Mynd: Icelandair

Icelandair bjargaði sér fyrir horn og fékk sjö þúsund nýja eigendur

Það fyrirtæki á Íslandi sem orðið hefur fyrir mestu efnahagslegum áhrifum af kórónuveirufaraldrinum er Icelandair Group. Það fékk líka mestu hjálp allra fyrirtækja frá skattgreiðendum. Í september réðst Icelandair svo í hlutafjárútboð þar sem almenningur keypti bréf í meira mæli en hann hefur gert í rúman áratug. Árið 2020 var róstursamt hjá flugfélagi allra landsmanna.

Icelandair Group átti í miklum rekstr­­­ar­­­vanda á árinu 2020. Alls nam tap sam­­­stæð­unnar um 45 millj­­­örðum króna á fyrri hluta þess. Stærstan hluta þess taps, sem nam um 245 millj­­­ónum króna á dag, mátti rekja beint til kór­ón­u­veiru­far­ald­­­ur­s­ins. Fyrir lá að félagið átti ekki nægt laust fé til að lifa mikið lengur við óbreyttar aðstæð­­ur.

Í sum­ar, og fram á haust, réri Icelandair Group því líf­róður og und­ir­­­bjó það að sækja sér nýtt hlutafé til að standa af sér yfir­­­stand­andi storm. Hluta­fjár­­út­­­boð­inu var nokkrum sinnum frestað á meðan að stjórn­­end­ur Icelandair hnýttu aðra lausa enda til að gera þátt­­töku í því eft­ir­­sókn­­ar­verð­­ari. Útboðið fór loks fram í sept­em­ber. Og lukk­að­ist. Icelandair var fyrir vind. Að minnsta kosti um sinn.

Efna­hags­að­gerðum beint að Icelandair

Flestar þeirra efna­hags­að­­gerða sem íslenska ríkið hefur gripið til vegna kór­ón­u­veiru­far­ald­­ur­s­ins hafa verið sniðnar að Icelanda­­ir. Félagið var það ein­staka fyr­ir­tæki sem nýtti mest allra hluta­­bóta­­leið stjórn­­­valda. 

Auglýsing

Auk þess fóru rúm­­lega 3,4 millj­­arðar króna af hinum svoköll­uðu upp­­sagn­­ar­­styrkj­un­um, sem sam­tals námu átta millj­­örðum króna, til Icelandair Group eða tengdra aðila, eða um 43 pró­­sent heild­­ar­­upp­­hæð­­ar­inn­­ar. 

Þann 1. sept­­em­ber var greint frá því að Icelandair hefði náð sam­komu­lagi við rík­­is­­bank­ana tvo, Íslands­­­banka og Lands­­bank­ann, um að þeir sölu­­tryggðu sam­tals sex millj­­arða króna í hluta­fjár­­út­­­boð­inu sem þá var framund­an. Hvor um sig sölu­­tryggði þrjá millj­­arða króna. Það þýddi á manna­­máli að Icelandair þurfti í raun ekki að selja nema 14 millj­­arða króna af útgáf­unni vegna þess að rík­­is­­bank­­arnir tveir höfðu þegar skuld­bundið sig til að kaupa fyrir sex ef 14 millj­­arða króna markið næst. 

Íslands­­­banki hefur lengi verið helsti við­­skipta­­banki Icelandair og lánað honum háar fjár­­hæð­­ir. Bank­inn er með veð í fast­­eignum og flug­­hermum félags­­ins. Í mars í fyrra lán­aði Lands­­bank­inn Icelandair 80 millj­­ónir dala, þá um tíu millj­­arða króna en nú mun hærri fjár­­hæð, gegn veði í tíu Boeing 757 flug­­­vélum félags­­ins, sem eru gamlar og lík­­­ast til verð­­lausar miðað við þá stöðu sem er uppi í heim­inum í dag, sam­­kvæmt við­­mæl­endum Kjarn­ans. 

Lána­línur og rík­is­á­byrgð

Til við­­bótar við allt ofan­­greint þá hétu rík­­is­­bank­­arnir tveir því að leggja fram rekstr­­ar­línu upp á sam­tals sjö millj­­arða króna sem Icelandair mun geta dregið á. Íslands­­­banki leggur til fjóra af þeim millj­­örðum króna en Lands­­bank­inn þrjá. 

Auglýsing

Icelandair mun auk þess fá þrauta­vara­lána­línu upp á 16,5 millj­­arða króna, sem félagið getur dregið á ef allur annar pen­ingur er búinn. Íslands­­­banki og Lands­­bank­inn munu skipta því láni á milli sín, og lána 8,25 millj­­arða króna hvor ef á lín­una reyn­­ir.  

Alþingi sam­­þykkti fyrr á þessu ári að ábyrgj­­ast 90 pró­­sent lána­lín­unn­­ar, eða tæp­­lega 15 millj­­arða króna. 

