Ragn­heiður Elín Árna­dótt­ir, iðn­að­ar­- og við­skipta­ráð­herra, birti rangar upp­lýs­ingar í svari sínu vegna fyr­ir­spurn­ar Helga Hrafns Gunn­ars­son­ar, þing­manns Pírata, um styrki til Nýsköp­un­ar­mið­stöðv­ar Ís­lands úr opin­berum sam­keppn­is­sjóðum sem birt­ist á vef Alþingis 1. mars síð­ast­lið­inn. Kjarn­inn greindi ítar­lega frá svar­inu en sam­kvæmt því hafði Nýsköp­un­ar­mið­stöð Íslands­ ­fengið 875 millj­ónir króna úthlutað í styrka frá árs­byrjun 2007 til loka árs 2015 úr tveimur sjóð­um, Rann­sókn­ar­sjóði og Tækni­þró­un­ar­sjóði. Alls hefð­i mið­stöðin sóst eftir 2,3 millj­örðum króna og því fengið 38 pró­sent af þeirri ­upp­hæð sem hún sótt­ist eft­ir.

Í kjöl­far frétta­skýr­ingar Kjarn­ans, sem byggði á svari ráð­herr­ans, bár­ust ábend­ingar um að þetta gæti ekki stað­ist. ­Styrkirnir sem um ræddi hlytu að koma úr fleiri sjóðum en þessum tveimur og þá þótti hlut­fall þeirra styrkja­beiðna Nýsköp­un­ar­mið­stöðvar sem sam­þykktar vor­u vera grun­sam­lega hátt miðað við það sem gengur og ger­ist hjá öðrum tíð­u­m ­styrkj­ar­beið­end­um.

Svar ráð­herr­ans rangt

Kjarn­inn sendi því fyrspurn á ráðu­neytið og bað um útskýr­ingar á þessu. Í svari ráðu­neyt­is­ins er geng­ist við því að taflan sem birt var í svari ráð­herr­ans við fyr­ir­spurn þing­manns Pírata hafi verið röng. Svarið til Helga Hrafns hefur nú verið upp­fært með réttum upp­lýs­ing­um.

Hið rétta er að Nýsköp­un­ar­mið­stöð hefur fengið tæp­lega 538 millj­ónir króna úr opin­berum sam­keppn­is­sjóðum á árun­um 2007-2015 en sótt um 2,3 millj­arða króna. Því hafa 23,3 pró­sent umsókna sem mið­stöðin hefur komið að verið sam­þykkt­ar. Langstærsti hluti umsókn­ar Ný­sköp­un­ar­mið­stöðvar hafa verið í þá sjóði sem Rannís hefur umsjón með­: ­Tækni­þró­un­ar­sjóð, Rann­sókn­ar­sjóð, Inn­viða­sjóð og M-er­a.­net, sjóður sem fjár­magn­aður er af Evr­ópu­sam­band­inu. Alls hefur Nýsköp­un­ar­mið­stöðin sótt um, annað hvort sem aðal­um­sækj­andi eða með­um­sækj­andi, um 1.746 millj­ónir króna í þessa sjóði á tíma­bil­inu. Alls hefur það fengið 360,2 millj­ónir króna úr ­sjóð­un­um, eða 20,6 pró­sent þess sem sótt hefur verið um.

Næst mest fjár­magn hefur komið frá­ AVS sjóð­in­um, rann­sókn­ar­sjóði í sjáv­ar­út­vegi, (44,2 millj­ónir króna) ­Vega­gerð­inni (40,6 millj­ónir króna), Orku­sjóði (32,1 millj­ónir króna), Íbúða­lána­sjóð­i (35,2 millj­ónir króna), úr sjóðnum Georg (fimm millj­ónir króna) og frá öðrum op­in­berum sjóðum (20,5 millj­ónir króna).

