Engin starfhæf ríkisstjórn sýnileg
Staðan í íslenskum stjórnmálum er ekki að verða neitt minna flókin nú þegar rúmar þrjár vikur eru í kosningar. Ríkisstjórnin tapar fylgi og Sósíalistaflokkurinn heldur áfram að kroppa af öðrum félagshyggjuflokkum. Erfitt er að sjá starfhæfa meirihlutastjórn út úr stöðu mála samkvæmt kosningaspá Kjarnans.
Samanlagt fylgi ríkisstjórnarflokkanna mælist 47,1 prósent í nýjustu kosningaspá Kjarnans og Baldurs Héðinssonar. Hún tapar 1,6 prósentustigi frá því fyrir helgi og afar ósennilegt er að hún myndi halda meirihluta á þingi, þar sem níu flokkar myndu væntanlega ná inn manni.
Reykjavíkurmódelið svokallaða færist fjær því að verða raunhæfur möguleiki í ríkisstjórnarsamstarfi þar sem flokkarnir fjórir sem stýra höfuðborginni: Samfylking, Vinstri græn, Píratar og Viðreisn mælast samanlagt með 45 prósent stuðning. Litlu myndi skipta ef Viðreisn yrði skipt út fyrir Framsóknarflokkinn því einungis 0,3 prósentustig myndu bætast við. Ef félagshyggjuflokkarnir vilja mynda ríkisstjórn saman þá þyrfti að bæta fimmta flokknum í samstarfið. Ásamt áðurnefndum gæti Sósíalistaflokkur Íslands verið sá flokkur.
Ef tekið er tillit til þess að Samfylking og Píratar hafa útilokað stjórnarsamstarf með Sjálfstæðisflokki og Miðflokki þá eru engir möguleikar á þriggja flokka stjórn í kortunum utan mögulega þeirrar sem nú situr og ekki væri hægt að mynda fjögurra flokka stjórn án aðkomu Sjálfstæðisflokks.
Þannig fengi hægristjórn sem skipuð væri Sjálfstæðisflokki, Viðreisn, Framsóknarflokki og Miðflokki 52 prósent atkvæða auk þess sem sá möguleiki er fyrir hendi að bæta annað hvort Viðreisn eða Miðflokki við núverandi stjórnarsamstarf.
Allt eru þetta þó erfiðir valkostir til að láta ganga upp málefnalega og ljóst að staðan í íslenskum stjórnmálum er ekkert að verða neitt minna flókin nú þegar nær allir flokkar í framboði hafa kynnt kosningaáherslur sínar. Í kvöld fara hins vegar fram fyrstu kappræður forsvarsmanna flokkanna í sjónvarpssal og sagan sýnir að góð, eða slök, frammistaða þar getur breytt stöðunni hratt.
Þeir sem eru á uppleið
Sósíalistaflokkur Íslands er sá flokkur sem vaxið hefur skarpast undanfarnar vikur. Í byrjun júlí mældist fylgi hans 5,1 prósent en hefur síðan risið í nánast hverri einungis kosningaspá sem hefur verið keyrð. Það mælist nú 8,1 prósent og hefur aldrei mælst hærra. Á tveimur mánuðum hefur fylgi Sósíalistaflokksins aukist um 59 prósent. Nokkuð ljóst er hvaðan flokkurinn er að sækja viðbótarfylgi sitt. Frá byrjun júlí hafa Vinstri græn, Píratar og Samfylking tapað 3,3 prósentustigum.
Viðreisn hefur aðeins verið að hressast og nær sé nú aftur upp fyrir tveggja stafa tölu í fylgi. Alls segjast 10,6 prósent kjósenda að þeir myndu kjósa flokkinn. Það er aðeins meira fylgi en Viðreisn fékk í fyrstu kosningum sínum árið 2016 sem myndi þýða að um besta árangur flokksins frá upphafi væri að ræða.
Samfylkingin bætir lítillega við sig eftir að hafa dalað hægt og rólega allan ágústmánuð. Flokkurinn mælist nú með 11,5 prósent stuðning sem er enn undir kjörfylgi.
Flokkur fólksins er alveg við það að stíga yfir fimm prósent þröskuldinn sem myndi tryggja flokknum jöfnunarþingmenn, en fylgið mælist nú 4,9 prósent. Erfitt er að draga aðra ályktun en að það myndi skila að minnsta kosti einum kjördæmakjörnum þingmanni inn á þing og um leið væri ríkisstjórnin fallin þar sem þá þingmaður kæmi úr hennar röðum.
