„Þú átt ekki að hitta vini. Ef vinir þínir biðja þig um að hitta sig, þá ættir þú að segja nei,“ sagði John­son og bætti við að ef fólk færi ekki að reglum hefði lög­­regla heim­ild til þess að beita sektum eða til þess að leysa upp sam­kom­­ur. 

Flest dauðs­föll í Evr­ópu

Þetta var fyrir rúmum tveimur mán­uðum síðan og frá þeim tíma hefur COVID-19 far­ald­ur­inn farið illa með breskt sam­fé­lag. Stað­fest greind smit þar hafa verið um 260 þús­und og tæp­lega 37 þús­und manns hafa lát­ist í ástand­inu. Það er hæsta dán­ar­tala í Evr­ópu og sú næst hæsta í heim­in­um, á eftir Banda­ríkj­un­um.

Bretar hafa fært miklar fórnir til að reyna að ná tökum á far­aldr­in­um. Flestir hafa hlýtt skila­boðum stjórn­valda og haldið sig heima. Sleppt því að hitta vini og ætt­ingja. Farið að öllu með gát þangað til að stjórn­völd hafa gefið meld­ingar um ann­að.

Þess vegna er mjög útbreidd og almenn bræði í bresku sam­fé­lagi yfir fram­ferði Dom­inic Cumm­ings, helsta póli­tíska ráð­gjafa Boris John­son for­sæt­is­ráð­herra. 

Umdeildur maður fer í heim­sókn til for­eldra sinna í útgöngu­banni

Cumm­ings er afar umdeildur í Bret­landi. Hann stýrði bar­áttu útgöngu­sinna í Brex­it-­deil­unni með þeim árangri að þeir sigr­uðu hana. Und­an­farin miss­eri hefur hann svo verið helsti póli­tíski ráð­gjafi Boris John­son sem hefur unnið hvern póli­tískan sig­ur­inn á fætur öðrum fram að COVID-far­aldr­in­um. Fyrst varð hann for­sæt­is­ráð­herra og nýr for­maður Íhalds­flokks­ins í fyrra­sumar og svo vann hann stór­sigur í þing­kosn­ingum sem fram fóru í des­em­ber síð­ast­liðn­um. Helsta bar­áttu­mál John­son og Cumm­ings var sem fyrr að klára útgöngu Breta úr Evr­ópu­sam­band­inu, sem hefur ekki gengið snuðru­laust fyrir sig frá því að hún var sam­þykkt í þjóð­ar­at­kvæða­greiðslu 2016. 

Annað hvort 27. eða 28. mars, skömmu eftir að John­son, sem sjálfur var um tíma í bráðri lífs­hættu eftir að hafa smit­ast af COVID-19, flutti ávarpið þar sem hann sagði Bretum að vera heima þá ákvað Cumm­ings að ferð­ast rúm­lega 400 kíló­metra, frá London til Dur­ham þar sem for­eldrar hans búa, með eig­in­konu sinni og ungu barni. Þetta gerði hann þrátt fyrir að hjónin væru bæði með ein­kenni sem svip­aði til COVID-19 sjúk­dóms­ins. Bresku dag­blöðin The Guar­dian og Daily Mir­ror opin­ber­uðu ferða­lagið nýver­ið. 

Cumm­ings hefur gefið þær skýr­ingar að hann hafi farið í ferða­lagið með hags­muni barns­ins í huga. Til­gang­ur­inn hafi verið sá að ef hann eða eig­in­kona hans myndu veikj­ast alvar­lega þá gætu for­eldrar hans séð um það. Þegar blaða­menn sátu fyrir Cumm­ings fyrir utan heim­ili hans á laug­ar­dag þá sagð­ist hann hafa hagað sér bæði „skyn­sam­lega og lög­lega.“

Þau ummæli hafa fallið í grýttan jarð­veg víða, enda fjöl­margir Bretar sem voru í þeirri stöðu að hafa getað þegið hjálp nán­ustu ætt­ingja við umönnun barna sinna á meðan að þeir tók­ust á við veik­indi í far­aldr­in­um, en sóttu hana ekki vegna þess að stjórn­völd höfðu sagt þeim að halda sig heima. 

Það var svo ekki til að bæta úr skák þegar vitni gáfu sig fram og sögð­ust hafa séð Cumm­ings og eig­in­konu hans tví­vegis utan heim­ilis for­eldra hans í apr­íl. Í fyrra skiptið í Dur­ham snemma í mán­uð­inum og í hið síð­ara við Barn­ard Cast­le, sem er vin­sæll ferða­manna­staður í útjaðri Dur­ham þann 12. apr­íl. 

