Þó að hlut­unum hafi verið snúið á hvolf á einu auga­bragði og kenn­arar þurft að bregð­ast hratt við hafi flest gengið ágæt­lega. „Það eru allir að hugsa, velta hlutum fyrir sér og pæla,“ segir Haukur um kenn­ara­stétt­ina. „Það hefur í raun margt gott gerst í skóla­starf­inu og því er þetta jákvætt að ýmsu leyti þó að þetta hafi vissu­lega nei­kvæðar afleið­ingar lík­a.“

Haukur er frá Akur­eyri en fór suður til náms og bjó þar í sautján ár. Hann flutti aftur norður fyrir um fimmtán árum og hefur nú kennt við VMA í fimm ár. Hann er lærður raf­einda­virki og tækni­fræð­ingur og bætti svo við sig meistara­gráðu í kennslu­fræði fyrir nokkrum árum. Áður en hann snéri sér að kennslu var hann í upp­lýs­inga­tækni­geir­an­um. „Fyrir fimm árum fannst mér ég þurfa að þró­ast bet­ur, sem mann­eskja hrein­lega. Þá ákvað ég að breyta til og fór að kenna.“

Kennslan gefur Hauki mikið og hann hefur ánægju af því að umgang­ast nem­endur sem eru allt frá því að hafa nýlokið grunn­skóla í það að vera ráð­sett fjöl­skyldu­fólk á fer­tugs­aldri.

„Skóla­árið byrj­aði nokkuð vel,“ segir hann. „Ég var frekar bjart­sýnn og hafði engar sér­stakar áhyggj­ur.“ Í upp­hafi vor­annar voru heldur engar vís­bend­ingar um annað en að kennslan myndi hafa sinn vana­gang. En fljót­lega fóru að ber­ast fregnir utan úr heimi af veiru­far­aldr­inum og í byrjun mars voru kenn­arar í VMA farnir að velta fyrir sér mögu­legu raski á skóla­starf­in­u. „Ég var búinn að ímynda mér að eftir páska myndi þetta breyt­ast. Og ég veit að það voru fleiri kenn­arar farnir að und­ir­búa sig fyrir það.“

En tím­inn sem var til stefnu í kennslu­stof­unum varð skemmri.

Föstu­dag­inn 13. mars var til­kynnt að sam­komu­bann yrði sett á eftir helg­ina og að fram­halds­skólum og háskólum yrði lok­að. Kenn­arar við VMA höfðu skipu­lags­dag á mánu­deg­inum „en á þriðju­deg­inum byrj­aði allt í fjar­kennslu,“ segir Hauk­ur.

Sjálfur hefur hann notað upp­lýs­inga­tækni mikið í sinni kennslu. Nem­endur í raf­deild­inni fá allt frá fyrstu önn þjálfun í að skila verk­efnum raf­rænt. Þeir læra til dæmis að setja myndir inn í skjöl, búa til mynd­bönd og vef­síð­ur. „Þetta er eitt af því sem ég tek eftir núna að kemur sér afskap­lega vel.“

Ekki hægt að sitja tímunum saman við tölv­una

Haukur ákvað að nem­endur myndu ekki mæta eftir stunda­töflu. „Ég sá fyrir mér að það gæti orðið of mik­ið. Sumir nem­endur eru með fjöru­tíu tíma stunda­töflu á viku. Þú situr ekk­ert fyrir framan tölvu í fjöru­tíu tíma á viku og fylgist með ein­hverjum kenna. Það er bara úti­lok­að. Ég setti þetta því þannig upp að nem­endur gætu unnið verk­efnin þegar þeim hent­að­i.“

Hann bendir einnig á að sumir nem­endur séu í vinnu og með fjöl­skyldu. „Þannig að mörgum hentar að kíkja á þetta á kvöldin þegar það er komið logn á heim­il­in­u.“

Í nokkur ár hefur hann notað gagn­virkt kennslu­kerfi sem kall­ast Near­pod. Í því getur hann blandað saman ýmsum kennslu­að­ferð­um. Nem­endur skrá sig inn í kerf­ið, hlusta á fyr­ir­lestra og vinna verk­efni á tölv­urnar sínar þeim sam­hliða. Hægt er að keyra kennslu­stund­ina í beinni og þannig getur Haukur séð hvernig nem­endum miðar í sínum verk­efn­um. „Ég get séð hverjir eru óvirkir og þá hnippt í menn.“

En í sam­komu­bann­inu hefur Haukur haft þann hátt­inn á að und­ir­búa kennslu­stund­ina fyr­ir­fram og senda nem­endum slóð á hana þar sem þeir geta, þegar þeir hafa tíma, hlustað á fyr­ir­lest­ur, séð glærur með dæmum og útskýr­ingum og svo fram­veg­is. Hann getur fylgst með hvort nem­endur komi inn og hvað þeir hafa gert í þeim verk­efnum sem sett eru fyr­ir. „Þetta hefur virkað mjög vel.“

 Und­ir­bún­ing­ur­inn fyrir hverja kennslu­stund er þó meiri en áður. Sumt efni á hann til en annað þurfti hann að vinna frá grunni. Hann tekur upp mörg mynd­bönd fyrir kennsl­una og síð­ustu vikur hefur hann útbúið um fjöru­tíu mynd­bönd fyrir nem­endur sína. Stundum hefur hann þurft að byrja upp á nýtt svo hann giskar á að hann hafi tekið upp yfir sex­tíu mynd­bönd.

