Þriðja atriðið í póst­inum vakti þó strax athygli – og átti eftir að hafa víð­tækar afleið­ing­ar. Þar var greint frá því að klukkan 22:25 á Þor­láks­messu hefði lög­reglan verið kölluð til vegna sam­kvæmis í sal í útleigu í miðbæ Reykja­vík­ur.

„Veit­inga­rekstur er í salnum í flokki II og ætti því að vera lok­aður á þessum tíma. Í ljós kom að á milli 40 til 50 gestir voru sam­an­komin í saln­um, þar á meðal einn hátt­virtur ráð­herra í rík­is­stjórn Íslands. Tölu­verð ölvun var í sam­kvæm­inu og voru flestir gest­anna með áfengi við hönd. Lög­reglu­menn veittu athygli að eng­inn gest­anna var með and­lits­grímur fyrir and­liti. Lög­reglu­menn sögðu að nán­ast hvergi voru fjar­lægð­ar­tak­mörk virt. Lög­reglu­menn sáu aðeins 3 spritt­brúsa í saln­um. Lög­reglu­menn ræddu við ábyrgð­ar­menn skemmt­un­ar­innar og þeim kynnt að skýrsla yrði rit­uð. Þá var gestum vísað út. Þegar að gestir gengu út voru flestir búnir að setja upp and­lits­grímu. Gest­irnir kvödd­ust margir með faðm­lögum og ein­hverjir með koss­um. Einn gest­anna var ósáttur með afskipti lög­reglu og líkti okkur við nas­ista,“ sagði í pósti lög­regl­unn­ar.

Miklar vanga­veltur um hver hinn „hátt­virti ráð­herra“ væri

Fjöl­miðlar fóru strax í það að reyna að kom­ast að því um hvaða „hátt­virta ráð­herra“ væri að ræða og miklar vanga­veltur voru á sveimi á sam­fé­lags­miðl­um. Um tíu­leytið fóru að birt­ast fréttir um að ráð­herr­ann í sam­kvæm­inu hefði verið Bjarni Bene­dikts­son, for­maður Sjálf­stæð­is­flokks­ins og fjár­mála- og efna­hags­ráð­herra. 

Skömmu síðar birti Bjarni stöðu­upp­færslu á Face­book þar sem hann gekkst við því að hafa verið á meðal gesta í sam­kvæm­inu. „Á heim­­leið úr mið­­borg­inni í gær­­kvöldi fengum við Þóra sím­­tal frá vina­hjón­um, sem voru stödd á lista­safn­inu í Ásmund­­ar­­sal og vildu gjarnan að við litum inn til þeirra og köst­uðum á þau jóla­­kveðju. Þegar við komum inn og upp í sal­inn í gær­­kvöldi hefði mér átt að verða ljóst að þar voru fleiri en reglur gera ráð fyr­­ir.

Eins og lesa má í fréttum kom lög­­reglan og leysti sam­kom­una upp. Og rétt­i­­lega. Þarna hafði of margt fólk safn­­ast sam­­an.

Ég hafði verið í hús­inu í um fimmtán mín­útur og á þeim tíma fjölg­aði gest­un­­um. Rétt við­brögð hefðu verið að yfir­­­gefa lista­safnið strax þegar ég átt­aði mig á að fjöld­inn rúm­að­ist ekki innan tak­­mark­ana. Það gerði ég ekki og ég biðst inn­i­­lega afsök­unar á þeim mis­­tök­um,“ skrif­aði Bjarni á Face­book.

„Við misstum yfir­sýn og biðj­umst afsök­un­ar“

Í stöðu­upp­færslu á Face­book sem birt var skömmu fyrir hádegi á aðfanga­dag, á síðu Ásmund­ar­sal­ar, kom fram að eig­endur og rekstr­ar­að­ilar Ásmund­ar­salar vildu taka það fram vegna frétta að sal­ur­inn væri lista­safn og verslun með leyfi til að hafa opið til klukkan 23 á Þor­láks­messu.

„Einnig er sal­ur­inn með veit­inga­leyfi. Ekki var um einka­sam­kvæmi að ræða í gær heldur var sölu­sýn­ing­in „­Gleði­leg jól” opin fyrir gesti og gang­andi.

Þegar klukkan var farin að ganga 22:30 dreif að fólk sem var að koma úr mið­bænum og við gerðum mis­tök með að hafa ekki stjórn á fjöld­anum sem kom inn. Flestir gest­anna voru okkur kunn­ugir, fastakúnn­ar, list­unn­endur og vinir sem hafa und­an­farin ár gert það að hefð að leggja leið sína til okkar á Þor­láks­messu. Við misstum yfir­sýn og biðj­umst afsök­unar á því,“ stóð í stöðu­upp­færslu Ásmund­ar­sal­ar.

