Píratar berj­ast gegn spill­ingu vegna þess að þannig sköpum við betra og sann­gjarn­ara sam­fé­lag þar sem allir sitja við sama borð. Við tryggjum að mál­efna­leg sjón­ar­mið ráði för við ákvarð­ana­töku rík­is­ins með vörnum gegn spill­ingu. Við stuðlum að því að auð­lindum þjóð­ar­innar sé útdeilt á sann­gjarnan hátt með vörnum gegn spill­ingu. Við tryggjum að þau sem byggja þetta land hafi jöfn tæki­færi gagn­vart stjórn­sýsl­unni, gagn­vart lög­gjaf­an­um, gagn­vart dóm­stólum og gagn­vart sam­fé­lag­inu öllu með sterkum vörnum gegn spill­ingu. Og við vinnum sann­ar­lega að sann­gjarn­ara sam­fé­lagi með vörnum gegn spill­ing­u. 

Píratar hafa aldrei og munu aldrei stunda póli­tísk hrossa­kaup og sér­hags­muna­gæslu. Við munum aldrei láta annað en gagn­rýna hugsun ráða för. Við tökum ákvarð­anir út frá gögnum og þekk­ingu, ekki þrýst­ingi frá hags­muna- og valda­blokk­um, and­stætt því sem tíðkast í of mörgum íslenskum stjórn­mála­flokk­um. Í litlu sam­fé­lagi eins og Íslandi þar sem frænd­hygli og flokka­drættir eru alls­ráð­andi eru slík stjórn­mál ekki aðeins nauð­syn­leg, heldur líka arð­bær. Því í spill­ingu felst gríð­ar­legt, fjár­hags­legt tap fyrir sam­fé­lag­ið, sem gerir okkur fátækari, van­hæf­ari og óör­ugg­ari. 

Spill­ingin er rán­dýr

Áætlað er að tekju­tap hins opin­bera á árunum 2006 til 2014 vegna eigna Íslend­inga á aflandseyjum hafi numið um 56 millj­örðum króna og á hverju ári gæti tapið vegna van­tal­inna skatta verið á bil­inu 4,6 til 15,5 millj­arðar króna. Pen­ingar sem myndu skipta sköpum fyrir lofts­lags­mál­in, heil­brigð­is­kerf­ið, nýsköp­un, menntun og vel­ferð­ar­kerfið okk­ar, en stjórn­völd sýna þeim engan áhuga, eins og óþægi­lega löng vera okkar á gráum lista FATF sýndi glögg­lega. 

Ára­löng van­ræksla stjórn­valda gagn­vart við­un­andi vörnum gegn pen­inga­þvætti – og millj­arð­arnir sem glöt­uð­ust af þeim sökum – var pólítísk ákvörð­un. Það er líka póli­tísk ákvörðun að aðhaf­ast ekk­ert til þess að rann­saka öll þau mál sem gætu hafa farið fram hjá stjórn­völdum allan þann tíma sem eft­ir­lit með pen­inga­þvætti var í mýflugu­mynd.

Bar­áttan gegn spill­ingu er nefni­lega ekki aðeins rétt­læt­is­mál heldur líka gríð­ar­stórt efna­hags­mál. Þess vegna höfum við barist ötul­lega gegn spill­ingu og fyrir gagn­sæi allt frá því að Píratar sett­ust fyrst á Alþingi Íslend­inga. En betur má ef duga skal. 

Seina­gangur og síma­vinir

Reynsla und­an­far­inna ára sýnir ótrú­lega sterka mót­spyrnu ráð­andi stjórn­valda við eðli­legum gagn­sæis­kröfum og ákalli á spill­ing­ar­varn­ir. Panama­stjórnin sál­uga er auð­vitað grát­bros­legt dæmi um rík­is­stjórn sem var bein­línis leidd af tveimur aflands­brösk­urum og því ekki að undra að grafið hafi verið undan eft­ir­lits­stofn­unum í hennar valda­tíð, að eft­ir­lit með pen­inga­þvætti hafi verið í skötu­líki og að rann­sóknir á spill­ing­ar- og mútu­brotum hafi ein­fald­lega ekki átt sér stað. Nú, eða að komið hafi í ljós að Íslend­ingar eiga hlut­falls­legt heims­met í fjölda reikn­inga í Panama­skjöl­un­um.

