Í þá tíð… Forsetaraunir fyrri tíðar

Talsvert hefur hitnað undir Bandaríkjaforseta upp á síðkastið, en þrátt fyrir umræðu um að hann muni jafnvel ekki ljúka kjörtímabilinu er óvíst hvernig fer. Sögubækur geyma tvö tilfelli um ákæru gegn forseta vegna brota í starfi, en hvorugt gekk í gegn.

Það er fátt gott að frétta af Donald Trump þessa dagana. Óvíst er þó hvort hann verði ákærður af þinginu.
Það er fátt gott að frétta af Donald Trump þessa dagana. Óvíst er þó hvort hann verði ákærður af þinginu.
Auglýsing

Það er ekki ofsögum sagt að for­seta­tíð Don­alds Trump hafi verið tals­vert brokk­geng það sem af er. Þrátt fyrir fögur (og all­nokkur veru­lega ófög­ur) fyr­ir­heit hefur honum orðið fátt úr verki nema að und­ir­byggja þær efa­semdir sem flestir höfðu um hæfi hans í emb­ætti.

Fyrir utan að hafa verið gerður aft­ur­reka með bann við komum fólks frá sér­völdum löndum þar sem múslimar eru í meiri­hluta og áætl­anir sínar um að byggja tröll­vax­inn múr við suð­ur­mæri lands­ins, hlað­ast upp grun­semdir um hvort Trump og hans fólk hafi mögu­lega brotið lög í aðdrag­anda for­seta­kosn­ing­anna í fyrra.

Nú þykir ljóst að nokkrir af hans helstu trún­að­ar­mönnum voru í sam­bandi við rúss­neska aðila, og er jafn­vel talið að ein­hverjir þeirra hafi lagt á ráðin með Rússum til að koma höggi á Hill­ary Clinton, mót­fram­bjóð­anda Trumps.

Auglýsing

And­stæð­ing­ar Trumps hafa verið ósparir á yfir­lýs­ingar um svik, lygar, vald­níðslu og land­ráð og á þingi hafa sumir demókratar kallað eftir því að hann verði ákærður fyrir brot í emb­ætti og settur af  (impeach­ment) eins og stjórn­ar­skráin leyf­ir.

Enn sem komið er þykir það harla ólík­legt að slíkt fari í gang á næst­unni og for­ysta demókrata vill bíða og sjá hvað kemur út úr rann­sókn­unum á afskiptum Rússa af kosn­ing­un­um, en kann­an­ir sína að fleiri Banda­ríkja­menn eru fylgj­andi því að ákæra verði lögð fram á hendur honum en eru mót­fallnir. Þá eru uppi fréttir um að lög­fræð­ingar í Hvíta hús­inu séu farnir að kynna sér hvernig ferlið virkar og hvernig sé best að verj­ast. Hverju sem fram vind­ur, má vitna í Keith E. Whitt­ington, stjórn­mála­fræði­pró­fessor við Princeton:



Tvisvar reynt en hvorug til­raunin tókst – Nixon „slapp“



Í sögu banda­rískra stjórn­mála  hefur tvisvar verið reynt að koma for­seta frá með því að ákæra fyrir brot í emb­ætti.

Síð­ast var það Bill Clinton sem mátti standa fyrir máli sínu frammi fyrir þing­inu árið 1998 fyrir mein­særi og að hindra fram­gang rétt­vís­innar í Lewin­ski-­mál­inu sem tröll­reið banda­rísku þjóð­lífi um ára­bil, (og Trump var svo vænn að end­ur­lífga í kosn­inga­bar­átt­unn­i). Bill Clinton stóð af sér orrahríð Repúblikana árið 1998.

Clinton sagð­ist, fyrir rétti, aldrei hafa átt í kyn­ferð­is­legu sam­bandi við Lewinski, en sú full­yrð­ing reynd­ist síðar vera röng eins og allir vita. Repúblikanar á þingi þótt­ust þar hafa höndlað gullið tæki­færi til að bola for­set­anum í burtu, en þrátt fyrir ákafa og harða bar­áttu náðu þeir ekki að safna saman þeim 2/3 atkvæða sem til þarf til að setja for­set­ann af.

Fyrsti for­set­inn sem mátti bera af sér sakir í ákæru til emb­ætt­is­missis var Andrew John­son, árið 1868. John­son var vara­for­seti Abra­hams Lincoln en sett­ist í for­seta­stól eftir að Lincoln var ráð­inn af dög­um. 

Bak­grunn­ur John­sons var sér­stakur því að hann var ein­i öld­unga­deild­ar­þing­mað­ur­ ­upp­reisn­ar­ríkj­anna í suðri, sem sögðu sig úr ríkja­sam­band­inu árið 1861, sem hélt tryggð við sam­band­ið.

Andrew Johnson, eftirmaður Lincolns, var hársbreidd frá því að tapa máli sínu fyrir þinginu, en var hafnað af kjósendum síðar saman ár.Eftir að John­son tók við, gerði hann samn­ing við Suð­ur­ríkin um end­ur­reisn, sem þótti þeim afar hag­stæð­ur. Þau fengu með honum full ríkja­rétt­indi á meðan þau fengu að setja sér lög um rétt­indi svartra sem afmnámu þræla­hald aðeins að nafni til.

