Á grunni þeirra laga réðst Reykja­vík­ur­borg í útgáfu á svoköll­uðum afþökk­un­ar­lím­miðum fyrir Reyk­vík­inga, sem sendir voru á öll heim­ili á þessu stærsta dreif­ing­ar­svæði frí­blaða á Íslandi fyrir nokkrum vikum síð­an. 

Lestur hjá yngri hluta þjóð­ar­innar kom­inn undir 12 pró­sent

Sem stendur koma út fjögur dag­blöð á Íslandi. Auk þeirra er Stundin enn send til áskrif­enda í papp­írs­formi og nokkur minni hér­aðs­blöð koma enn út í því formi. Ekk­ert þeirra er þó í mæl­ingum hjá Gallup. Bænda­blaðið er enn prentað og sam­kvæmt upp­lýs­ingum frá yfir­manni rekstr­ar- og mark­aðs­mála hjá því kaupir blaðið mæl­ingar hjá Gallup í októ­ber, nóv­em­ber og des­em­ber á hverju ári. Í lok síð­asta árs sögð­ust 29,2 pró­sent lands­manna sjá Bænda­blaðið og hefur lestur þess hald­ist stöð­ugur und­an­farin ár.

Eitt dag­blað­anna sem enn er mælt, Morg­un­blað­ið, er áskrift­ar­blað sem kemur út sex sinnum í viku. Síð­ast­liðið ár hefur blaðið verið í frídreif­ingu á fimmtu­dög­um, sem þýðir að fjöldi fólks sem eru ekki áskrif­end­ur, og báðu ekki um að fá blað­ið, fá það þá daga nema að það leggi sig fram við að hafna því.

Lestur Morg­un­blaðs­ins hefur breyst mikið und­an­farin ár. Ára­tugum saman var það frekar und­an­tekn­ing en regla að heim­ili í land­inu væri ekki með áskrift að blað­inu. Sum­arið 2008 fór lest­ur­inn í fyrsta sinn undir 40 pró­sent hjá öllum les­enda­hóp­um. Fyrir sex árum fór hann undir 30 pró­sent, fyrir tveimur árum undir 25 pró­sent og í síð­ustu mæl­ingu Gallup, sem sýnir lest­ur­inn í ágúst 2020, mæld­ist hann 21,9 pró­sent. Lestur Morg­un­blaðs­ins hefur aldrei mælst minni.

Lest­ur­inn hefur skroppið mest saman hjá yngri lands­mönn­um. Hjá fólki undir fimm­tugu var lest­ur­inn um 23 pró­sent fyrir rúmum sex árum síð­an. Hann er nú 11,9 pró­sent og hefur næstum helm­ing­ast síðan þá. 

Frí­blað sem er lesið af fjórð­ungi fólks undir fimm­tugu

Frétta­blað­ið, frí­blað sem dreift er ókeypis í 80 þús­und ein­tökum á heim­ili á höf­uð­borg­ar­svæð­inu og Akur­eyri, kemur nú út fimm sinnum í viku. Útgáfu­dögum þess var fækkað um einn í apríl síð­ast­liðn­um, þegar ákveðið var að blaðið myndi ekki lengur koma út á mánu­dög­um. Síð­asta breyt­ing á útgáfu­tíðni fyrir það hafði verið í jan­úar 2009, skömmu eftir banka­hrun­ið, þegar Frétta­blaðið hætti að koma út á sunnu­dög­um. 

Blaðið var fyrst gefið út árið 2001 og náði fljótt mik­illi fót­festu á dag­blaða­mark­aði með til­heyr­andi sneið af aug­lýs­inga­tekjukök­unni. Vorið 2007 sögð­ust 65,2 pró­sent lands­manna lesa Frétta­blað­ið.

Undir lok árs 2015 fór lestur blaðs­ins í fyrsta sinn undir 50 pró­sent og tæpum þremur árum siðar fór hann undir 40 pró­sent. Nú mælist lestur Frétta­blaðs­ins 35,1 pró­sent. 