Núver­andi rík­is­stjórn, sem lagði mikla áherslu á efl­ingu trausts til stjórn­mála og við­skipta­lífs­ins í stjórn­ar­sátt­mála sín­um, hefur ekki upp­fyllt þau fögru fyr­ir­heit. Sam­kvæmt úttekt GRECO, sam­taka Evr­ópu­ráðs­ins gegn spill­ingu, hefur rík­is­stjórnin ein­ungis sýnt lág­marks við­leitni til þess að upp­fylla alþjóð­lega staðla um varnir gegn hags­muna­á­rekstrum og spill­ingu hjá stjórn­völd­um. Í sömu úttekt kemur fram, að rík­is­stjórnin hefur algjör­lega brugð­ist lög­regl­unni í öllu sem lýtur að spill­ing­ar­vörn­um. 

Þá stað­festi nýleg skýrsla OECD ára­tuga­langt sinnu­leysi stjórn­valda gagn­vart rann­sóknum á mútu­greiðslum til erlendra opin­berra starfs­manna. Sú skýrsla leiddi einnig í ljós að íslensk stjórn­völd tóku sér tvö­falt lengri tíma til þess að vinna úr beiðni namibískra yfir­valda um sam­starf í Sam­herj­a­mál­inu heldur en almennt ger­ist, eða hálft ár í stað þriggja mán­aða. Namibísk yfir­völd eiga greini­lega enga síma­vini hjá íslenskum stjórn­völd­um.

Núver­andi stjórn­völd hafa end­ur­tekið sýnt að þeim er hvorki treystandi fyrir því að taka á spill­ingu í stjórn­málum né við­skipta­líf­inu. Þau slugsa við varnir gegn hags­muna­á­rekstrum innan eigin raða, veikja mik­il­vægar eft­ir­lits­stofn­anir, setja efl­ingu trausts á stjórn­málum í nefnd en neita að setja nokkur við­ur­lög við því að brjóta gegn trausti almenn­ings. Svo taka þau til við að grafa undan því trausti með sam­úð­ar­sím­tölum til síma­vina í Sam­herja eða mynda­töku í aug­lýs­inga­boðs­ferð hjá Icelandair hot­els og þykj­ast svo ekki skilja hvers vegna traustið er við frost­mark. Þau segja eitt, en gera ann­að. 

Að segja eitt en gera annað

Fram undan er upp­gjör við and­stæð­ur. Kosn­ing­arnar á næsta ári munu snú­ast um fram­tíð­ina en byggja á reynslu for­tíð­ar. Hvernig flokk­arnir hafa hagað sér og hvaða slagi þeir hafa tekið mun skipta meira máli en hvert flokk­arnir segj­ast ætla að stefna. Komið er að sjald­séðum skulda­dögum hjá fólk­inu sem seg­ist aðeins bera pólítíska ábyrgð á fjög­urra ára fresti og hagar sér því af full­komnu ábyrgð­ar­leysi þess á milli.

Fólkið sem er í raun gang­andi and­stæð­ur. Sæk­ist eftir ábyrgð, skor­ast síðan undan ábyrgð­inni og móðg­ast þegar bent er á það. Fólkið sem ærist þegar þingið veitir því aðhald, mætir ekki í hálaun­uðu vinn­una sína af því að það nennir því ekki en vill svo rann­saka hvort öryrkjar vinni of mik­ið. Fólkið sem sví­virðir konur og lög­sækir öryrkja en þyk­ist síðan tala máli þeirra á tylli­dögum í pontu Alþing­is. Fólkið sem segir eitt, en gerir ann­að.



Fólkið sem segir sam­starf við Sjálf­stæð­is­flokk­inn óhugs­andi en leitar síðan skjóls í Val­höll. Fólkið sem stingur höfð­inu í sand­inn þegar sam­starfs­fólkið stingur óþægi­legum skýrslum undir stól. Krefst hærri veiði­gjalda fyrir kosn­ingar en lækkar þau svo við fyrsta tæki­færi eftir kosn­ing­ar. Talar fyrir öfl­ugu vel­ferð­ar­kerfi en gerir Land­spít­al­anum síðan að skera niður. Kallar „Atvinna, atvinna, atvinna“ en borgar svo fyr­ir­tækjum fyrir að segja upp fólki. Talar gegn hækkun lægstu bóta en tekur vilj­ugt við eigin launa­hækk­unum. Stærir sig af femín­isma en lít­il­lækkar eina stærstu og mik­il­væg­ustu kvenna­stétt lands­ins í miðjum heims­far­aldri. 

