Árið 2013 bjó ég í London og var í leit að meðleigjanda. Vinur minn kom mér í samband við vin sinn, hagfræðinginn Ólaf Margeirsson, og flutti Óli inn stuttu seinna. En þrátt fyrir það að við köllum okkur báðir hagfræðinga þá er oft haf á milli þess sem við pælum í. Ástæðan er sú að Óli er makró- og ég er míkró-hagfræðingur.
Óli var varla búinn að stíga yfir þröskuldinn þegar hann kom sér að efninu og spurði mig hvort mér fyndist „að macro módel þyrftu að vera byggð á míkró grunni“. Ég játaði fyrir Óla að ég væri ryðgaður í makró en teldi að makró-hagfræðingar, eins og míkró-hagfræðingar, ættu að notast við þau módel sem best lýsa þeim raunveruleika sem þeir eru að reyna að skýra og skilja. Sambúð okkar Óla var með besta móti, hagfræði-lúða útgáfa af Big Bang Theory.
En hver er munurinn á míkró- og makró-hagfræði? Í stuttu máli má segja að míkró-hagfræðingar sérhæfi sig í smærri einingum hagkerfisins á meðan makró-hagfræðingar sérhæfi sig í stærri einingum. Til dæmis pæla míkró-hagfræðingar í því: af hverju konur borga meira fyrir hárgreiðslu en karlar; hvernig Bjarni og Katrín ættu ekki að nota kolefnisgjaldið; og hvaða áhrif sameining einstakra fyrirtækja getur haft á velferð neytenda. Makró-hagfræðingar á hinn bóginn: skoða hvaða áhrif verðtrygging hefur á verðbólgu; spá fyrir um landsframleiðslu; og þegar vel liggur á þeim ræða þeir meira að segja peningaglýju.
Þetta eru þó bara örfá dæmi um hvað hagfræðingar fást við, og þó svo að þessi dæmi láti það hljóma eins og við Óli séum úr tveimur ólíkum stéttum þá er það þannig að oft snertast fletir á míkró- og makró-hagfræðinga. (báðir hópar fara meira og minna í gegnum sama grunn- og meistaranámið, og skiljast leiðir okkar aðeins þegar við sérhæfum okkur annaðhvort í doktorsnámi eða á vinnumarkaðnum).
En eitt skilur þó míkró- og makró-hagfræðinga að og er það íslenska þýðingin á nafni fyrra fagsins (microeconomics) og ber fagið nafnið „rekstrarhagfræði“ á Íslandi. Sem er undarlegt þar sem orðið „smá“ hefur lítið með rekstur að gera og oft kemur rekstur ekki neitt við sögu þess sem míkró-hagfræðingar gera.
Þessi þýðing hefur haft það í för með sér að slatti af fólki með rekstrarmenntun (MBA, viðskiptafræði og o.s.frv.) hafa í gegnum tíðina titlað sig sem rekstrarhagfræðinga. Tvö augljósustu dæmin um þetta eru Frosti Sigurjónsson, fyrrverandi forstjóri Nýherja og sérfræðingur um rekstur, og Halla Tómasdóttir, fyrrum forsetaframbjóðandi og sérfræðingur um rekstur. Þau titla sig bæði rekstrarhagfræðinga á íslensku útgáfu heimasíðna sinna (Halla hér og Frosti hér), en hvergi á ensku útgáfu síðna þeirra kalla þau sig „microeconomist“. Sem kemur kannski ekki á óvart þar sem þau eru bæði viðskipta, en ekki hagfræði, menntuð.
En kannski er ekki rekstrarsérfræðingum að kenna að þeir kalli sig rekstrarhagfræðinga. Það er eftir allt mikið meira grípandi að kalla sig rekstrarhagfræðing heldur en rekstrarsérfræðing. Og liggur sökin þá einnig hjá þeim sem fyrst datt í hug að þýða orðið „smá“ sem „rekstur“.
Þessi rangþýðing hefur gert það að verkum að íslenskir míkró-hagfræðingar (eins og höfundur) hafa á tímum orðið svolítið abbó út í makró-hagfræðinga. Íslenska þýðingin á orðinu macroeconomics er nefnilega þjóðhagfræði. Og þó svo að það sé pínu undarleg þýðing, þá er þýðingin nógu sterk til þess að þeir sem ekki eru hagfræðingar, eins og til dæmis sérfræðingar í þjóðmálum, kalla sig ekki þjóðhagfræðinga.
En, ég missi samt ekki svefn yfir þessu. Lausnin sem míkró-hagfræðingar höfum er einföld: við sleppum því bara að kalla okkur rekstrarhagfræðinga og höldum okkur við ensku slettuna eða köllum okkur bara hagfræðinga. Við ættum að geta lifað með því svo lengi sem við þurfum ekki að vinna mörg þeirra ómögulegu verka sem makró-hagfræðingar glíma við, eins og að reyna að spá fyrir um verðbólgu þrjú ár fram í tímann.
Heimild: Peningamál Seðlabankans.
Útskýring: Fyrstu þrjá ársfjórðungana er spá SÍ nokkuð nákvæm. En þegar bankinn reynir að spá lengra fram í tímann eykst villan í spá þeirra. Þetta kemur svo sem ekki á óvart þar sem verkefnið er nánast ómögulegt. Því er höfundur feginn að vera míkró-hagfræðingur.