Veru­leg umfram­eft­ir­spurn

Icelandair Group ætl­­aði sér að safna að minnsta kosti 20 millj­­örðum króna í hluta­fjár­út­boð­inu í sept­em­ber. Hægt yrði að hækka þá fjár­­hæð í 23 millj­­arða króna ef umfram­eft­ir­­spurn yrð­i. 

Alls bár­ust yfir níu þús­und áskriftir upp á alls 37,3 millj­­arða króna. Umfram­eft­ir­­spurn var því 85 pró­­sent, bæði frá fag­fjár­­­festum og almennum fjár­­­fest­­um. Nýjum hlutum fylgdi 25 pró­­sent áskrift­­ar­rétt­indi, eða sem nemur 5,75 millj­­örðum hluta. Það þýðir að hver og einn sem keypti gat bætt við sig 25 pró­­sent af því sem við­kom­andi skráði sig fyrir í við­­bót á sama gengi og var í hluta­fjár­­út­­­boð­inu, en það var ein króna á hlut. 

Stjórn Icelandair Group ákvað að sam­­þykkja ekki allar áskrift­ir, heldur ein­ungis fyrir 30,3 millj­­arða króna. Það þýddi að áskriftum fyrir sjö millj­­arða króna var hafnað af stjórn­­inn­i. 

Enn er óvissa um hvenær ferðamenn snúa aftur til Íslands í þannig magni að það telji fyrir fyrirtæki eins og Icelandair.
Mynd: Bára Huld Beck

Þeir sem áttu hluta­bréf í Icelandair fyrir þynn­t­ust strax niður um 80,9 pró­­sent. Sú þynn­ing mun aukast þegar nýir hlut­hafar nýta áskrift­­ar­rétt­indi sín. 

Það á þó ein­ungis við þá hlut­hafa sem ákváðu að taka ekki þátt í útboð­inu nú. Þeir úr hópi þeirra sem vörðu eigna­stöðu sína voru hlut­­falls­­lega á svip­uðu róli og þeir voru áður, en borg­uðu vit­an­lega nýja pen­inga inn í Icelandair Group.

Hlut­höfum fjölg­aði í yfir ell­efu þús­und

Mikil eft­ir­­spurn var hjá almennum fjár­­­festum í útboð­inu. Eign­­ar­hlutur þeirra var um 50 pró­­sent eftir það og fjöldi hlut­hafa í félag­inu verður yfir ell­efu þús­und. Hlut­höfum Icelandair Group fjölg­aði því um sjö þús­und. 

Líf­eyr­is­­sjóðir lands­ins voru áður stærstu eig­endur félags­­ins með sam­tals 53,3 pró­­sent eign­­ar­hlut.

Á meðal þeirra sem þynn­t­ist mest niður var banda­ríski fjár­­­­­­­­­­­fest­ing­­­­­­ar­­­­­­sjóð­­­­­­ur­inn PAR Capi­tal Mana­gement. Sá sjóður sér­­hæfir sig í fjár­­­fest­ingum í flug­­­fé­lögum og er því í vanda víðar en á Íslandi. Hann kom inn í eig­enda­hóp Icelandair í hluta­fjár­­aukn­ingu í apríl í fyrra þegar hann keypti 11,5 pró­­sent á 5,6 millj­­arðar króna. Síðar bætti sjóð­­ur­inn við sig hlutum og átti þegar mest var 13,5 pró­­sent. Síð­­­ustu mán­uði hefur PAR verið að selja sig niður í Icelandair Group á hrakvirði og fyrir lá fyrir nokkrum síðan að þar væru ekki til pen­ingar til að styðja frekar við íslenska flug­­­fé­lag­ið.

Hluti líf­eyr­is­sjóða tók þátt

Mikil spenna var um hvaða líf­eyr­is­­sjóðir sem áttu þegar í Icelandair Group myndu taka þátt í útboð­inu, en þátt­­taka þeirra var talin lyk­il­at­riði í því að það tæk­ist að ná mark­miðum þess. Á end­­anum varð nið­­ur­­staðan sú að sumir tóku þátt, en aðrir ekki. 

Auglýsing

Af fjórum stærstu sjóðum lands­ins, sem allir voru á meðal stærstu eig­endur Icelandair Group fyrir útboð­ið, tóku tveir (Líf­eyr­is­­sjóður starfs­­manna rík­­is­ins og Gildi líf­eyr­is­­sjóð­­ur) þátt en tveir (Líf­eyr­is­­sjóður verzl­un­ar­manna og Birta líf­eyr­is­­sjóð­­ur) sögðu pass. Auk þess vakti athygli að bæði Frjálsi líf­eyr­is­­­sjóð­­ur­inn og Festa líf­eyr­is­­sjóður ákváðu að taka ekki þátt. ­Síðan þá hefur Líf­eyr­is­sjóður starfs­manna rík­is­ins selt hluta þeirra bréfa sem hann keypti með prýði­legum hagn­aði.

Fjöldi sjóða í stýr­ingu hjá fjár­­­mála­­fyr­ir­tækjum tók þátt. Þar voru sjóðir í stýr­ingu Stefn­is, sjóð­stýr­inga­fyr­ir­tækis Arion banka, umsvifa­­mest­­ir. 