Fólkið sem talar um ábyrgð gagn­vart kjós­endum en virðir ekki vilja kjós­enda. Sem talar fyrir þjóð­ar­at­kvæða­greiðslu um flug­völl en hunsar þjóð­ar­at­kvæða­greiðslu um stjórn­ar­skrá. Seg­ist ekki beita sér í ein­staka málum en bjargar ein­stökum styrkt­ar­að­ilum sínum. Hefur áhyggjur af virð­ingu Alþingis en ber ekki virð­ingu fyrir þjóð­inn­i. 

Stjórn­mála­ó­menn­ing

Þetta þarf ekki að vera svona. Framundan er upp­gjör við þessar and­stæð­ur. Það er ekki nátt­úru­lög­mál að stjórn­mála­menn segi eitt en geri síðan ann­að. Það er ekki meit­lað í stein að stjórn­mála­menn axli aldrei ábyrgð á orðum sínum og gjörð­um. Þetta er spurn­ing um við­horf, afstöðu til valds og ábyrgð­ar. Þetta er spurn­ing um stjórn­mála­ó­menn­ingu sem hægt er að upp­ræta, strax á næsta ári.

Nú, þegar aðeins ein með­ganga er fram að kosn­ing­um, er fólk skilj­an­lega farið að spá í spil­in. Hvernig rík­is­stjórn verður hægt að mynda næsta haust? Hver geta unnið sam­an? Mögu­leik­arnir eru margir, en eitt er þó alveg víst: Píratar eru ekki til í að gera hvað sem er með hverjum sem er fyrir valda­stóla. Við höfum ein­fald­lega sýnt það í stjórn­ar­mynd­un­ar­við­ræð­um, ólíkt öðrum flokk­um. 

Það skiptir nefni­lega engu máli hvað draum­arnir eru stórir eða stjórn­ar­sátt­mál­inn úthugs­að­ur, allt drukknar það í valda­tafli Val­hall­ar. Sjálf­stæð­is­flokk­ur­inn er sam­of­inn íslensku valda­kerfi, inn­vígðir og inn­múr­aðir sjálf­stæð­is­menn stýra mörgum af stærstu fyr­ir­tækjum og þrýsti­hópum lands­ins og við munum aldrei byggja upp rétt­látt og spill­ing­ar­laust sam­fé­lag ef við aðskiljum ekki ríki og Sjálf­stæð­is­flokk. Það er tími til kom­inn að gefa for­stjóra Sam­herja til­efni til að hringja og spyrja um líðan sjáv­ar­út­vegs­ráð­herra. 

Píratar í rík­is­stjórn

Píratar í rík­is­stjórn munu stór­auka gagn­sæis­kröfur á íslensk fyr­ir­tæki inn­an­lands og erlend­is. Við munum efla eft­ir­lit með fjár­magns­flutn­ingum milli landa og herða skatta­eft­ir­lit inn­an­lands. Vegna þess að það marg­borgar sig. Píratar vilja banna þunna eig­in­fjár­mögn­un, bók­halds­brell­una sem stór­iðjan notar til þess að koma sér undan skatt­greiðslum hér­lend­is. Við munum efla varnir í pen­inga­þvætt­is­málum og auka eft­ir­lit með við­skiptum við lág­skatta­ríki.

Við munum að sjálf­sögðu líka sjá til þess að ný stjórn­ar­skrá, samin af þjóð­inni, stjórn­ar­skrár­gjaf­an­um, verði til­búin til afgreiðslu við lok næsta kjör­tíma­bils. Þar er einmitt að finna virka upp­ljóstr­ara­vernd, auð­linda­á­kvæði sem hamlar auð­linda­braski og lýð­ræð­is­bremsur almenn­ings gagn­vart þingi á rangri leið. 

