Valur hefur starfað hjá Slökkvi­liði höf­uð­borg­ar­svæð­is­ins í meira en þrjá ára­tugi. Hann er því mik­ill reynslu­bolti og hefur komið að mörgum elds­voðum og sinnt ótal sjúkra­flutn­ingum og öðrum verk­efnum í gegnum tíð­ina. Þó að hann sé enn fullur starfs­orku og með ómet­an­lega þekk­ingu í fartesk­inu, reiknar hann ekki með að starfa sem slökkvi­liðs­maður nema í nokkur ár í við­bót. Hann er að verða sex­tug­ur, einn fárra á þeim aldri í fag­inu. Í gegnum tíð­ina hefur hann miðlað af reynslu sinni til fjölda ungs fólks og nú nálg­ast sú stund að það taki alfarið við kefl­inu.

Einn í bílnum er útkallið kom

Morg­un­vaktin þann 25. júní hófst á ýmsum hefð­bundnum störf­um, að sögn Vals. Eftir hádeg­is­mat­inn ætl­aði hann ásamt félögum sínum á vakt­inni í eft­ir­lits­ferð á dælu­bíln­um. Slíkar ferðir eru farnar reglu­lega til að kanna eld­varnir og aðstæður í og við mann­virki á starfs­svæði slökkvi­liðs­ins.

„Við vorum komnir út í bíl þegar beðið var um sjúkra­bíl niður á Hring­braut,“ rifjar Valur upp. Um alvar­legt til­felli var að ræða þar sem flytja þurfti sjúk­ling frá Land­spít­al­anum á Hring­braut og upp í Foss­vog. Beðið var um bráða­tækni og þar sem varð­stjóri Vals hefur slíka menntun var ákveðið að bæði sjúkra­bíll og dælu­bíl­inn sem Valur ók færu með hraði niður á Hring­braut. Vegna þess hversu alvar­legar aðstæður voru var svo ákveðið að varð­stjór­inn og hinir úr teymi Vals færu með sjúkra­bílnum upp í Foss­vog og að Valur myndi fylgja þeim eftir á dælu­bíln­um.

Þegar hann var kom­inn út á Snorra­braut­ina og sjúkra­bíll­inn kom­inn inn á Bústaða­veg, kom útkall.

Það er eldur á Bræðra­borg­ar­stíg.

„Ég velti því fyrir mér hvað ég eigi að gera og ákveð að setja ljósin á og fara á eftir þeim.“ Á umferð­ar­ljós­unum til móts við slökkvi­stöð­ina í Skóg­ar­hlíð hopp­uðu félagar hans út úr sjúkra­bílnum og upp í dælu­bíl­inn, „og við snúum við og höldum strax á stað­inn“.

Ljóst var allt frá því að fyrstu upp­lýs­ingar bár­ust frá neyð­ar­lín­unni að ástandið væri mjög alvar­legt. Eldur var sagður loga út um glugga og að fólk væri inni.

Ávallt reiðu­bú­inn

Valur hefur það fyrir venju að klæð­ast alltaf slökkvi­liðs­bún­ingnum þegar hann fer um á dælu­bíln­um. Útaf því hafði hann ekki brugðið þennan dag. „Maður veit aldrei hvað getur komið upp og bíl­stjóri á dælu­bíl getur ekki klætt sig á leið­inni. Það eina sem ég átti eftir að gera var að renna káp­unni upp.“

Á leið­inni á Bræðra­borg­ar­stíg­inn klæddu félagar hans sig í bún­ing­ana. Umferðin var með skásta móti miðað við þennan tíma dags svo leiðin vestur í bæ var nokkuð greið. Allan tím­ann voru að ber­ast frek­ari upp­lýs­ingar um elds­voð­ann.

Fyrsti slökkvi­bíll­inn á vett­vang

Bíll Vals var fyrsti slökkvi­bíll­inn á vett­vang en þangað var þegar kom­inn sjúkra­bíll og sjúkra­flutn­inga­menn­irnir byrj­aðir að sinna slös­uð­um.

„Þegar við komum að hús­inu þá er einn íbú­inn nýbú­inn að stökkva út um glugga,“ segir Val­ur. Sjúkra­flutn­inga­menn­irnir færðu hann frá hús­inu vegna gríð­ar­legs hita sem frá því staf­aði og hófu end­ur­lífg­un. Fjöldi fólks hafði safn­ast saman við hús­ið, bæði íbúar sem höfðu náð að koma sér út og nágrannar sem drifið hafði af og reyndu að aðstoða eftir fremsta megni.

„Ég ek eins nálægt hús­inu og ég kemst, stekk út og dreg út slöngu­keflið og fer að und­ir­búa dæl­ing­u,“ heldur Valur áfram. Félagar hans höfðu sett á sig reykköf­un­ar­búnað og fóru strax inn í húsið og upp á aðra hæð­ina þar sem eld­ur­inn var hvað mest­ur. „Það log­aði út um glugga á fram­hlið­inni. Og við sáum fólk í glugg­un­um,“ lýsir Val­ur. Félagar hans reyndu að kom­ast til fólks­ins á þriðju hæð­inni en stig­inn á milli ann­arrar og þriðju hæð­ar­innar var þá þegar orð­inn alelda.

