Mynd: 123rf.com

Ríkustu 242 fjölskyldurnar á Íslandi eiga 282 milljarða króna

Eigið fé þess 0,1 prósent þjóðarinnar hefur vaxið um 120 milljarða króna frá árinu 2010. Ríkustu fimm prósent landsmanna eiga eigið fé upp á tvö þúsund milljarða króna, en það er alls um 40 prósent af allri hreinni eign í landinu.

Rík­asta 0,1 pró­sent fram­telj­enda á Íslandi áttu 282,2 millj­arða króna í eigin fé um síð­ustu ára­mót. Hóp­ur­inn sam­anstendur af alls 242 fjöl­skyld­um. Því átti hver fjöl­skylda innan hóps­ins tæp­lega 1,2 millj­arða króna að með­al­tali í hreina eign. 

Á árinu 2019 óx eigið fé 0,1 pró­sent rík­asta hluta þjóð­ar­innar um 22 millj­arða króna. Alls hefur það vaxið um 120 millj­arða króna frá árinu 2010, eða um 74 pró­sent. Hlut­falls­lega stendur hlut­deild þessa hóps af heild­ar­eignum þjóð­ar­innar í stað milli ára en fimm pró­sent af nýjum auði sem varð til á Íslandi í fyrra rann til hans. 

Þetta kemur fram í svari Bjarna Bene­dikts­son­ar, fjár­mála- og efna­hags­ráð­herra, við fyr­ir­spurn Loga Ein­ars­son­ar, for­manns Sam­fylk­ing­ar­inn­ar, um skuldir og eignir lands­manna sem birt var síð­degis í dag á vef Alþing­is. 

Í þeim tölum kemur líka fram að eitt pró­sent rík­ustu Íslend­ing­arn­ir, alls 2.420 fjöl­skyld­ur, áttu 865 millj­arða króna í lok síð­asta árs og juku eign sína um tæp­lega 63 millj­arða króna milli ára. Auður þessa hóps hefur auk­ist um 416 millj­arða króna frá árs­lokum 2010, eða 93 pró­sent. 

Auglýsing

Þar segir enn fremur að fimm pró­sent rík­ustu Íslend­ing­arn­ir, alls um 12.100 fjöl­skyld­ur, hafi átt eigið fé upp á 1.999 millj­arða króna um síð­ustu ára­mót. Það er 135 millj­örðum krónum meira en hóp­ur­inn átti í árs­lok 2018 og 1.105 millj­örðum krónum meira hann átti í árs­lok 2010. Þessi hópur átti 40,1 pró­sent af öllu eigið fé lands­manna í lok síð­asta árs, sem þýðir að hin 95 pró­sent fjöl­skyldna í land­inu áttu 59,9 pró­sent þess. 

Eigið fé hækk­aði um 433 millj­arða króna í fyrra

Kjarn­inn greindi frá því í sept­em­ber að eigið fé Íslend­inga hefði hækkað um 433 millj­arða króna í fyrra. Það er tölu­vert minna en sú hækkun sem varð á árunum 2017 (760 millj­arðar króna) og 2018 (641 millj­arðar króna), en vert er að taka fram að á þeim árum varð mesta hækkun sem átt hefur sér stað á vexti á eigin fé frá því að Hag­stofa Íslands hóf að halda utan um þær töl­ur.

Upp­gangur síð­ustu ára hefur skilað því að eigið fé lands­­manna, eignir þeirra þegar búið er að draga skuldir frá, hefur farið úr því að vera 1.565 millj­­arðar króna í lok árs 2010 í að vera 5.176 millj­arðar krókna um síð­ustu ára­mót. Það hefur aldrei verið meira og er nú í fyrsta sinn yfir fimm þús­und millj­arðar króna.

Eigið fé van­metið hjá ríkum

Eigið fé rík­ustu tíu pró­senta lands­manna er reyndar stór­lega van­met­ið, og er mun meira en tölur Hag­stof­unnar segja til um. Hluti verð­bréfa­eign­ar, hluta­bréf í inn­lendum og erlendum hluta­fé­lög­um, er metin á nafn­virði, en ekki mark­aðsvirði. Þá eru fast­eignir metnar á sam­kvæmt fast­eigna­mati, ekki mark­aðsvirði, sem er í flestum til­fellum hærra.

Það þýðir að ef verð­bréf í t.d. hluta­fé­lögum hafi hækkað í verði frá því að þau voru keypt þá kemur slíkt ekki fram í þessum töl­um. Úrvals­vísi­tala Kaup­hallar Íslands hefur til að mynda hækkað um 30 pró­sent frá því snemma í jan­úar 2019 og um 60 pró­sent frá byrjun árs 2015.

Auglýsing

Þessi hópur er líka lík­leg­astur allra til að eiga eignir utan Íslands sem koma ekki fram í tölum Hag­stof­unn­ar, en áætlað hefur verið að íslenskir aðilar eigi hund­ruð millj­arða króna í aflands­fé­lögum sem ekki hafi verið gerð grein fyr­ir. 