Nýsköp­un­ar­mið­stöð Ís­lands er stofnun sem heyrir undir iðn­að­ar- og við­skipta­ráð­herra. Hlut­verk henn­ar, ­sam­kvæmt lögum um hana,  er „að styrkja sam­keppn­is­stöðu íslensks at­vinnu­lífs og auka lífs­gæði í land­inu“. Á árinu 2015 fékk mið­stöðin 537 millj­ónir króna í bein fram­lög úr rík­is­sjóði. Í ár er áætl­að, sam­kvæmt fjár­lög­um, að hún fá sam­tals 569 millj­ónir króna úr rík­is­sjóði og muni auk þess afla sér­tekna upp á 843 millj­ónir króna. 

Sam­kvæmt lögum um Nýsköp­un­ar­mið­stöð fær hún tekjur sínar frá fram­lögum úr rík­is­sjóð­i, ­þjón­ustu­gjöld­um, fjár­magnstekj­um, tekjum vegna hlut­deildar í félögum og „öðrum ­tekj­u­m“.  Aðr­ar ­tekjur eru styrkir sem mið­stöðin sækir í, meðal ann­ars hjá sam­keppn­is­sjóðum sem hið opin­bera fjár­magn­ar.

Úthlut­un úr Orku­sjóði umdeild

Úthlut­anir styrkja til Nýsköp­un­ar­mið­stöðvar Íslands komust í fréttir í októ­ber 2015 þeg­ar Frétta­blaðið greindi frá því að mið­stöð­in hefði fengið fjórð­ung þeirra styrkja sem Orku­sjóður hafði nýverið úthlutað til­ alls ell­efu verk­efna. Í umfjöllun blaðs­ins kom fram að for­maðurnefnd­ar­innar sem velur hverjir fá styrki, Árni Sig­fús­son, er bróðir for­stjóra Nýsköp­un­ar­mið­stöðvar Íslands, Þor­steins Inga Sig­fús­son­ar. Árn­i ­vék ekki sæti þegar fjallað var um styrk­veit­ing­una. Árni kall­aði umfjöllun Frétta­blaðs­ins „ljótan leik“ í sam­tali við Stund­ina. Hann hafn­aði því að eitt­hvað væri athuga­vert við úthlut­un­ina, enda væri hún til rík­is­stofn­un­ar, ekki per­sónu­lega til bróður hans.

For­svars­maður fyr­ir­tæk­is­ins Valorku kvart­aði til iðn­að­ar- og við­skipta­ráðu­neyt­is­ins vegna máls­ins og taldi Árna vera van­hæfan til að koma að út­hlutun styrka til Nýsköp­un­ar­mið­stöðvar vegna vensla. Hann vildi meina að ­máls­með­ferðin hafi getað verið í and­stöðu við stjórn­sýslu­lög. Í öðrum kafla þeirra segir að nefnd­ar­maður sé van­hæfur til með­ferðar máls ef hann „er eða hefur verið maki aðila, ­skyldur eða mægður aðila í beinan legg eða að öðrum lið til hliðar eða tengd­ur að­ila með sama hætti vegna ætt­leið­ing­ar“ eða ef hann „teng­ist fyr­ir­svars­mann­i eða umboðs­manni aðila með þeim hætt­i“. Auk þess telj­ast nefnd­ar­menn van­hæfir ef „að öðru leyti eru fyrir hendi þær aðstæður sem eru fallnar til þess að draga ó­hlut­drægni hans í efa með rétt­u".  

Kjarn­inn greindi frá því í byrjun viku að umboðs­mað­ur­ Al­þingis hefði kom­ist að þeirri nið­ur­stöðu að Árni hefði verið van­hæfur til að veita styrki úr Orku­sjóði til Nýsköp­un­ar­mið­stöðvar í fyrra­haust vegna vensla við for­stjóra mið­stöðv­ar­inn­ar. Hann taldi enn fremur að úthlut­anir úr Orku­sjóði í fyrra­haust hafi þar af leið­andi ekki verið í sam­ræmi við lög. 

Í yfir­lýs­ingu sem Árni sendi frá sér í kjöl­farið sagð­ist hann virða nið­ur­stöðu umboðs­manns Alþing­is. Mið­að við nið­ur­stöð­una hafi málið reynst hans mis­tök.