Margir kröfð­ust þess að Bjarni segði af sér

Mikil reiði greip um sig víða, enda höfðu verið við lýði stífar tak­mark­anir vegna þriðju bylgju kór­ónu­veirunn­ar, eins og áður seg­ir. Að einn þeirra ráð­herra, sem setti reglur um tak­mark­an­ir, hefði ekki farið eftir þeim sjálfur fór illa í marga.

Þórólfur Guðna­son sótt­varna­læknir sagði strax á aðfanga­dag að það væri mjög slæmt þegar for­yst­u­­menn þjóð­­ar­innar færu ekki eftir þessum regl­um. „Ef það er rétt sem þar kemur fram þá er þetta klár­­lega brot á sótt­­varn­­ar­­reglum og mér finnst það miður að þetta hafi gerst.“

Logi Ein­ars­son for­maður Sam­fylk­ing­ar­innar sagði að Bjarni hlyti „að íhuga það alvar­­lega að segja af sér. Ef hann er ekki að gera það þá hljóta sam­­starfs­­flokk­­arnir tveir að pressa á hann vegna þess að ég trúi varla að hann hafi stuðn­­ing allra ann­­arra ráð­herra eða meiri­hluta Alþing­­is.“ Þór­hildur Sunna Ævars­dóttir þing­maður Pírata sagði hegðun Bjarna ófor­svar­an­lega og að upp­á­koman væri „af­sagn­ar­sök“.

Á jóla­dag steig Katrín Jak­obs­dóttir for­sæt­is­ráð­herra fram og tjáði sig um mál­ið. Hún sagði við Vísi að hún hefði rætt við Bjarna dag­inn áður og tjáð honum óánægju sína með mál­ið. „Svona atvik skaðar traustið á milli flokk­anna og gerir sam­­starfið erf­ið­­ara. Sér­­stak­­lega vegna þessa að við stöndum í stór­ræðum þessa dag­ana, hins vegar er sam­­staðan innan stjórn­­­ar­innar verið góð og ég tel okkur hafa náð miklum árangri í því sem við erum að vinna að. Við munum halda því ótrauð áfram.“ Hún gerði þó ekki kröfu um að Bjarni myndi segja af sér vegna máls­ins. 

Orða­lag „á skjön við vinnu­regl­ur“

Á annan í jól­um, 26. des­em­ber, barst til­kynn­ing fá lög­regl­unni á höf­uð­borg­ar­svæð­inu þar sem sagði að það hefði verið á skjön við vinn­u­­reglur hennar að láta upp­­lýs­ingar um að „hátt­virtur ráð­herra“ hefði verið í sam­kvæm­inu á Þor­láks­messu. Á þeim tíma sem til­kynn­ingin barst hafði ekki birst nein frétt í fjöl­miðlum lands­ins þar sem umrætt verk­lag hafði verið til umfjöll­un­ar. 

Per­sónu­vernd taldi ekki ástæðu til að aðhaf­­ast vegna dag­­bók­­ar­­færsl­unnar þar sem opin­berar per­­sónur nytu almennt minni frið­­helgi en aðr­­ar. 

Þann 28. des­em­ber 2020 sendu eig­endur Ásmund­ar­sal­ar, þau Aðal­heiður Magn­ús­dóttir og Sig­ur­björn Þor­kels­son, yfir­lýs­ingu þar sem þau sögðu að fjölda­tak­mark­anir hefðu ekki verið brotnar í sam­kvæm­inu á Þor­láks­messu. Þar sagði að sýn­ing­ar­sal­ur­inn, sem er á efri hæð Ásmunda­sal­ar, væri versl­un­ar­rými og félli því undir þær sótt­varn­ar­reglur sem um þau giltu á þessum tíma. Ekki hefði verið um einka­sam­kvæmi að ræða heldur opna sýn­ingu.

„Á neðri hæð Ásmund­ar­salar er kaffi­hús með vín­veit­inga­leyfi þar sem 15 manns mega koma saman og við­bót­ar­rýmið Gryfjan sem allt að 10 manns mega vera í. Á efri hæð er aðal­sýn­ing­ar­rými verka þar sem allt að 35 manns mega koma sam­an. Heild­ar­fjöldi í bygg­ing­unni getur því verið allt að 60 manns að upp­fylltum sótt­varn­ar­regl­um. Á Þor­láks­messu­kvöld var Gryfjan lokuð og var því leyfi fyrir 50 manns í hús­inu. Eig­endur telja ótví­rætt að fjöldi gesta hafi ávallt verið undir því við­mið­i,“ sagði í til­kynn­ingu eig­end­anna.

