1. Allir skila hagnaði, en Arion tekur vinninginn
Líkt og Kjarninn fjallaði um í nóvember síðastliðnum hefur yfirstandandi efnahagskreppa ekki náð til bankakerfisins, en samkvæmt nýbirtum ársreikningum skiluðu þrír stærstu bankarnir milljarðahagnaði í fyrra. Hagnaðurinn hjá Íslandsbanka nam 6,8 milljörðum króna, en hann nam 10,5 milljörðum króna hjá Landsbankanum. Rekstur Arion banka var þó gjöfulastur, en hagnaður bankans eftir skatta nam 12,5 milljörðum króna í fyrra.
2. Mikil niðurfærsla á eignum
Þrátt fyrir góða rekstrarniðurstöðu gætir þó áhrifa faraldursins í bókhaldi bankanna, þar sem mikil óvissa ríkir um hversu mikið af viðskiptavinum þeirra muni geta greitt upp lánin sín. Vegna þessarar óvissu telja bankarnir að útlánasafn þeirra sé minna virði en áður, og hafa þeir því niðurfært virði þeirra í ársreikningunum. Alls voru 8,8 milljarðar króna afskrifaðir hjá Íslandsbanka, 12 milljarðar hjá Landsbankanum og 13 milljarðar hjá Arion banka. Hjá öllum bönkunum var virðisrýrnunin margfalt meiri í fyrra heldur en árið 2019.
3. Mismunur í þóknanatekjum
Auk mikillar virðisrýrnunar á útlánasafni bankanna segir Íslandsbanki að þóknanatekjur hans hafi dregist saman vegna minni kortaveltu í heimsfaraldrinum. Þær lækkuðu um rúm þrjú prósent milli ára, eða um 400 milljónir króna. Svipað virðist hafa verið upp á teningnum hjá Landsbankanum, en þar drógust hreinar þjónustutekjur saman um sjö prósent, eða úr 8,2 milljörðum niður í 7,6 milljarða.
Arion banki fann hins vegar ekki fyrir samdrætti í þóknanatekjum þrátt fyrir heimsfaraldurinn. Þvert á móti jukust þær töluvert, eða úr tæpum 10 milljörðum króna í rúma 13 milljarða.
4. Minni fjármunatekjur yfir árið, en síðasti fjórðungur gjöfull
Til viðbótar við virðisýrnun og minni þóknanatekjur jukust minnkuðu fjármagnstekjur bankanna. Hreinar fjármagnstekjur Íslandsbanka voru neikvæðar, en hann greiddi 1,3 milljarða króna í fjármagnsgjöld í fyrra. Sömuleiðis lækkuðu fjármunatekjur Arion banka um tæpan hálfan milljarð, en lækkunin nam um 3,8 milljarða hjá Landsbankanum miðað við árið á undan.
Hins vegar hafa síðustu mánuðir verið gjöfulir á verðbréfamörkuðum. Íslandsbanki greindi frá því að hann hafi grætt tæpar 800 milljónir króna á síðasta ársfjórðungi af fjáreignum sínum, en hreinar fjármunatekjur Arion námu sömuleiðis 1,3 milljörðum króna og Íslandsbanki græddi 5 milljarða króna á sínum fjáreignum á tímabilinu.
5. Mikil aukning í útlánum
Hagnaður bankanna á síðasta ári stafar fyrst og fremst af auknum útlánum. Líkt og Kjarninn hefur fjallað um áður stórjókst eftirspurn einstaklinga eftir húsnæðislánum í kjölfar vaxtalækkana Seðlabankans vor, sem leitt hefur til aukinnar virkni á fasteignamarkaði.
Útlán Arion banka til viðskiptavina sinna jukust um tæpa 50 milljarða á milli 2019 og 2020. Enn meiri aukningu mátti þó sjá hjá Landsbankanum og Íslandsbanka, þar sem virði húsnæðislána jókst um rúmlega 100 milljarða.