Spurn­ing um úthald

Í kennslu Hauks í skól­anum er skóla­taflan mik­il­vægt verk­færi. Hann keypti sér því lítið teikni­borð sem hann tengir við tölv­una og getur þannig „hermt“ eftir skóla­töfl­unni, teiknað á borðið og tekið það upp.

Og þar sem Haukur fór þá leið að kenna ekki eftir stunda­töflu stofn­aði hann „kennslu­stof­ur“ í for­rit­inu Google Meet þar sem hver nem­enda­hópur getur átt í sam­skiptum sín á milli og spurt hann ef á þarf að halda. „Kennslu­stof­urn­ar“ eru opnar allan sól­ar­hring­inn og stundum hefur Haukur farið þangað inn seint á kvöldin til að aðstoða nem­endur við úrlausn verk­efna.

Flestir nem­endur eru að sögn Hauks almennt iðnir og áhuga­sam­ir, bæði í skóla­stof­unni og fjar­nám­inu. En við námið nú þarf ákveð­inn sjálf­saga „og svo er þetta allt spurn­ing um úthald“.

Meiri­hluti þeirra tók fjar­nám­inu vel en aðrir við­ur­kenna að þeim hafi aldrei gengið vel að læra heima hjá sér. Haukur seg­ist fyr­ir­fram hafa ótt­ast að þeir nem­endur sem stóðu höllum fæti við upp­haf sam­komu­banns myndu helt­ast úr lest­inni. „En þetta virð­ist ekki henta þeim neitt sér­stak­lega illa. Ég held að þessi sveigj­an­leiki sem fjar­kennslu­formið býður upp á geti haft þar sitt að segja.“

Hvað Hauk sjálfan varðar segir hann að skilin milli heim­ilis og vinnu hafi vissu­lega dofnað við fjar­kennsl­una. Þannig geti teygst úr vinnu­deg­inum fram á kvöld. „En það er svo sem ekk­ert mikið öðru­vísi en var áður,“ segir hann. „Ég hef alltaf unnið tölu­vert á kvöld­in. Ég hef þurft að gera það til að hafa allt á hreinu. En jú, þetta er meira. Svo er ég sjálfur með ung­linga á heim­il­inu. Einn af þeim er í fram­halds­skóla og það fylgir því ákveðin vinna fyrir alla eins og gengur og ger­ist. Á tíma­bili vorum við öll fjöl­skyldan heima að vinna.“

Þegar hann stóð í þeim sporum og átti svo sam­skipti við sína nem­endur sem voru að reyna að læra við sömu aðstæður rann upp fyrir honum hversu gríð­ar­legu miklu máli aðstaða til náms og félags­leg staða nem­enda skipt­ir. Og að hún er langt frá því að vera sú sama hjá öll­um. „Fé­lags­leg staða nem­enda hefur alveg hrika­lega mikið að segja um það hvernig þeim gengur í nám­inu. Erf­ið­ast eiga þeir sem hafa ekki aðstöð­una heima við.“

Af vist­inni og heim

Margir nem­endur við VMA eru alla jafna á heima­vist. Þar gera þeir sitt heima­nám eða heima hjá vinum sín­um. En svo var heima­vist­inni lokað og þá þurftu allir að fara heim til sín að læra. „Eru til tvær, þrjár eða fjórar vinnu­stöðvar á hverju heim­ili? Það er nú ekki voða­lega algengt. Þarna kemur í ljós aðstöðu­munur nem­enda. Það eru dæmi um það að nem­endur hafi ein­fald­lega ekki haft neina aðstöðu eða þurft að flytja út af heim­il­inu vegna sótt­kvíar eða öðru.“

 Hann bendir á að fram­halds­skóla­kerfið jafni nokkuð aðstöðu allra. Í skóla­bygg­ingum eða á heima­vistum sé að finna aðstöðu sem allir geta nýtt sér jafnt. Heima fyrir sé ekki endi­lega það sama uppi á ten­ingn­um. „Þú getur ekk­ert verið lengi í ein­hverjum sófa að læra. Þú þarft að hafa skrif­borð, stól og næð­i.“