Af þessum ástæð­um, og öðrum, tróð John­son illsakir við rót­tæk­ari öfl, sem voru fylgj­andi afnámi þræla­halds, bæði á þingi og í hans eigin rík­is­stjórn. Til að tempra völd hans setti þingið lög sem áttu að koma í veg fyrir að for­seti gæti rekið emb­ætt­is­menn sem öld­unga­deildin hafði stað­fest, án sam­þykkis deild­ar­inn­ar.

---- Hæ @Pallih! ----

John­son fór þvert á þessi nýju lög með því að reka Edward Standon her­mála­ráð­herra, sem var stækur and­stæð­ingur þræla­halds. Stanton tók því ekki þegj­andi og læsti sig inni á skrif­stofu sinni á meðan þing­heimur hóf mála­rekstur gegn John­son. For­set­inn var ákærður í febr­úar 1868, en, líkt og með Clinton síð­ar, fékkst ekki nægur meiri­hluti til að sak­fella hann, þótt það hafi staðið ansi tæpt. Sumir lyk­il­menn kusu gegn sak­fell­ingu, ekki til að verja John­son, heldur til að standa vörð um skipt­ingu rík­is­valds­ins og rétt for­set­ans til að vera ósam­mála þing­inu.

John­son lauk ­kjör­tíma­bil­inu, en hlaut ekki til­nefn­ingu demókrata til að verða for­seta­efni þeirra síðar sama ár.Richard Nixon sagðist ekki vera neinn bófi, en þrátt fyrir meint sakleysi sagði hann samt af sér, sigri hrósandi. Skrítin afstaða þar.

Alræmd­asti for­set­inn í sögu Banda­ríkj­anna, og sá eini sem hefur horfið úr stóli fyrir lok kjör­tíma­bils lif­andi lífs, er Ric­hard Nixon. Eins og alkunna er, braut Nixon gróf­lega af sér í emb­ætti þar sem hann reyndi að hylma yfir með glæp sem und­ir­menn hans frömd­u. 

Ákæru­ferlið var hafið og Nixon hugð­ist standa fyrir máli sínu, en eftir að upp­tökur af fundi hans með aðstoð­ar­manni, þar sem fram kom að hann hafði sann­ar­lega lagt á ráðin um að stöðva rann­sókn­ina, var ljóst að hann hafði ekki stuðn­ing á þingi. Áður en til þess kom að hann væri settur af, sagði hann af sér og Ger­ald Ford vara­for­seti tók við.

Hvað ger­ist ef for­seti er settur af?

Allt of snemmt er að spá fyrir um hvort Trump verði ákærð­ur, enda er alls óvíst að nægur fjöldi repúblik­ana muni kjósa gegn sínum manni, jafn­vel þó að yfir­stand­andi rann­sókn muni koma illa út fyrir for­set­ann.

Ef svo færi, myndi Mike Pence vara­for­seti taka við völd­um, en næstir í gogg­un­ar­röð­inni eru for­seti full­trúa­deild­ar­inn­ar, Paul Ryan, þar á eftir vara­for­seti öld­unga­deild­ar­innar (Vara­for­set­inn Pence er for­seti öld­unga­deild­ar­inn­ar), en Orrin Hatch gegnir því emb­ætti. Rex Tiller­son ut­an­rík­is­ráð­herra kemur honum næst.



Hvaða forsetar hafa dáið eða hætt í embætti?

Níu Banda­ríkja­for­setar hafa ekki náð að klára kjör­tíma­bil sín. Átta þeirra lét­ust í emb­ætti; fjórir voru ráðnir af dög­um, en fjórir lét­ust úr veik­ind­um. Og svo var það Nixon.

1841: William Hen­ry Harri­son (v: Van Buren)

1850Zachary Taylor (vFill­more)

1865: Abra­ham Lincoln (vJohn­son)

1881: James AGarfi­eld (v: Arthur )

1901: Willi­am McK­inley (vRoos­evelt)

1923War­ren GHarding (vCoolidge)

1945Frank­lin D. Roos­evelt (v: Truman)

1963: John F. Kenn­edy (Lyndon BJohn­son)

1974: Ric­hard Nixon (v: Ger­ald Ford)

Vara­for­setar þeirra tóku við og reynd­ust mis­far­sæl­ir. Fjórir fyrstu þeirra kláraði aðeins kjör­tíma­bil for­vera síns en fjórir voru end­ur­kjörn­ir. 

Ger­ald Ford, var hins vegar sér á báti þar sem hann tók við af Nixon, ver­andi vara­for­seti, en hann var ekki kjör­inn sem slík­ur, heldur var hann settur í emb­ætt­ið eft­ir að Spiro Agnew hrakt­ist brott vegna spill­ing­ar­mála. Ford er því eini mað­ur­inn sem hefur orðið for­seti án þess að hafa til þess umboð banda­rísku þjóð­ar­innar úr kosn­ing­um.