Lög­reglan vildi ekki greina frá nið­ur­stöð­unni

Þennan sama dag fór Bjarni í við­tal í Kast­ljósi og sagð­ist hafa þegið létt­vín í Ásmund­ar­sal en hefði „aldrei [ver­ið] stadd­ur í neinu par­­tí­i“. Hann hefði upp­lifað að hann hefði verið í salnum í korter og stæði við það mat. Bjarni taldi sig ekki hafa brotið sótt­varna­lög. 

Þrátt fyrir þessa afstöðu ákvað lög­reglan að hefja form­lega rann­sókn á mögu­legu sótt­varna­broti í Ásmund­ar­sal á Þor­láks­messu og gerði grein fyrir því í til­kynn­ingu 30. des­em­ber. Þar kom fram að rann­sóknin myndi meðal ann­ars fela í sér að yfir­­fara upp­­­tökur úr búk­­mynda­­vélum lög­­­reglu­­manna með til­­liti til brota á sótt­­vörn­­um.

Þeirri rann­sókn lauk í jan­úar og var málið í kjöl­farið sent ákæru­sviði lög­regl­unnar 22. jan­úar sem átti að taka ákvörðun um hvort sektir yrðu gefnar út eða ekki.

Nið­ur­staða liggur nú fyrir en lög­reglan vildi ekki greina frá henni opin­ber­lega í vik­unni sem leið. Sam­kvæmt yfir­lýs­ingu frá eig­endum Ásmund­ar­sal­ar, sem birt­ist í fyrra­dag, brutu þeir ein­ungis gegn ákvæði um grímu­skyldu. Þeir segja að ekki hafi verið brotið gegn reglum um fjölda­tak­mark­anir í salnum né opn­un­ar­tíma umrætt kvöld og að ekk­ert sam­kvæmi hafi verið haldið í lista­safn­inu.

Hátt­­semi lög­­­reglu­­manna á vett­vangi getur talist „á­­mæl­is­verð“ sam­kvæmt nefnd­inni

Þann 26. febr­úar greindi mbl.is frá því að nefnd sem hefur eft­ir­lit með störfum lög­­­reglu væri að kanna sam­­skipti hennar við fjöl­miðla eftir að sam­­kvæmið í Ásmund­­ar­­sal á Þor­láks­­messu var leyst upp. Einnig yrði kannað hvort sam­ræmi væri milli þess sem kom fram á upp­­­töku og þess sem skrifað var í skýrslu lög­­­reglu. 

Í fyrr­nefndri yfir­lýs­ingu eig­enda Ásmund­ar­salar kemur fram að nefndin hafi tekið starfs­hætti lög­reglu til skoð­unar og gert alvar­legar athuga­semdir við hátt­semi lög­reglu­þjóna og vinnu­brögð emb­ætt­is­ins. Í frétt Frétta­blaðs­ins um málið kemur síðan fram að í skýrslu nefnd­ar­innar sé rakið sam­­tal lög­­­reglu­­manna á vett­vangi. Þar megi heyra á tal tveggja lög­­­reglu­­manna.

Annar lög­reglu­mað­ur­inn seg­ir: „Hvernig yrði frétta­til­kynn­ingin ... 40 manna einka­­sam­­kvæmi og þjóð­þekktir ein­stak­ling­ar..., er það of mikið eða?“ Hinn seg­ir: „Ekki fyrir mig, ég myndi lesa það ...“ og einnig: „Ég þekkti tvær stelpur þarna uppi og þær eru báðar sjálf­­stæðis ... svona ... frama­potarar eða þú veist.“

Sam­kvæmt Frétta­blað­inu telur nefndin þessa hátt­­semi lög­­­reglu­­mann­anna á vett­vangi geta verið á­mæl­is­verða og þess eðlis að til­­efni sé til að senda þann þátt máls­ins til með­­­ferðar hjá lög­­­reglu­­stjór­anum á höf­uð­­borg­ar­­svæð­inu. Jafn­framt kemur fram að fyrst þegar nefndin ætl­aði að fara yfir upp­tökur úr búk­­mynda­­vélum lög­­­reglu­­manna hafi komið í ljós að af­máður hafði verið hluti af hljóði upp­­tak­anna. Fékk nefndin að lokum upp­tökur með hljóði.

Lög­reglan mót­mælti ásök­unum um leyni­makk

Lög­reglan á höf­uð­borg­ar­svæð­inu sendi frá sér til­kynn­ingu vegna máls­ins seinni part­inn í gær en í henni segir að engin til­raun hafi verið gerð til að leyna því sem fram kom á upp­tökum úr búk­mynda­vélum lög­reglu­manna sem komu á vett­vang í Ásmund­ar­sal á Þor­láks­messu.