Þeim sem best hefur vegnað við þessar óvenju­legu aðstæður eru þeir sem hafa bestu aðstöð­una heima fyr­ir, hafa stuðn­ing frá fjöl­skyldu sinni og líka frá sam­nem­endum sín­um. „Það hefur komið alveg klár­lega í ljós að það að standa sterkt félags­lega skiptir líka máli í fjar­námi.“

Haukur hefur síð­ustu vikur átt mörg sím­töl við nem­endur sína sem og að ræða við þá á net­inu. Hann segir að flestir þeirra beri sig vel. En á því eru þó und­an­tekn­ing­ar. Stundum hefur Hauki gengið illa að ná í nem­endur og halda þeim við efn­ið. „Þá fæ ég stundum þær skýr­ingar að fjar­námið henti þeim illa.“

Hann sér þess þó ekki bein­línis merki að náms­ár­angur sé almennt að breyt­ast. Nem­endur sem standa sig vel í kennslu­stof­unni standa sig yfir­leitt líka vel í fjar­nám­inu. Hann veit ekki til þess að ein­hver úr nem­enda­hópnum hafi hætt námi. „En eftir páska hefur mér ekki tek­ist að ná í nokkra nem­endur svo ég veit ekki alveg hvernig þetta fer.“

Gerði ein­stak­ling­smiðuð próf

Alltaf þarf þó að halda ákveðnum fjölda nem­enda meira við efnið en öðr­um. Það hefur ekki endi­lega breyst síð­ustu vik­urn­ar. Hann hefur meiri áhyggjur af því að með því að færa námið út úr kennslu­stof­unni vanti upp á ýmsa mik­il­væga þætti. Í hans huga skipti það miklu máli að styðja nem­endur í því að eiga góð sam­skipti sín á milli og ýta undir að þeir nálgist verk­efni með jákvæðni. „Við kenn­arar þurfum að vera fyr­ir­myndir og það kemur ekki eins vel í gegn við þessar aðstæð­ur. Við náum heldur ekki umræðu um mál­efni dags­ins. Náms­efnið er ekki allt. Nándin skiptir máli.“

Haukur hefur þegar haldið raf­ræn próf í flestum nem­enda­hóp­unum sín­um. Það er ekki nýtt fyrir honum en núna vildi hann vera með margar útgáfur af hverju prófi og það kost­aði því tölu­vert meiri vinnu en venju­lega. „Þetta vildi ég gera til að tryggja að ég fengi ein­stak­lings­vinn­una fram,“ útskýrir hann. „Ég verð ekki var við annað en að nem­endur séu að vinna þetta allt saman af heil­ind­um.“

Oft heyr­ist að „ungt fólk í dag“ sé svona eða hinseg­in. „Krakkar í dag eru frá­bær­ir, þeir eru miklu betri en þegar ég var krakki,“ segir hann með áherslu. „Þau eru miklu opn­ari en við vor­um. Þó að þau viti kannski ekki hvað skaf­renn­ingur er þá vita þau svo margt ann­að. Ég er frekar bjart­sýnn fyrir þeirra hönd.“

Hann seg­ist vona að ástandið núna eigi ekki eftir að hafa lang­tíma­á­hrif á þeirra líðan eða mennt­un. „Það er þó ekki hægt að full­yrða neitt um það. Það fer svo­lítið eftir því hvernig okkur öllum tekst að greiða úr þessu. Eins og staðan er núna þá ætti skóla­starf að geta byrjað með eðli­legum hætti í haust og þá ætti þetta ekki að hafa stór áhrif. En ef það teyg­ist meira úr þessu þá færi maður að hafa áhyggj­ur.“

Þó að Haukur ætli að til­einka sér áfram ýmsar kennslu­að­ferðir sem hann beitti í sam­komu­banni þá seg­ist hann sakna þess að hitta nem­endur sína ekki í kennslu­stof­unni. „Það er eitt af því sem gefur manni mjög mikið þegar maður er að kenna, sam­skiptin við nem­end­urna.“

Þar til í haust ...

Sumir nem­enda Hauks hafa þegar lokið prófum og skilað öllum verk­efnum ann­ar­inn­ar. Aðrir eiga stutt í land. Búið er að opna skóla­bygg­ing­arnar á ný en með ákveðnum tak­mörk­un­um. Sum fög í VMA eru þess eðlis að ekki er hægt að klára verk­lega hluta þeirra í fjar­námi og eru þeir nem­endur því að mæta í skól­ann þessa dag­ana.

Skóla­ár­inu hjá Hauki mun þó ljúka án þess að hann hitti sína nem­end­ur. „Ég vona og trúi á að við munum hitt­ast aftur á næstu önn. Það skiptir mjög miklu máli.“