Þetta þarf ekki að vera flókið

Okkur finnst þetta ekk­ert sér­stak­lega flók­ið. Allt sem Píratar gera; allar ákvarð­an­ir, öll frum­vörp­in, allar fyr­ir­spurn­irnar og allt pönkið er fyrir venju­legt fólk. Það á að efla ein­stak­linga, auka rétt­indi þeirra og sjá til þess að kerfin okk­ar, sama hvað þau heita, létti fólki líf­ið. Fram­tíð Pírata byggir á gagn­sæi, ábyrgð og rétt­indum ein­stak­lings­ins. Það er nefni­lega nóg af öðrum þing­mönnum sem mæta bara í vinn­una til að verja hags­muni stór­fyr­ir­tækja, útgerð­ar­innar og fjár­mála­geirans.

Það á að gera hlut­ina rétt. Það er póli­tík Pírata. Ekki með því að giska hvað er best heldur með því að und­ir­búa sig vel og rök­styðja. Þú ferð ekki vel með almannafé með því einu að segj­ast ætla að gera það, þú þarft að sýna fram á það. Póli­tík Pírata felst ekki í því að búa til reglur sem líta þokka­lega út á pappír og þver­brjóta þær svo ef þær reyn­ast koma sér illa fyrir bestu vini aðal­.  

Nýtt ár, ný tæki­færi

Yfir­stand­andi heims­far­aldur hefur reynt á heims­byggð­ina alla og kippt fót­unum undan fjölda fólks og heilu atvinnu­veg­unum hér á landi. Hann hefur einnig hrist upp í heims­mynd­inni og sýnt okkur að ekki er endi­lega best að hjakka bara áfram í sama fari og áður, sem núver­andi rík­is­stjórn virð­ist þó harð­á­kveðin í að ger­a.  Hún er ófær um að hugsa í nýjum lausnum enda fel­ast hags­munir hennar í því að halda líf­inu í ríkj­andi en úr sér gengnu valda­kerfi.

Valda­kerfi sem stendur fyrst og fremst vörð um sjálft sig, við­heldur spill­ingu og ójöfn­uði og svífst einskis þegar það telur sér ógn­að, hvort sem það er af hálfu stjórn­valda, fjöl­miðla eða ann­arra.  Sem svarar með hroka og stæl­um, afsalar sér ábyrgð, bendir í allar áttir í skolla­leik þeirra sem aldrei taka ábyrgð á gjörðum sínum og virð­ast hafa það sem sitt eina mark­mið að verja kerfið fyrir fólk­inu sem það á að þjóna. Og ef gengið er of nærri þeim sem valdið hafa er splæst í gott lög­bann. Hótað mál­sókn. Ráð­ist að per­sónu fólks og heiðri og því gerður upp illur ásetn­ing­ur.

Við Píratar segjum það sem við meinum og gerum það sem við segj­um. Umbúða­laust. Við köllum eftir svörum svo ákvarð­anir séu upp­lýstar og ef við sjáum spill­ingu eða mis­notkun á valdi þá bendum við á það. Það er ekki alltaf vin­sælt en það er nauð­syn­legt. Og það er af nógu að taka. Lands­rétt­ar­málið, Panama- og Sam­herj­a­skjölin, felu­leik­ur­inn með skatta­skjóls­skýrsl­una, upp­reist æru barn­a­níð­inga, lög­bann á Stund­ina, grái list­inn hjá FATF, Klaust­ur­bar og fleira og fleira og fleira. Íslend­ingar eiga skilið betri, gagn­særri og ábyrg­ari stjórn­mál – strax á næsta ári. 

Því við megum ekki gef­ast upp.

Vegna þess að við höfum tæki­færi til þess að bæta sam­fé­lag­ið. Til þess að krefj­ast raun­veru­legra breyt­inga. Til þess að kalla eftir ábyrgð stjórn­valda og til þess að þrýsta á að nýja stjórn­ar­skráin taki gildi. Ef við gef­umst upp á lýð­ræð­inu, á þing­inu og á von­inni þá vinna þau sem við vitum öll að eru ekki að vinna fyrir okk­ur.

Að þessu sögðu: Gleði­leg jól og far­sælt kom­andi kosn­inga­ár!

Höf­undur er þing­maður Pírata