Við þurfum á þínu framlagi að halda

Þú getur tekið beinan þátt í að halda úti öflugum fjölmiðli.

Við sem vinnum á ritstjórn Kjarnans viljum hvetja þig til að vera með okkur í liði og leggja okkar góða fjölmiðli til mánaðarlegt framlag svo við getum haldið áfram að vinna fyrir lesendur, fyrir fólkið í landinu.

Kjarninn varð níu ára í sumar. Þegar hann hóf að taka við frjálsum framlögum þá varð slagorðið „Frjáls fjölmiðill fyrir andvirði kaffibolla“ til og lesendur voru hvattir til að leggja fram í það minnsta upphæð eins kaffibolla á mánuði.

Mikið vatn hefur runnið til sjávar á þeim níu árum sem Kjarninn hefur lifað. Í huga okkar á Kjarnanum hefur þörfin fyrir fjölmiðla sem veita raunverulegt aðhald og taka hlutverk sitt alvarlega aukist til muna.

Við trúum því að Kjarninn skipti máli fyrir samfélagið.

Við trúum því að sjálfstæð og vönduð blaðamennska skipti máli.

Ef þú trúir því sama þá endilega hugsaðu hvort Kjarninn er ekki allavega nokkurra kaffibolla virði á mánuði.

Vertu með okkur í liði. Þitt framlag skiptir máli.

Ritstjórn Kjarnans: Sunna Ósk Logadóttir, Þórður Snær Júlíusson, Erla María Markúsdóttir, Arnar Þór Ingólfsson, Eyrún Magnúsdóttir og Grétar Þór Sigurðsson.


Já takk, ég vil styrkja Kjarnann!
Þorbjörn Guðmundsson
Er íslenska velferðarkerfið ekki lengur griðarstaður þeirra sem minnst hafa?
Kjarninn 11. janúar 2023
Takk fyrir og sjáumst á nýjum miðli á föstudag
Bréf frá ritstjóra Kjarnans vegna sameiningar við Stundina og þess að nýr framsækinn fréttamiðill verður til í lok viku.
Kjarninn 11. janúar 2023
Sverrir Albertsson
Vatn á myllu kölska
Kjarninn 11. janúar 2023
Lögreglumenn standa vörð um gröfurnar í námunni.
Berjast fyrir þorpi á barmi hengiflugs
Lítið þorp í Rínarlöndum Þýskalands er allt komið í eigu kolarisa. Fyrirtækið ætlar sér að mylja niður húsin og stækka kolanámu sína sem þegar þekur um 80 ferkílómetra. Þetta þykir mörgum skjóta skökku við í heimi sem berst við loftslagsbreytingar.
Kjarninn 10. janúar 2023
Arnþrúður Karlsdóttir, útvarpsstjóri Útvarps Sögu.
Útvarp Saga telur fjölmiðlastyrki skapa tortryggni og bjóða upp á frændhygli
Fjögur fjölmiðlafyrirtæki hafa til þessa skilað inn umsögnum um frumvarp Lilju Alfreðsdóttur menningar- og viðskiptaráðherra, sem mun að óbreyttu framlengja núverandi styrkjakerfi til fjölmiðla.
Kjarninn 10. janúar 2023
Sólveig Anna Jónsdóttir formaður Eflingar.
Viðræðum slitið og Efling undirbýr verkfallsaðgerðir
Samtök atvinnulífsins hafa hafnað gagntilboði Eflingar um skammtímakjarasamning, sem kvað á um meiri launahækkanir en SA hefur samið um við aðra hópa á almennum vinnumarkaði til þessa. Efling undirbýr nú verkfallsaðgerðir.
Kjarninn 10. janúar 2023
Palestínski fáninn á lofti í mótmælum í Reykjavík. Ísraelskri lögreglu hefur nú verið fyrirskipað að rífa fánann niður á almannafæri.
Fánabann og refsiaðgerðir í Palestínu í kjölfar niðurstöðu Sameinuðu þjóðanna
Degi eftir að ný ríkisstjórn tók við völdum í Ísrael samþykkti allsherjarþing Sþ að fela Alþjóðadómstólnum í Haag að meta lögmæti hernáms Ísraelsríkis á Vesturbakkanum. Síðan þá hefur stjórnin gripið til refsiaðgerða og nú síðast fánabanns.
Kjarninn 10. janúar 2023
Gríðarlega mikil dæling á sandi á sér stað í Landeyjahöfn á hverju ári. Markarfljótið ber hundruð þúsunda tonna af jarðefnum út í sjó og það á til að safnast upp í mynni hafnarinnar.
Vilja sjúga sand af hafsbotni í stórum stíl og flytja út
Eftirspurn eftir íslenskum jarðefnum er gríðarleg ef marka má framkomin áform erlendra stórfyrirtækja um nýtingu þeirra. Vinsældir hafnarinnar í Þorlákshöfn eru samhliða mjög miklar.
Kjarninn 10. janúar 2023
Meira úr sama flokkiÍ þá tíð...