Þessi staða var meðal ann­ars dregin upp í skýrslu sem unnin var fyrir Bjarna Bene­dikts­son, fjár­mála- og efna­hags­ráð­herra, eftir opin­berun Panama­skjal­anna og var birt í jan­úar 2017. Nið­ur­staða hennar var að  upp­safnað umfang eigna Íslend­inga á aflands­svæðum frá árinu 1990 til 2015 næmi ein­hvers staðar á bil­inu 350 til 810 millj­örðum króna, og að tekju­tap hins opin­bera á árunum 2006 til 2014 vegna þessa væri lík­lega um 56 millj­örðum króna. Á hverju ári gæti tapið vegna van­tal­inna skatta því verið á bil­inu 4,6 til 15,5 millj­arðar króna.  

Helm­ingur á rúm­lega allt eigið féð

Sá helm­ingur Íslend­inga sem er með minnstu tekj­urn­ar, alls  um 113,5 þús­und fjöl­skyld­ur, skuldar sam­an­lagt meira en hann á. Það hefur þó dregið úr þeirri stöðu á und­an­förnum árum og skiptir þar mestu að eigið fé fast­eigna hefur næstum fjór­fald­ast frá árs­lokum 2010. 

Ástæðan þess er ein­föld: hækk­andi hús­næð­is­verð og bætt skulda­staða. Eigið fé í fast­eignum lands­manna hefur enda auk­ist um 2.888 millj­arða króna frá árinu 2010 og er því ábyrgt fyrir 80 pró­sent þeirrar hækk­unar sem Hag­stofan skrá­set­ur.

Sá helm­ingur lands­manna sem er með hæstu tekj­urnar er því með jákvætt eigið fé um alls 5.269 millj­arð króna, eða meira en sem nemur eigin fé þjóð­ar­innar allr­ar. 

Erfitt að bera saman eigna­stöðu með tæm­andi hætti

Ein­faldur sam­an­burður á eigna­stöðu fólks á Íslandi er flók­inn. Sér­stak­lega vegna þess að þær hag­tölur sem safnað er saman mæla ekki að öllu leyti heild­ar­eignir fólks né taka til­lit til hlut­deildar þess í eignum líf­eyr­is­sjóða­kerf­is­ins. hér að ofan hefur fyrst og síð­ast horft á hann út frá því hvernig krónur skipt­ast á milli hópa.

Auglýsing

Sumir grein­endur kjósa að horfa ein­ungis á hlut­falls­tölur þegar þeir skoða slíkar töl­ur, og hvort ójöfn­uður hafi auk­ist. Ef horft er á slík­ar, sér­stak­lega á afmörk­uðum tíma­bil­um, er mjög auð­velt að kom­ast að þeirri nið­ur­stöðu að eigna­jöfn­uður sé að minnka. 

Til að mynda áttu tíu pró­sent rík­ustu lands­manna  86 pró­sent alls eig­in­fjár í eigu ein­stak­linga árið 2010. Um síð­ustu ára­mót hafði það hlut­fall lækkað niður í um 56 pró­sent og hlut­fallið féll lít­il­lega frá árinu áður. En taka verður til­lit til þess að árið 2010 höfðu eignir ann­arra Íslend­inga rýrnað mjög vegna hruns­ins á meðan eignir rík­ustu héld­ust nokkuð stöðugar í gegnum storm­inn.

Þegar horft er á þetta með öðrum aug­um, hversu stór hluti af nýjum auði fer til rík­ustu tíu pró­sent lands­manna, þá kemur í ljós að frá árinu 2010 hefur 47 pró­sent hans endað hjá þessum hópi, sem er með van­á­ætl­aðri eignir en hinir sem eiga ein­fald­ara eigna­safn.

Við þurfum á þínu framlagi að halda

Þú getur tekið beinan þátt í að halda úti öflugum fjölmiðli.

Við sem vinnum á ritstjórn Kjarnans viljum hvetja þig til að vera með okkur í liði og leggja okkar góða fjölmiðli til mánaðarlegt framlag svo við getum haldið áfram að vinna fyrir lesendur, fyrir fólkið í landinu.

Kjarninn varð níu ára í sumar. Þegar hann hóf að taka við frjálsum framlögum þá varð slagorðið „Frjáls fjölmiðill fyrir andvirði kaffibolla“ til og lesendur voru hvattir til að leggja fram í það minnsta upphæð eins kaffibolla á mánuði.

Mikið vatn hefur runnið til sjávar á þeim níu árum sem Kjarninn hefur lifað. Í huga okkar á Kjarnanum hefur þörfin fyrir fjölmiðla sem veita raunverulegt aðhald og taka hlutverk sitt alvarlega aukist til muna.

Við trúum því að Kjarninn skipti máli fyrir samfélagið.

Við trúum því að sjálfstæð og vönduð blaðamennska skipti máli.

Ef þú trúir því sama þá endilega hugsaðu hvort Kjarninn er ekki allavega nokkurra kaffibolla virði á mánuði.

Vertu með okkur í liði. Þitt framlag skiptir máli.

Ritstjórn Kjarnans: Sunna Ósk Logadóttir, Þórður Snær Júlíusson, Erla María Markúsdóttir, Arnar Þór Ingólfsson, Eyrún Magnúsdóttir og Grétar Þór Sigurðsson.


Já takk, ég vil styrkja Kjarnann!
Meira eftir höfundinnÞórður Snær Júlíusson
Meira úr sama flokkiFréttaskýringar