Miðflokkurinn bætir lítillega við sig en virðist vera fastur í fylgi sem mælist milli sex og sjö prósent. Hann hefur ekki mælst yfir efri mörkum þess í kosningaspánni síðan í maí og nú segjast alls 6,5 prósent landsmanna að þeir ætli að kjósa flokkinn.
Þeir sem eru á niðurleið
Vinstri græn tapa mestu fylgi frá síðustu kosningaspá, og lækka alls um 0,8 prósentustig. Flokkur forsætisráðherra mælist nú með 12,2 prósent fylgi en það hefur ekki mælst jafn lítið síðan í lok apríl. Vinstri græn eru samt sem áður næst stærsti flokkur landsins samkvæmt mælingum.
Píratar dala líka vel og tapa 0,7 prósentustigum. Fylgi Pírata hefur ekki mælst jafn lítið, 10,7 prósent, í neinni kosningaspá sem gerð hefur verið á þessu ári.
Framsóknarflokkurinn tapar líka og er nú kominn í nánast kjörfylgi með 10,9 prósent stuðning.
Sjálfstæðisflokkurinn, stærsti flokkur landsins, stendur svo nokkurn veginn í stað með 24 prósent fylgi. Mikil stöðugleiki virðist vera í fylgi hans sem hefur mælst 24 til 24,1 prósent í kosningaspánni allan ágústmánuð.
Þær kannanir sem liggja til grundvallar nýjustu kosningaspánni eru eftirfarandi:
- Skoðanakönnun MMR í samstarfi við Morgunblaðið 18 - 24. ágúst (vægi 28,0 prósent)
- Skoðanakönnun Maskínu í samstarfi við Fréttastofu Stöðvar 2, Bylgjunnar og Vísis 13 – 23. ágúst (15,2 prósent)
- Þjóðarpúls Gallup 16. ágúst-29. ágúst (vægi 56,8 prósent)
Hvað er kosningaspáin?
Fyrir hverjar kosningar um allan heim birta fjölmiðlar gríðarlegt magn af upplýsingum. Þessar upplýsingar eru oftar en ekki tölfræðilegar, byggðar á skoðanakönnunum þar sem fólk hefur verið spurt hvernig það upplifir stjórnmálin og hvað það getur ímyndað sér að kjósa. Stjórnmálafræðingar og fjölmiðlar keppast svo við að túlka niðurstöðurnar og veita almenningi enn meiri upplýsingar um stöðuna í heimi stjórnmálanna.
Allar þessar kannanir og allar mögulegar túlkanir á niðurstöðum þeirra kunna að vera ruglandi fyrir hinn almenna neytanda. Einn kannar skoðanir fólks yfir ákveðið tímabil og annar kannar sömu skoðanir á öðrum tíma og með öðrum aðferðum. Hvor könnunin er nákvæmari? Hverri skal treysta betur? Svarið er oftar en ekki óljóst því vandinn er að hinn almenni kjósandi hefur ekki forsendur til að meta áreiðanleika hverrar könnunar.
Þar kemur kosningaspáin til sögunnar.
Kosningaspálíkan Baldurs Héðinssonar miðar að því að setja upplýsingarnar sem skoðanakannanir veita í samhengi. Fyrirliggjandi skoðanakannanir eru teknar saman og þeim gefið vægi til þess að spá fyrir um úrslit kosninga. Niðurstöður spálíkansins eru svo birtar hér á Kjarnanum reglulega í aðdraganda kosninga.
Lestu meira:
-
5. janúar 2023Ásmundur Einar Daðason staðið sig best allra ráðherra – Bjarni Benediktsson langverst
-
3. janúar 2023Samfylkingin ekki stærri hjá Gallup í tólf ár en Vinstri græn hafa aldrei mælst minni
-
21. desember 202242,1 prósent innflytjenda greiddu atkvæði í síðustu alþingiskosningum
-
26. nóvember 2022Allir formenn stjórnarflokkanna tapað umtalsverðu trausti á kjörtímabilinu
-
21. nóvember 2022Tíð ríkisstjórnarskipti og kórónuveiran hafa stóraukið nýtingu fjáraukalaga
-
19. nóvember 2022Samfylkingin hefur næstum tvöfaldað fylgið og andar ofan í hálsmálið á Sjálfstæðisflokki
-
27. október 2022Guðlaugur Þór horfir til þess að fella Bjarna
-
21. október 2022Kristrún Frostadóttir verður ein í framboði til formanns Samfylkingarinnar
-
20. október 2022Píratar og Samfylkingin hafa samanlagt bætt við sig tíu prósentustigum á kjörtímabilinu
-
16. október 2022Guðmundur Árni býður sig fram til varaformanns en Heiða hættir við framboð