Gætu þurft að draga á lána­lín­una næsta sumar

Í aðdrag­anda útboðs­ins gaf Icelandair Group það út félagið búist við því að ná fyrri umsvifum sínum árið 2024. Bogi Nils Boga­­son, for­­stjóri Icelanda­ir, sagði í Kast­­ljósi skömmu fyrir hluta­fjár­út­boðið að það það myndi þurfa að draga á lána­lín­una sem rík­­is­á­­byrgðin hvílir á ef staðan myndi ekki batna næsta sum­­­ar. Það myndi þá fleyta Icelandair áfram inn á vorið 2022. 

Ríkisstjórnin ákvað að veita ríkisábyrgð á stærstum hluta af mögulegu risaláni til Icelandair.
Mynd: Bára Huld Beck

Mikil óvissa ríkir um ferða­manna­sum­arið á Íslandi á næsta ári. Jákvæð tíð­indi af bólu­efni gegn COVID-19, og það að bólu­setn­ing er þegar hafin í heim­in­um, veitir von um að við­spyrnan hefj­ist af alvöru á næsta ári. 

Heil­brigð­is­ráðu­neytið sendi frá sér frétta­til­kynn­ingu í byrjun des­em­ber­mán­aðar þar sem sagði að von­ast yrði eftir að hjarð­ó­næmi myndi nást á Íslandi á fyrsta árs­fjórð­ungi næsta árs. Þann 17. des­em­ber sagði Þórólfur Guðna­son sótt­varna­læknir að ekki mætti búast við að því yrði náð fyrr en á síð­ara hlut árs­ins 2021. Samn­ingar sem stjórn­völd hafa gert við fram­leið­endur um afhend­ingu á bólu­efni benda til þess að Þórólfur fari með rétt mál.

Þá byggir Seðla­banki Íslands grein­ingar sínar á því að hingað komi 750 þús­und ferða­menn á árinu 2021, en þeir voru tvær millj­ónir 2019. Það hvernig helstu við­skipta­löndum Íslands mun ganga að bólu­setja mun loks skipta meg­in­máli í því að fá ferða­menn til að koma á ný til lands­ins.

Hluta­bréfin hafa hækkað í virði

Hluta­bréf í Icelandair hafa hækkað umtals­vert frá því að hluta­fjár­út­boð Icelandair fór fram. Það er nú um 1,6 krónur á hlut, eða 60 pró­sent yfir geng­inu í hluta­fjár­út­boð­inu, sem var ein króna á hlut. Það þýðir að sá sem keypti fyrir eina milljón króna á nú bréf sem metin eru á 1,6 millj­ónir króna. Þá jákvæðni má rekja að mestu ann­ars vegar til auk­inna vænt­inga um eðli­lega starf­semi vegna bólu­efna og hins vegar vegna þess að 737-Max vélar félags­ins, sem hafa verið kyrr­settar frá því í mars í fyrra, hafa fengið leyfi víða um að fara aftur í loftið og búist er við því að Icelandair geti notað þær næsta vor. 

Gengið er þó langt frá því sem það var þegar Icelandair var á mestu flugi. Í apríl 2016 fór gengi bréfa í félag­inu í 38,5 krónur á hlut.

Við þurfum á þínu framlagi að halda

Þú getur tekið beinan þátt í að halda úti öflugum fjölmiðli.

Við sem vinnum á ritstjórn Kjarnans viljum hvetja þig til að vera með okkur í liði og leggja okkar góða fjölmiðli til mánaðarlegt framlag svo við getum haldið áfram að vinna fyrir lesendur, fyrir fólkið í landinu.

Kjarninn varð níu ára í sumar. Þegar hann hóf að taka við frjálsum framlögum þá varð slagorðið „Frjáls fjölmiðill fyrir andvirði kaffibolla“ til og lesendur voru hvattir til að leggja fram í það minnsta upphæð eins kaffibolla á mánuði.

Mikið vatn hefur runnið til sjávar á þeim níu árum sem Kjarninn hefur lifað. Í huga okkar á Kjarnanum hefur þörfin fyrir fjölmiðla sem veita raunverulegt aðhald og taka hlutverk sitt alvarlega aukist til muna.

Við trúum því að Kjarninn skipti máli fyrir samfélagið.

Við trúum því að sjálfstæð og vönduð blaðamennska skipti máli.

Ef þú trúir því sama þá endilega hugsaðu hvort Kjarninn er ekki allavega nokkurra kaffibolla virði á mánuði.

Vertu með okkur í liði. Þitt framlag skiptir máli.

Ritstjórn Kjarnans: Sunna Ósk Logadóttir, Þórður Snær Júlíusson, Erla María Markúsdóttir, Arnar Þór Ingólfsson, Eyrún Magnúsdóttir og Grétar Þór Sigurðsson.


Já takk, ég vil styrkja Kjarnann!
Meira eftir höfundinnÞórður Snær Júlíusson
Meira úr sama flokkiFréttaskýringar