Annar íbúi á ris­hæð­inni stökk út um glugg­ann á norð­ur­gafli húss­ins rétt eftir að Valur mætti á stað­inn og fyrir innan glugg­ann við hlið­ina sást mað­ur. Á svip­uðum tíma kom annar sjúkra­bíll og í honum var slökkvi­liðs­maður en þar sem hann var að koma frá því að sinna sjúkra­flutn­ingi var hann ekki í klæddur bún­ingi. „Ég var á dæl­unni og gat ekki mikið farið frá en slökkvi­liðs­mað­ur­inn á sjúkra­bílnum og lög­reglu­maður taka stig­ann niður af bílnum hjá mér og fara með hann og reisa upp að glugga manns­ins sem við sáum enn inn­i.“

Í ofboði í leit að stiga

Áður höfðu við­staddir í ofboði reynt að finna stiga í nágrenn­inu. Einn höfðu þeir fundið í næsta garði en sá reynd­ist of stutt­ur. Hann náði ekki upp að glugg­unum á þriðju hæð­inn­i. Innan glugg­ans á efstu hæð­inni stóð Vasile Tibor Andor og náði vart and­an­um. Hann hafði sam­kvæmt leið­sögn starfs­manns neyð­ar­lín­unnar brotið lítið gat á rúð­una en treysti sér ekki í frekara brot þar sem nágranni hans og vinur lá slas­aður á stétt­inni fyrir neð­an.

Sjúkra­flutn­inga­mað­ur­inn fór upp stig­ann, braut stærra gat á rúð­una en þar sem hann var ekki var­inn og eld­ur­inn í hús­inu að magn­ast bað Valur hann að koma niður og fór sjálfur upp. „Það er svartur reykur alls staðar í kringum hann og hann er kom­inn með annan fót­inn út þegar ég tek á móti honum og hjálpa honum nið­ur. Þarna mátti ekki miklu muna.“

Valur segir að Tibor hafi ítrekað sagt að það amaði ekk­ert að sér. Að það væru fleiri inni. Að hann hefði sagt vini sínum að stökkva ekki. Beðið hann að bíða. Hann hafði aug­ljós­lega meiri áhyggjur af öðrum en sjálfum sér. Hann var engu að síður fluttur með sjúkra­bíl á Land­spít­al­ann.

„Við vissum að það væru fleiri inn­i,“ heldur Valur áfram. Fleiri slökkvi­liðs­menn voru fljótt komnir á stað­inn og fleiri reykk­farar fóru inn, m.a. um glugga á annarri hæð­inni. Körfu­bíll var not­aður til að kom­ast upp á þak til að reyna að bjarga fólki þá leið­ina út.

Grunur vakn­aði strax

Slökkvi­liðs­menn­irnir höfðu að sögn Vals strax grun um að kveikt hefði verið í hús­inu. Eld­ur­inn hag­aði sér þannig. „Það er nán­ast ekki sjens að hús verði svona hratt alelda nema að eitt­hvað óvenju­legt sé á seyð­i.“

Enda leiddi rann­sókn á brun­anum í ljós að eld­ur­inn kvikn­aði af manna­völdum og að bensín hafði verið notað til verkn­að­ar­ins.

„Þetta er með því verra sem maður hefur orðið vitni að,“ segir Valur en bætir svo við eftir umhugs­un: „Þetta er það lang­versta.“

Hann vann um nokk­urra mán­aða skeið í slökkvi­lið­inu í Kabúl í Afganistan, var fyrstur á vett­vang Skeifu­brun­ans mikla, hefur farið upp á þak húsa til að bjarga fólki og einnig hlúð að mann­eskjum sem bjargað var með naum­indum út úr brenn­andi bygg­ing­um. En hann hefur ekki áður komið að log­andi húsi þar sem fólk stekkur út um glugga til að reyna að bjarga lífi sín­u. 

Þraut­reyndur í sínu starfi var Valur ein­beittur á vett­vangi, þrátt fyrir hinar gríð­ar­lega krefj­andi aðstæð­ur. „Maður fær ein­hverja rör­sýn á verk­efn­ið, gengur óhikað í það sem þarf. Það er eng­inn tími til að velta sér upp úr hlut­un­um. Ætli maður reyni ekki að úti­loka ýmis­legt til þess að geta sinnt sínu starf­i.“ 

Ljós­lif­andi í minn­ing­unni

Við Bræðra­borg­ar­stíg­inn sinnti hann hverju verk­efn­inu á fætur öðru langt fram á kvöld, mun lengur en vaktin átti að standa. Þegar slökkvi­starfi var að mestu lok­ið, hóp­uð­ust allir við­bragðs­að­ilar sem komið höfðu á vett­vang sam­an. Fólk horfð­ist í augu. Málin voru rædd. Allir fengu að segja það sem þeim lá á hjarta. „Þetta var mjög mik­il­væg stund. Að hlusta á hina og ræða sam­an,“ segir Val­ur.

Með alla sína reynslu að baki tók brun­inn á Bræðra­borg­ar­stíg engu að síður á hann. Það var slá­andi að koma á svo skelfi­legan vett­vang. Hann getur því vel ímyndað sér áfallið sem yngra og reynslu­minna fólk sem að björg­un­ar­starf­inu kom varð fyr­ir. „Þetta var mjög erfitt og gríð­ar­lega sorg­legt. Allt sem ég sá þarna er nátt­úr­lega alveg ljós­lif­andi í minn­ing­unn­i.“