Samherji Holding ehf., sá hluti samstæðu Samherja sem heldur utan um erlenda hluta hennar, hefur ekki skilað inn ársreikningi vegna ársins 2019 þrátt fyrir að febrúar 2021 sé nú nánast á enda.
Samkvæmt lögum skal skila ársreikningi, til opinberrar birtingar, til ársreikningaskrár í seinasta lagi 31. ágúst ár hvert fyrir árið á undan óháð því hvort félag teljist hafa verið í starfsemi eða ekki. Sé ársreikningi ekki skilað á að sekta félög vegna vanskila á ársreikningi til ársreikningaskrár. Nú er hálft ár síðan að lögboðinn frestur rann út til að skila inn ársreikningum vegna rekstrarársins 2019.
Kjarninn spurðist fyrir um ástæður þess að tafir höfðu verið að skilum á ársreikningi Samherja Holding hjá félaginu í byrjun árs. Sú fyrirspurn var send á Margréti Ólafsdóttur, aðstoðarkonu forstjóra félagsins, og Björgólf Jóhannsson, sem þá var annar forstjóra þess ásamt Þorsteini Má Baldvinssyni. Björgólfur lét af störfum sem forstjóri fyrr í þessum mánuði og hefur Þorsteinn Már haldið einn um forstjórataumanna síðan þá, líkt og hann gerði áður en Björgólfur kom til starfa síðla árs 2019.
Í svari Samherja, sem barst 7, janúar 2021, sagði að enn væri unnið að gerð ársreiknings fyrir Samherja Holding, og að sú vinna hefði tafist af ýmsum ástæðum. „Það eru ákveðnar og skýrar reglur um það þegar ársreikningum er ekki skilað á tilætluðum tíma. Frestur á skilum ársreikninga hlutafélaga var framlengdur til byrjun október 2020 fyrir öll hlutafélög. Ársreikningi 2019 fyrir Samherja Holding ehf. verður skilað þegar hann er tilbúinn, sem verður innan ekki langs tíma.“
Samherji Holding skilaði ársreikningi sínum fyrir árið 2018 inn til ársreikningaskrár fyrir lok ágústmánaðar 2019. Það hefur aldrei gerst síðan að félagið var stofnað, árið 2012, að ársreikningi þess hafi ekki verið skilað innan rúmlega ellefu mánaða frá því að uppgjörsári laun, þar til nú.
Hluthafafundir Samherja samþykkti 11. maí 2018 að Samherjasamstæðunni yrði skipt upp í tvennt. Skiptingin var látin miða við 30. september 2017.
Eftir það er innlendu starfsemin og starfsemi fyrirtækisins í Færeyjum undir hatti Samherja hf. en önnur erlend starfsemi og hluti af fjárfestingarstarfsemi á Íslandi í félaginu Samherji Holding ehf. Á meðal þeirra eigna sem færðar voru þangað yfir voru eignarhlutir Samherja í dótturfélögum í Þýskalandi, Noregi, Bretlandi og í fjárfestingafélagi á Íslandi. Þar eru þó einnig íslenskir hagsmunir, meðal annars 27,36 prósent hlutur í Eimskip. Í byrjun árs 2021 var greint frá því að Baldvin Þorsteinsson, sonur Þorsteins Más, hafi verið falið að leiða útgerðarstarfsemi Samherja í Evrópu, sem fer fram í gegnum Samherja Holding.
Um mitt ár í fyrra var tilkynnt að stærstu eigendur Samherjasamstæðunnar, Þorsteinn Már, Helga S. Guðmundsdóttir, fyrrverandi eiginkona hans, og útgerðarstjórinn Kristján Már Vilhelmsson, hefðu framselt hluti sína í Samherja hf. að mestu til barna sinna.
Þorsteinn Már, Kristján og Helga eiga áfram eiga uppistöðuna í hinum hluta starfseminnar, Samherja Holding.
Inni í þeim hluta er líka fjárfestingafélagið Sæból, sem hét áður Polar Seafood. Það félag á tvö dótturfélög, Esju Shipping Ltd. og Esju Seafood Ltd. sem bæði eru með heimilisfesti á Kýpur. Þau félög héldu meðal annars utan um veiðar Samherja í Namibíu, þar sem samstæðan og stjórnendur hennar eru nú grunaðir um að hafa greitt mútur til að komast yfir ódýran kvóta.
Auk þess er uppi grunur, eftir ítarlega opinberum Kveiks og Stundarinnar í nóvember í fyrra, um að Samherji hafi stundað umfangsmikla skattasniðgöngu í gegnum Kýpur og aflandsfélög og peningaþvætti á fjármagni sem endaði inn á reikningum norska bankans DNB. Þessi mál eru til rannsóknar í Namibíu, á Íslandi og hjá fjármálaeftirlitinu í Noregi. Engin niðurstaða liggur fyrir úr þeim rannsóknum en fjöldi áhrifamanna í Namibíu hafa verið haldi þar mánuðum saman vegna málsins og þeim verið birt ákæra, meðal annars fyrir spillingu.
KPMG var endurskoðandi Samherja Holding árum saman, og raunar Samherjasamstæðunnar allrar. Í fyrrahaust var greint frá því að Samherji hefði ákveðið að skipta um endurskoðunarfyrirtæki og fara með viðskipti sín til BDO ehf., lítt þekkts endurskoðunarfyrirtækis. Stundin fjallaði um þessi vistaskipti í lok október og byrjun nóvember í fyrra.
Kjarninn greindi frá því í byrjun febrúar 2021 að KPMG hafi verið gert að láta embætti héraðssaksóknara í té upplýsingar og gögn varðandi bókhald og reikningsskil allra félaga Samherjasamstæðunnar á árunum 2011 til 2020. Einnig þarf fyrirtækið að láta héraðssaksóknara hafa upplýsingar og gögn sem varða eina tiltekna skýrslu sem KPMG vann um starfsemi Samherja á árunum 2013 og 2014.
Héraðsdómur Reykjavíkur kvað upp úrskurð sinn um þetta í byrjun desember. Dómurinn féllst á kröfur héraðssaksóknara um að KPMG yrði skyldað til að láta gögnin af hendi og núverandi og fyrrverandi starfsmönnum félagsins yrði sömuleiðis gert skylt að veita embættinu þær upplýsingar sem þeir búa yfir.
Stjórnendur Samherja voru ekki ánægðir með þessa niðurstöðu og sögðu vinnubrögð saksóknara og héraðsdómara í málinu vera „ótrúleg“.
Fyrirtækið sagði í yfirlýsingu að með úrskurðinum hafi ekki einungis lögbundinni þagnarskyldu verið aflétt af endurskoðendum KPMG, heldur einnig rofinn trúnaður lögmanna, enda hafi gögn sem embætti héraðssaksóknara fékk með úrskurðinum verið „í vörslum bæði endurskoðenda og lögmanna hjá KPMG og dótturfélögum.“
Í kjölfarið kærði KPMG, dótturfélag þess og endurskoðandi Samherja sem starfar hjá KPMG úrskurðinn til Landsréttar sem féllst á aðfinnslur þeirra í liðinni viku, ógilti úrskurðinn og vísaði málinu aftur heim í hérað.
Landsréttur komst að þeirri niðurstöðu í úrskurði sínum að sú málsmeðferð héraðsdóms að boða ekki sóknaraðila til þinghalds hefði verið í andstöðu við fyrirmæli laga um að sá sem geri kröfu um rannsóknaraðgerð skuli boðaður til þinghaldsins.