Tveimur dögum síð­ar, 14. apr­íl,var Cumm­ings kom­inn aftur til London og var mynd­aður þar. Vitni hefur síðan sagt að það hafi séð hann á almanna­færi í nálægð við Dur­ham fimm dögum síð­ar, eða 19. apr­íl. Cumm­ings virð­ist því hafa ferð­ast fram og til baka milli London og Dur­ham á tímum þar sem hið mjög stranga útgöngu­bann var í gildi.

For­sæt­is­ráð­herra lýsir yfir stuðn­ingi

Gríð­ar­legur þrýst­ingur hefur skap­ast á að Cumm­ings verði rek­inn. Það megi ekki vera þannig að stjórn­völd láti eina teg­und reglna gilda um alla þjóð­ina, en aðrar um helsta ráð­gjafa for­sæt­is­ráð­herra. Sér­stak­lega þegar um er að ræða jafn víð­tæka frels­is­svipt­ingu og rót á dag­legu lífi íbú­anna og raun ber vitni vegna COVID-að­gerða.

John­son ræddi við Cumm­ings í eigin per­sónu um helg­ina og ákvað svo, á stöðu­fundi stjórn­valda vegna COVID-far­ald­urs­ins í gær, að lýsa yfir stuðn­ingi við hann. For­sæt­is­ráð­herr­ann taldi ráð­gjafa sinn hafa fylgt inn­sæi sínu sem faðir og hegðað sér í sam­ræmi við settar regl­ur. Sumt sem sagt hefði verið í fréttum væri ekki satt, en John­son til­tók þó ekki hvað það væri.

Þegar The Guar­dian og Daily Mail eru sam­mála

Janine Gib­son, aðstoð­ar­rit­stjóri Finacial Times, tísti í gær að ein­hver mjög hátt­settur í rík­is­stjórn Tony Blair á sínum tíma hefði sagt henni að ef Daily Mail og The Guar­dian séu sam­mála um eitt­hvað, þá ætti við­fangið að gef­ast sam­stundis upp. Daily Mail þykir enda mjög hallt undir stefnu Íhalds­flokks­ins og The Guar­dian draga taum Verka­manna­flokks­ins. 

Á for­síðu the Daily Mail í dag segir ein­fald­lega: „Á hvaða plánetu eru þeir?“ Þar er átt við John­son og Cumm­ings. Í til­vísun í leið­ara­skrif blaðs­ins á for­síð­unni segir að Cumm­ings hafi á mjög skýran hátt brotið gegn útgöngu­bann­inu. „Með því að gera það þá hefur hann gefið hverri ein­ustu sjálfselsku mann­eskju leyfi til að leika sér að heilsu almenn­ings.“ Í kjöl­farið er farið fram á afsögn Cumm­ings. Fáist hún ekki þurfi John­son að reka hann og svo er vitnað í fræg ummæli for­sæt­is­ráð­herr­ans um Brex­it, þar sem hann sagði ítrekað „no ifs or buts“, það þyrfti að klára þá útgöngu.

Þegar við bæt­ist að fjöl­miðla­mað­ur­inn Piers Morgan, sem hefur þótt afar hlið­hollur Íhalds­flokknum und­an­farin miss­eri og stýrir vin­sælum sjón­varps­þætti þar í landi, lýsti því yfir að hann teldi það „hel­vítis sví­virðu“ (e. fuck­ing dis­grace) að John­son hefði ekki rekið Cumm­ings. Morgan hefur einnig sagt að hann muni brjóta gegn útgöngu­banns­reglum til að heim­sækja aldr­aða for­eldra sína ef for­sæt­is­ráð­herr­ann end­ur­skoðar ekki ákvörðun sína. 

Keir Star­mer, sem nýverið tók við sem leið­togi Verka­manna­flokks­ins, tísti að John­son hefði fallið á próf­inu með því að lýsa yfir stuðn­ingi við Cumm­ings. „Það er móðgun við þá fórn sem breskur almenn­ingur hefur fært að Boris John­son skuli ekki ætla að gera neitt í máli Cumm­ings,“ skrif­aði Star­mer.

Verka­manna­flokk­ur­inn hefur auk þess látið útbúa aug­lýs­ingar sem fara nú sem eldur um sinu um sam­fé­lags­miðla þar sem að athæfi Cumm­ings er sett í sam­hengi við orð helstu stjórn­ar­herra und­an­far­ið. 

Rík­is­stjórn John­son hitt­ist síðar í dag til að ræða frek­ari til­slak­anir á útgöngu­bann­inu sem verið hefur við lýði í Bret­landi. Þar verður staða Cumm­ings án efa rædd á ný og hvort þessi umdeildi áhrifa­maður sitji áfram í hirð for­sæt­is­ráð­herr­ans mun að öllum lík­indum ráð­ast þar.