Líkt og hjá Morg­un­blað­inu þá hefur lest­ur­inn að mestu dreg­ist saman hjá yngri les­end­um. Vorið 2010 lásu um 64 pró­sent lands­manna í ald­urs­hópnum 18 til 49 ára blað­ið. Nú lesa 25 pró­sent lands­manna undir fimm­tugu það.

Hratt minnk­andi lestur viku­blaða

Um tíma komu út þrjú viku­blöð í dag­blaða­formi. Mann­líf, sem var frí­blað, til­kynnti í sumar að það myndi fara í útgáfu­hlé í júlí­mán­uði og koma aftur út 7. ágúst. Nú, rúmum mán­uði síð­ar, hefur blaðið enn ekki komið úr því fríi og sam­kvæmt upp­lýs­ingum Kjarn­ans er frek­ari útgáfa ekki í far­vatn­inu. Í júní lásu 16,6 pró­sent lands­manna Mann­líf. 

DV á sér langa sögu og var lengi vel í mun tíð­ari útgáfu. Upp­safn­aður lestur mæld­ist til að mynda um 40 pró­sent árið 2005 hjá öllum ald­urs­hóp­um. Síðan þá hefur blaðið gengið í gegnum mikið hnign­un­ar­skeið og und­an­farin ár hefur það komið út einu sinni í viku og verið rekið í botn­lausu tapi. Vorið 2011 var lest­ur­inn rúm­lega 14 pró­sent, í fyrra­vor var hann rúm­lega níu pró­sent og nú mælist hann 4,6 pró­sent. Lest­ur­inn hefur því helm­ing­ast á rúmu ári og hefur aldrei verið minni. Hjá ald­urs­hópnum 18 til 49 ára mælist lest­ur­inn nú þrjú pró­sent. 

Við­skipta­blaðið kom um tíma út nokkrum sinnum í viku fyrir banka­hrun­ið. Það skipti um kenni­tölu í kjöl­far þess og hefur síðan þá verið viku­blað. Lest­ur­inn náði hápunkti síðla árs 2015 þegar hann mæld­ist 13,4 pró­sent en síðan hefur hann minnkað hratt. Í ágúst 2020 mæld­ist lest­ur­inn 4,1 pró­sent sem er um helm­ingur af því sem hann var í des­em­ber 2019. Hjá fólki undir fimm­tugu er hann enn minni, eða 3,2 pró­sent. 

Margir geta hugsað sér að afþakka

Sum­arið 2019 sam­þykkti Alþingi lög um póst­þjón­ustu þar sem réttur neyt­enda til að afþakka frí­blöð var tryggð­ur. Ekki er hægt að afþakka þetta mið­lægt heldur þarf hver og einn að gera það með eigin merk­ing­um. Í þessu ljósi ákvað Reykja­vík­ur­borg að ráð­ast í útgáfu á svoköll­uðum afþökk­un­ar­lím­miðum fyrir Reyk­vík­inga. Um er að ræða miða, sem dreift var í sumar inn á heim­ili íbúa borg­ar­innar sem gera þeim kleift að afþakka ómerktan fjöl­póst og frí­blöð. 

Í til­kynn­ingu sem borgin birti vegna þessa sagði að með notkun á mið­unum gætu þeir sem ekki lesa miðla á prenti „á ein­faldan hátt afþakkað að fá slíkan póst inn um lúg­una hjá sér. Þannig getur fólk stuðlað að minni notkun auð­linda, vegna papp­írs, prent­unar og dreif­ingar og vegna söfn­unar og end­ur­vinnslu á papp­írn­um.“

Í við­horfskönnun sem Reykja­vík­ur­borg og SORPU bs. létu gera um flokkun og end­ur­vinnslu, í aðdrag­anda þess að gripið var til þess ráð­ast að dreifa mið­un­um, kom í ljós að um 70 pró­sent af svar­endum afþökk­uðu ekki fjöl­póst en gátu mögu­lega eða mjög vel hugsað sér að gera það.

Verði notkun á mið­unum í sam­ræmi við nið­ur­stöðu við­horfskönn­un­ar­innar er lík­legt að lestur á frí­blöðum eins og Frétta­blað­inu og fimmtu­dags­út­gáfu Morg­un­blaðs­ins muni dala enn frekar í nán­ustu fram­tíð.