6. Hægt að fjármagna útlánin þar sem innlán jukust einnig
Aukningin í útlánum bankanna er þó ekki einungis tilkomin vegna vaxtalækkana Seðlabankans. Íslandsbanki, Landsbankinn og Arion banki nutu einnig góðs af óvissuástandinu sem skapaðist vegna heimsfaraldursins, þar sem mörg heimili drógu úr neyslu sinni og juku sparnaðinn sinn.
Aukinn sparnaður heimilanna leiddi til mikillar aukningar í innlánum bankanna, sem gaf þeim nægt fjármagn á lágum vöxtum sem hægt var að nýta í aukna eftirspurn eftir húsnæðislánum. Innlán Arion banka jukust um 76 milljarða króna, en aukningin nam um 60 milljörðum hjá Íslandsbanka og 86 milljörðum hjá Landsbankanum.
7. Vaxtamunur minnkar hjá ríkisbönkunum en ekki Arion
Vaxtalækkun Seðlabankans virðist einnig hafa leitt til aukins þrýstings á hagnað ríkisbankanna tveggja á hverju láni, þar sem vaxtamunur þeirra er minni en hann var á síðasta ári. Munurinn á inn- og útlánsvöxtum þeirra var 2,5 prósent í fyrra, en hann hafði lækkað úr 2,6 prósentum hjá Íslandsbanka og 2,8 prósentum hjá Landsbankanum.
Öfuga þróun mátti hins vegar sjá hjá Arion banka, þar sem vaxtamunurinn jókst úr 2,8 prósentum í 2,9 prósent.
8. Minni fyrirtækjalán
Þrátt fyrir að eftirspurn einstaklinga eftir húsnæðislánum jókst töluvert á síðasta ári var ekki mikið að frétta í fyrirtækjalánum. Á fyrstu níu mánuðum ársins voru ný lán bankakerfisins til fyrirtækja innan við 10 prósent af lánveitingu sama tímabils árið 2018. Benedikt Gíslason bankastjóri Arion banka sagði á fjölmiðlafundi við kynningu á árshlutauppgjöri bankans að ástæðan á bak við litla lánveitingu til fyrirtækja væri sú að lítil eftirspurn væri eftir slíkum lánum þessa stundina.
Á síðustu mánuðum ársins tóku lánin svo nokkurn kipp, en þó var heildarmagn þeirra töluvert minna heldur en á árinu á undan. Í desember síðastliðnum lánaði íslenska bankakerfið atvinnufyrirtækjum landsins alls sjö milljarða króna í nýjum útlánum, að frádregnum uppgreiðslum og umframgreiðslum, í desember síðastliðnum. Við það hækkaði heildarumfang nýrra útlána sem veitt voru til fyrirtækja á árinu 2020 verulega, eða upp í 7,8 milljarða króna.
9. Minni rekstrarkostnaður
Bankarnir virðast allir hafa skorið niður í mannauði sínum á árinu, miðað við fjölda stöðugilda í árslok 2019 og 2020. Mestur er munurinn hjá Íslandsbanka, þar sem stöðugildunum fækkaði um 205, en starfsmönnum Arion banka fækkaði um 39 og starfsmönnum Landsbankans fækkaði um 15. Því fækkaði starfsmönnum bankanna þriggja um tæplega 260 manns í fyrra.
Þessi fækkun hefur leitt til minni rekstrarkostnaðar hjá bönkunum, en hann lækkaði um rúma tvo milljarða króna hjá Arion banka og Landsbankanum, en um tæplega fjóra milljarða króna hjá Íslandsbanka.
10. Landsbankinn og Arion greiða til hluthafa
Í ljósi hagnaðarins og engra arðgreiðslna á síðasta ári hafa Landsbankinn og Arion banki ákveðið að greiða hluthöfum sínum miklar fjárhæðir í ár. Stjórn Landsbankans leggur til 4,5 milljarða króna arðgreiðslu, en 4,4 milljarðar af þeirri upphæð myndu renna til ríkisins. Arion hyggst greiða hluthöfum sínum 3 milljarða króna í arð, en hann mun einnig kaupa upp eigin bréf að andvirði 15 milljarða króna á árinu, samkvæmt endurkaupaáætlun sem nýlega var leyfð af Fjármálaeftirliti Seðlabanka Íslands.
