílar svartan dreg­il.

Kókett Esjan kíkir í

Kolla­fjarð­ar­spegil

(Tautar og raul­ar)

og

Rjúpan fer í fötin senn,

fína hvíta dress­ið.

Bráðum koma byssu­menn,

byrjar jólastress­ið.

(Fugla­þrugl og naflaskrafl)

Nýju bæk­urnar tvær eru ortar á þessum heima­velli skálds­ins. Fugla­þrugl og naflakrafl, að minn­nsta kosti sú sjö­unda í röð hinna vin­sælu barna­ljóða­bóka Þór­ar­ins og Sig­rúnar systur hans. Kannski er ein­hver þreyta farin að segja til sín í þessum yrk­ing­um, alla­vega þykir mér hún ekki rísa í sömu hæðir og það besta sem áður hefur birst. Of mörg ljóðin ein­kenni­lega enda­slepp, t.d. ljóðið um sjó­ræn­ingj­ann sem á tvennt af öllu sem til stétt­ar­innar heyrir (páfa­gauk­um. krókum og staur­fót­um) en ekk­ert skip. Af hverju ekki?

Önnur eru snjöll á þennan sér­-þór­ar­inska hátt (þó mögu­lega gangi brös­ug­lega að útskýra snilld­ina fyrir mark­hópn­um). Hér er afi að kenna börn­unum að stauta með gamla lag­inu:

Hann er bráðum búið spil

en býsna seigur enn:

Með ban­prjóns­að­ferð býr hann til

bók­stafs­trú­ar­menn.

Tautar og raular - full­orð­ins­bókin - skipt­ist síðan í fjóra hluta: Einn lítt- eða óbund­inn, annan með vísum í mis­-stífu sam­bandi við hefð­ina, prósa­ljóð og þýð­ing­ar.

Allt er þar gott, sumt ágætt og ein­staka leiftur af snilld. Prósa­ljóðin vekja hjá þessum les­anda ljúf hug­renn­inga­tengsl við sund­ur­gerð­arsmá­sagna­safnið Marg­saga. Aðeins þýð­ing­ar­hlut­inn gefur til­finn­ingu fyrir því að verið sé að tína samaan og sópa upp. Aðal­lega vegna söng­texta sem þar eru og njóta sín ekk­ert endi­lega mjög vel í lestri, hvorki Þökk sé þessu lífi né hin und­urfagra Haust­vísa Tove Jans­son.

Á hinn bóg­inn er ekki hægt annað en að kíma og kæt­ast yfir sokka­ljóði Garri­son Keill­or:

...

Rann­sóknir stað­festa sjálfsleit hvers sokks,

að sæki þeir flestir í ein­veru loks.

Í sumum er beiskja eftir sam­band við fót,

sumir í klaustri þrá mein­anna bót.

Í sumum er ólg­andi athafna­þrá

en öðrum þeim finnst bara traðkað sér á. ...

Í frumortu hlut­unum eru yrk­is­efnin af ýmsu tagi. Smá heimsósómi, örlítil mæða og slatti af sjálfs­háði. Allt mat­reitt að hætti húss­ins. Eins og við fasta­gest­irnir viljum hafa það. Hvað sem tautar og raul­ar.