Eft­ir­lits­nefnd með störfum lög­reglu hafi fengið tæm­andi end­ur­rit af sam­ræðum lög­reglu­manna á vett­vangi fylgdi með til nefnd­ar­innar strax í upp­hafi skoð­unar hennar á mál­inu og þegar hún hafi beðið um nýtt ein­tak af upp­töku úr búmynda­vélum hafi rétt ein­tak verið sent til nefnd­ar­inn­ar.

Í til­kynn­ingu lög­reglu segir að það sé grund­vall­ar­at­riði að við­halda því góða trausti sem lög­reglan nýt­ur. Eft­ir­lit með störfum lög­reglu sé einn af horn­steinum þess að við­halda því trausti. „Hvað varðar afhend­ingu gagna til nefnd­ar­innar er rétt að taka fram að tæm­andi end­ur­rit af sam­ræðum lög­reglu­manna á vett­vangi fylgdi með til nefnd­ar­innar strax í upp­hafi. Nefndin hafði þar af leið­andi umrædd sam­töl, sem vísað er til í nið­ur­stöðum henn­ar, undir höndum allan tím­ann. Rétt er að hluti af upp­tökum úr búk­mynda­vélum á vett­vangi var án hljóðs. Þegar nefndin gerði athuga­semd við það var rétt ein­tak sent til nefnd­ar­inn­ar. Engin til­raun var gerð til að leyna því sem fram kom á upp­tök­un­um.

Hvað varðar nið­ur­stöðu nefnd­ar­innar um að vís­bend­ingar séu um að dag­bók­ar­færsla hafi verið efn­is­lega röng telur emb­ættið mik­il­vægt að taka fram að fyrstu upp­lýs­ingar lög­reglu sem feng­ust á vett­vangi voru á þann veg að um einka­sam­kvæmi væri að ræða og var það því skráð sem slíkt í dag­bók lög­reglu. „Hins vegar leiddi frek­ari rann­sókn máls­ins í ljós að svo var ekki. Mark­mið með birt­ingu upp­lýs­inga úr dag­bók­ar­færslum er að fjalla um verk­efni lög­reglu eins og þau birt­ast á hverjum tíma. Eðli máls sam­kvæmt geta mál skýrst eða tekið aðra stefnu eftir því sem rann­sókn miðar áfram,“ segir í til­kynn­ingu lög­reglu.

Annar angi vatt upp á sig

Á svip­uðum tíma í febr­úar og fréttir bár­ust af því að nefndin væri að skoða málið þá opin­ber­aði RÚV að Áslaug Arna Sig­ur­björns­dóttir dóms­mála­ráð­herra hefði hringt tví­­­­­­­vegis í Höllu Berg­þóru Björns­dótt­ur, lög­reglu­stjóra höf­uð­borg­ar­svæð­is­ins, á aðfanga­dag 2020 í kjöl­far þess að lög­­­­reglan hafði greint fjöl­miðlum frá því að „hátt­­­­virkur ráð­herra“ hefði verið staddur í sam­­­­kvæmi í Ásmund­­­­ar­­­­sal kvöldið áður. 

Áslaug Arna sagði við RÚV að sam­­­­töl hennar við lög­­­­­­­reglu­­­­stjór­ann hefðu verið vegna spurn­inga sem hún hafði um verk­lag og upp­­­­lýs­inga­­­­gjöf við gerð dag­­bók­­ar­­færslna lög­­­reglu. „Fjöl­miðlar spurðu mig hvort hún væri eðli­­leg. Ég þekkti ekki verk­lag dag­­bók­­ar­­færslna lög­­regl­unnar og spurði aðeins um það.“

Kjarn­inn greindi frá því í byrjun mars að í svari dóms­mála­ráð­herra við fyr­ir­spurn mið­ils­ins hefði ekki komið skýrt fram hvort allir helstu fjöl­miðlar lands­ins, sem hún sagði að hefði sett sig í sam­band við hana á aðfanga­dag, hefðu spurt sér­­stak­­lega út í verk­lags­­reglur lög­­­reglu í tengslum við dag­­bók­­ar­­færslu lög­regl­unnar á aðfanga­dag. Í skrif­legu svari sagði Áslaug Arna: „Þegar ljóst var hvers eðlis málið var og hvernig það var að þró­­ast þennan sama dag, taldi ég ekki við hæfi að tjá mig um það – hvorki um dag­­bók­­ar­­færsl­una sjálfa né aðra anga máls­ins.“

Dóms­mála­ráð­herra vissi að Bjarni væri „hátt­virti ráð­herrann“

Vegna þessa var Áslaug Arna boðuð fyrir stjórn­skip­un­ar- og eft­ir­lits­nefnd og kom hún fyrir nefnd­ina þann 1. mars. Hún sagði í áður­nefndu skrif­legu svari við fyr­ir­spurn Kjarn­ans um málið að hún hefði ekki átt sam­­skipti við Bjarna áður en hún átti sam­­skipti við lög­­­reglu­­stjóra en að hún hefði átt sam­­skipti við Bjarna síðar á aðfanga­dag.

