110 ár frá sögulegum fundi kvenna sem leiddi til kvennaframboðs

Í ljósi úrslita nýlegra kosninga er ekki úr vegi að rifja upp fyrstu kosningarnar þar sem konur komust í bæjarstjórn. Þann 2. nóvember 1907 boðaði Kvenréttindafélag Íslands til fundar með stjórnum kvenfélaganna í Reykjavík þar sem framboð var ákveðið.

Fyrstu konurnar í bæjarstjórn - Katrín Magnússon, Þórunn Jónassen, Bríet Bjarnhéðinsdóttir og Guðrún Björnsdóttir.
Fyrstu konurnar í bæjarstjórn - Katrín Magnússon, Þórunn Jónassen, Bríet Bjarnhéðinsdóttir og Guðrún Björnsdóttir.
Auglýsing

Fyrir 110 árum, þann 2. nóv­em­ber árið 1907, boð­aði Kven­rétt­inda­fé­lag Íslands til fundar með stjórnum kven­fé­lag­anna í Reykja­vík vegna bæj­ar­stjórn­ar­kosn­inga sem halda skyldi árið 1908. Þar var ákveðið að hvert félag skyldi kjósa nefnd til að und­ir­búa kosn­ing­arnar og til­nefna eina konu eða fleiri til fram­boðs.

Listi kven­fé­lag­anna fékk lang­flest atkvæðin í kosn­ing­unum 1908 eða 345 og voru það 21,8 pró­sent greiddra atkvæða. Hann kom öllum sínum fjórum full­trúum að. Sá listi sem næstur var að atkvæða­tölu fékk 235 atkvæði.

Efst á list­anum var Katrín Magn­ús­son, for­maður Hins íslenska kven­fé­lags, í öðru sæti var Þór­unn Jónassen, for­maður Thor­vald­sens­fé­lags­ins, í því þriðja Bríet Bjarn­héð­ins­dótt­ir, for­maður Kven­rétt­inda­fé­lags Íslands og í því fjórða Guð­rún Björns­dótt­ir, sem var félagi í Kven­rétt­inda­fé­lagi Íslands.

Auglýsing

Kven­fé­lögin með sér­stakan lista

Þann 24. jan­úar 1908 fóru fam kosn­ingar til bæj­ar­stjórnar í Reykja­vík og átti að kjósa 15 full­trúa. Kosn­ingin fór fram í Barna­skól­anum sem er gamli Mið­bæj­ar­skól­inn. Á kjör­skrá voru 2.838 en bæj­ar­búar voru alls 11.016. Konur á kjör­skrá voru 1.209 og karlar 1.629. Atvæð­is­réttar neyttu 593 konur og 1.027 karlar eða 57 pró­sent kjós­enda og hafði þátt­takan aldrei verið meiri.

Í kosn­ing­unum voru bornir fram 18 list­ar. Kven­fé­lögin í bænum báru fram sér­stakan lista og fékk hann bók­staf­inn F.

Heim­sóttu hverja ein­ustu konu með kosn­inga­rétt

Á vef­síðu Kvenna­sögu­safns Íslands kemur fram að kon­urnar hafi unnið geysi­vel fyrir kosn­ing­una. Þær efndu til fyr­ir­lestra um laga­lega stöðu kvenna, um nýju kosn­inga­lögin og um bæj­ar- og sveit­ar­stjórn­ar­mál. 

Þær skiptu bænum í níu hverfi og kusu nefndir sem höfðu það hlut­verk að heim­sækja hverja ein­ustu konu með kosn­inga­rétt og hvetja hana til að kjósa. Þær opn­uðu kosn­inga­skrif­stofu og gáfu út kosn­inga­stefnu­skrá. Í stuttu máli má segja að þær hafi verið upp­hafs­menn að skipu­lögðum kosn­inga­á­róðri i Reykja­vík.

Árið 

1908 var kosið um 15 full­trúa en síðan átti að draga út 5 full­trúa á 2ja ára fresti og kjósa aðra 5 í þeirra stað. Það voru því kosn­ingar annað hvert ár. Kven­fé­lög í Reykja­vík buðu fram lista í öllum kosn­ingum fram til árs­ins 1918 að þau buðu fram með karl­mönnum í fyrsta sinn. Konur sem kjörnar voru af kvenna­lista eða fyrir kven­fé­lögin sátu í bæj­ar­stjórn til árs­ins 1922.

Fylgi kvenna­list­anna 1908 til 1916:


1908: 21,8%


1910: 21,3%


1912: 21,8%


1914: 14,5%


1916: 10,2%


Bríet Bjarn­héð­ins­dóttir átti hug­mynd­ina að því að kven­fé­lögin í Reykja­vík byðu fram sér­stakan kvenna­lista árið 1908. Kven­fé­lögin sem stóðu að baki list­anum voru alls fimm: Kven­rétt­inda­fé­lag Íslands, Hið íslenska kven­fé­lag, Thor­vald­sens­fé­lag­ið, Hvíta­bandið og Kven­fé­lagið Hring­ur­inn (öll starfa þessi félög enn þann dag í dag nema Hið íslenska kven­fé­lag).

