Reykja­vík­ur­mara­þonið var sett á lagg­irnar árið 1984 af ein­hverjum hlaupalúð­um, langt á undan sinni sam­tíð. 

T­veimur árum síðar tóku 85 hlauparar þátt. 10 árum seinna (1996) voru hlaupararnir orðnir 129 og 197 árið 2000. 

Síðan þá hefur þátt­tak­enda­fjöld­inn tæp­lega sjö­fald­ast og í fyrra hlupu 1324 ein­stak­lingar 42,2 kíló­metra í hlaup­inu.

Kynja­hlut­föllin skána

Þegar hin amer­íska Kathrine Switzer tjáði hlaupa­þjálf­ar­anum sínum það að hún ætl­aði að hlaupa Boston mara­þonið hélt þjálf­ar­inn hennar að konan væri orðin móð­ur­sjúk. Hann útskýrði fyrir henni á karl­mann­legan, lógískan og stóískan máta að 42,2 kíló­metrar væri of löng vega­lengd, fyrir „veik­geðja kon­ur“. Kathrine virti þessa for­sjár­hyggju að vettugi. Hún skráði sig undir kyn­lausu nafni (K.V. Switz­er) og varð því fyrsta konan til að form­lega klára Boston mara­þon­ið. Fimm árum seinna, árið 1972, var konum form­lega leyft að taka þátt í Boston mara­þon­inu.

Það kemur því kannski ekki á óvart að mara­þon­hlaup hafi lengi vel verið karla­sport. Eftir allt var umhyggja kall­ana svo svaka­leg að þeir bönn­uðu konum að fara eins illa með lík­ama sína og þeir sjálfir gerðu, sér til gam­ans. Reykja­vík­ur­mara­þonið var þar eng­inn und­an­tekn­ing og var lengi að mestu pylsupartí. Árið 1986 tóku sex konur þátt í Reykja­vík­ur­mara­þon­inu og 79 karl­ar. En það er hægt að breytast, sem betur fer. Í fyrra voru konur um þriðj­ungur allra hlaupara - 442 tals­ins. Sem verður að telj­ast góður árang­ur, þó að sjálf­sögðu megi hlut­fallið batna í fram­tíð­inni.

Mynd 1: Konur telja nú þriðj­ung allra hlaupara í Reykja­vík­ur­mara­þon­inu

Óvin­sælt hlaup meðal Íslend­inga

Það sem er kannski hvað und­ar­leg­ast við Reykja­vík­ur­mara­þonið er að vöxtur hlaups­ins er að mestu drif­inn af auknum vin­sældum hlaupa á heims­vísu og tísku­eyj­unnar Íslands. Árið 2010 hlupu nán­ast jafn margir Íslend­ingar og árið 2018. En á sama tíma­bili stökk fjöldi útlend­inga sem hljóp úr 369 í 1.101. Sú stað­reynd að þessi mikli vöxtur hafi að nán­ast öllu leiti komið erlendis frá kom mér á óvart. 

Ég var nefni­lega þeirrar skoð­unar að lang­hlaupa­bólu­til­fellum hafi fjölgað á Íslandi á und­an­förnum árum. Kannski er ástæðan fyrir því að raun­veru­leg­inn sem Reykja­vík­ur­mara­þonið sýnir rími ekki við þann sem ég sé í kringum mig sá að í minni sápu­kúlu hefur hlaupa­á­hugi aukist, en dregið hefur úr honum utan henn­ar. Eða, það sem mér þykir lík­legra, þá telja Íslend­ingar grasið grænna handan við haf­ið. Ólíkt útlend­ing­um, þykir þeim ekk­ert töff að hlaupa í Reykja­vík, en vilja frekar fara í flott hlaup í Boston; London; New York; og Tókýó. 

Mynd 2: Tísku­hlaupa­eyjan Ísland

Hægum hlaup­urum gengur betur og hröðum verr

Eftir þá miklu vinnu sem fór í að safna, hreinsa og vinna hlaupa­gögnin stóðst ég að sjálf­sögðu ekki freist­ing­una að skoða fram­gang hlaupara í hlaupum for­tíð­ar­inn­ar. Það er að segja, ég var for­vit­inn að vita hvort hlaup­urum sem hlaupa í Reykja­vík í annað skipti gangi betur eða verr í sínu seinna hlaupi. Það eru góðar ástæður fyrir því af hverju manni ætti að ganga betur í næsta hlaupi en því fyrra. Reynsla skiptir þar sér­stöku máli. Einnig eru góðar ástæður fyrir því að manni gangi verr: bæði eld­ist maður á hverju ári; og sjálfs­á­litið sem maður vann sér inn í fyrra hlaupi getur orðið manni að fall­i. 

Ef ekki er tekið til­lit til þess hversu hratt hlauparar hlupu fyrra Reykja­vík­ur­mara­þonið sitt, virð­ist gengi ein­stak­linga í seinna hlaup­inu vera bland í poka. Það er að segja, í nokkuð jöfnum hlut­föllum hlaupa ein­stak­lingar hraðar og hægar í seinna hlaup­inu, en því fyrra. En ef gengi hlaupara er skoðað út frá því hversu hratt ein­stak­lingar hlupu sitt fyrra hlaup kemur í ljós að hlaupin eru ekki aðskilin lög­málum hag­fræð­inn­ar. Í þessu til­felli hinu svo­kall­aða „lög­mál minnk­andi afrakst­urs“. Það er að segja, þeir sem hlupu hægt í fyrra hlaup­inu eiga það til að bæta sig tals­vert, á meðan þeir sem hlupu hratt í fyrra hlaup­inu eiga það til að bæta sig lít­ið, eða jafn­vel standa sig verr. Þetta sést skýrt ef skoð­aðir eru þeir hlaupara sem stóðu sig verst og best í fyrra hlaup­inu. Þeir sem hlupu yfir fimm tímum í fyrra hlaup­inu bættu sig að með­al­tali um 24 mín­útu. Þeir sem hlupu fyrra hlaupið undir 3:30 bættu við sig tæp­lega átta mín­út­um, að með­al­tali.

Mynd 3: Þeim mun verra sem þú stóðst þig síð­ast, þeim mun betur munt þú standa þig næst

Þetta er annar af þremur pistlum sem ekki beint tengj­ast hag­fræði, en hafa meira með aðferðir úr töl­fræði að gera. Til­efnið er að sjálf­sögðu Reykja­vík­ur­mara­þonið sem haldið er á menn­ing­arnótt. Höf­undur biður les­endur sem ekki eru hlauparar vel­virð­ing­ar, en eikonomics snýr aftur í sýnu hefð­bundna horfi í sept­em­ber.