Í við­tali við RÚV eftir fund stjórn­skip­un­ar- og eft­ir­lits­nefndar var hins vegar haft eftir dóms­­mála­ráð­herra að hún hefði vitað að það var Bjarni sem hafði verið í Ásmund­­ar­­sal á Þor­láks­­messu áður en hún hringd­i. 

Halla Berg­þóra mætti svo sjálf fyrir nefnd­ina dag­inn eft­ir. Hún vildi ekki tjá sig um sím­tölin opin­ber­lega. Þegar hún var til við­tals í Silfr­inu helg­ina áður bar hún það fyrir sig að málið væri til með­ferðar hjá þing­nefnd og vegna þess gæti lög­reglu­stjór­inn ekki tjáð sig um það.

Málið farið að snú­ast um eitt­hvað sem „skiptir í raun ekki máli“

Guð­mundur Andri Thors­son þing­maður Sam­fylk­ing­ar­innar gerði lög­reglu­málið í Ásmund­ar­sal að umræðu­efni á Face­book-­síðu sinni í gær. Hann sagði í sam­tali við Kjarn­ann umræð­una um málið dæmi­gerða um það hvernig hægt væri snúa frá­sögn á hvolf. Nú væri málið látið fara að snú­ast um eitt­hvað sem skipti í raun ekki máli.

Vís­aði hann í þá umræðu sem nú er hvað hávær­ust um málið – um aðgerðir lög­regl­unn­ar.

„Fjár­mála­ráð­herra og einn þriggja leið­toga rík­is­stjórn­ar­innar reynd­ist vera staddur í mann­fagn­aði á Þor­láks­messu síð­ast­lið­inni á sama tíma og strangt sam­komu­bann var í gildi sam­kvæmt reglu­gerð þeirrar hinnar sömu rík­is­stjórn­ar.

Þetta sam­komu­bann var afar íþyngj­andi fyrir almenn­ing: fólk gat ekki haldið jóla­boð, stór­fjöl­skyldur gátu ekki hist, gam­alt fólk var fast á hjúkr­un­ar­heim­ilum eða heima hjá sér, tón­leikar fóru ekki fram, veit­inga­staðir voru lok­að­ir, þjóð­lífið var nán­ast lamað: en það var sem sagt hægt að halda mann­fagnað í Ásmund­ar­sal með því að kalla hann ýmist sýn­ingu, kynn­ingu, opnun eða annað eftir því hvað klukkan var. Og þar var leið­togi rík­is­stjórn­ar­innar sem sé að lyfta glasi í góðra vina hópi. Umræðan nú snýst um það hvort lög­reglu­menn sem komu á vett­vang hafi haft óvið­ur­kvæmi­leg orð um þetta í sinn hóp,“ skrif­aði hann.

Bjarni aldrei yfir­heyrður vegna máls­ins

En hvað með „hátt­virtan ráð­herrann“? Bjarni sagði í sam­tali við Vísi í fyrra­dag að hann hefði ekki haft veður af því að nið­ur­staða væri komin í mál­ið. Hann kvaðst enda ekki hafa verið til rann­sóknar svo að hann vissi til. „Ég er ekki aðili að mál­in­u,“ sagði hann.

Jafn­fram kom fram hjá Vísi í vik­unni að Bjarni hefði aldrei verið and­lag rann­sóknar lög­regl­unnar á höf­uð­borg­ar­svæð­inu í tengslum við mál­ið.

Jafn­framt hefði Bjarni aldrei verið yfir­heyrður vegna máls­ins og nú þegar nið­ur­staða er komin í málið væri hann ekki á meðal þeirra sem boðið hefur verið að greiða sekt. „Við höfum aldrei verið í neinum sam­skiptum eða til rann­sóknar svo að við vitum til vegna þessa máls. Við höfum ekki fengið neina til­kynn­ingu eða beiðni um yfir­heyrslu eða sam­tal,“ sagði aðstoð­ar­maður hans við Vísi.