Heim­ild: Kvenna­sögu­safn Íslands

Við þurfum á þínu framlagi að halda

Þú getur tekið beinan þátt í að halda úti öflugum fjölmiðli.

Við sem vinnum á ritstjórn Kjarnans viljum hvetja þig til að vera með okkur í liði og leggja okkar góða fjölmiðli til mánaðarlegt framlag svo við getum haldið áfram að vinna fyrir lesendur, fyrir fólkið í landinu.

Kjarninn varð níu ára í sumar. Þegar hann hóf að taka við frjálsum framlögum þá varð slagorðið „Frjáls fjölmiðill fyrir andvirði kaffibolla“ til og lesendur voru hvattir til að leggja fram í það minnsta upphæð eins kaffibolla á mánuði.

Mikið vatn hefur runnið til sjávar á þeim níu árum sem Kjarninn hefur lifað. Í huga okkar á Kjarnanum hefur þörfin fyrir fjölmiðla sem veita raunverulegt aðhald og taka hlutverk sitt alvarlega aukist til muna.

Við trúum því að Kjarninn skipti máli fyrir samfélagið.

Við trúum því að sjálfstæð og vönduð blaðamennska skipti máli.

Ef þú trúir því sama þá endilega hugsaðu hvort Kjarninn er ekki allavega nokkurra kaffibolla virði á mánuði.

Vertu með okkur í liði. Þitt framlag skiptir máli.

Ritstjórn Kjarnans: Sunna Ósk Logadóttir, Þórður Snær Júlíusson, Erla María Markúsdóttir, Arnar Þór Ingólfsson, Eyrún Magnúsdóttir og Grétar Þór Sigurðsson.


Já takk, ég vil styrkja Kjarnann!
Þorbjörn Guðmundsson
Er íslenska velferðarkerfið ekki lengur griðarstaður þeirra sem minnst hafa?
Kjarninn 11. janúar 2023
Takk fyrir og sjáumst á nýjum miðli á föstudag
Bréf frá ritstjóra Kjarnans vegna sameiningar við Stundina og þess að nýr framsækinn fréttamiðill verður til í lok viku.
Kjarninn 11. janúar 2023
Sverrir Albertsson
Vatn á myllu kölska
Kjarninn 11. janúar 2023
Lögreglumenn standa vörð um gröfurnar í námunni.
Berjast fyrir þorpi á barmi hengiflugs
Lítið þorp í Rínarlöndum Þýskalands er allt komið í eigu kolarisa. Fyrirtækið ætlar sér að mylja niður húsin og stækka kolanámu sína sem þegar þekur um 80 ferkílómetra. Þetta þykir mörgum skjóta skökku við í heimi sem berst við loftslagsbreytingar.
Kjarninn 10. janúar 2023
Arnþrúður Karlsdóttir, útvarpsstjóri Útvarps Sögu.
Útvarp Saga telur fjölmiðlastyrki skapa tortryggni og bjóða upp á frændhygli
Fjögur fjölmiðlafyrirtæki hafa til þessa skilað inn umsögnum um frumvarp Lilju Alfreðsdóttur menningar- og viðskiptaráðherra, sem mun að óbreyttu framlengja núverandi styrkjakerfi til fjölmiðla.
Kjarninn 10. janúar 2023
Sólveig Anna Jónsdóttir formaður Eflingar.
Viðræðum slitið og Efling undirbýr verkfallsaðgerðir
Samtök atvinnulífsins hafa hafnað gagntilboði Eflingar um skammtímakjarasamning, sem kvað á um meiri launahækkanir en SA hefur samið um við aðra hópa á almennum vinnumarkaði til þessa. Efling undirbýr nú verkfallsaðgerðir.
Kjarninn 10. janúar 2023
Palestínski fáninn á lofti í mótmælum í Reykjavík. Ísraelskri lögreglu hefur nú verið fyrirskipað að rífa fánann niður á almannafæri.
Fánabann og refsiaðgerðir í Palestínu í kjölfar niðurstöðu Sameinuðu þjóðanna
Degi eftir að ný ríkisstjórn tók við völdum í Ísrael samþykkti allsherjarþing Sþ að fela Alþjóðadómstólnum í Haag að meta lögmæti hernáms Ísraelsríkis á Vesturbakkanum. Síðan þá hefur stjórnin gripið til refsiaðgerða og nú síðast fánabanns.
Kjarninn 10. janúar 2023
Gríðarlega mikil dæling á sandi á sér stað í Landeyjahöfn á hverju ári. Markarfljótið ber hundruð þúsunda tonna af jarðefnum út í sjó og það á til að safnast upp í mynni hafnarinnar.
Vilja sjúga sand af hafsbotni í stórum stíl og flytja út
Eftirspurn eftir íslenskum jarðefnum er gríðarleg ef marka má framkomin áform erlendra stórfyrirtækja um nýtingu þeirra. Vinsældir hafnarinnar í Þorlákshöfn eru samhliða mjög miklar.
Kjarninn 10. janúar 2023
Meira eftir höfundinnBára Huld Beck
Meira úr sama flokkiFréttaskýringar