Þriðju­dag­inn 20. nóv­em­ber fóru sex þing­menn – fjórir úr Mið­flokki og tveir úr Flokki fólks­ins – á bar­inn Klaust­ur, í námunda við Alþing­is­hús­ið. Þar sett­ust þeir nið­ur, drukku áfengi og töl­uðu með niðr­andi og meið­andi hætti um sam­starfs­fólk sitt í stjórn­mál­um.

Þeir stærðu sig einnig að póli­tískum hrossa­kaupum með sendi­herra­stöð­ur, þing­menn Mið­flokks­ins reyndu að telja þing­menn Flokks fólks­ins um að ganga til liðs við sig auk þess sem nið­ur­lægj­andi orð eru látin falla um Freyju Har­alds­dótt­ur, fyrr­ver­andi vara­þing­mann og þekktan bar­áttu­mann fyrir auknum rétt­indum fatl­aðra sem glímir við sjald­gæfan bein­sjúk­dóm, og þekktan sam­kyn­hneigðan tón­list­ar­mann.

Það sem þing­menn­irnir sex, þeir Sig­­­mundur Dav­­íð Gunn­laugs­son, for­maður Mið­flokks­ins , Gunnar Bragi Sveins­son, vara­for­maður hans, Anna Kol­brún Árna­dótt­ir, rit­ari flokks­ins, Berg­þór Óla­son, þing­maður Mið­flokks­ins og Karl Gauti Hjalta­­­son og Ólafur Ísleifs­­­son úr Flokki fólks­ins, vissu ekki var að í nálægð við þá sat ein­stak­lingur sem upp­haf­lega kall­aði sig bara „Mar­vin“.Sá tók upp það sem fram fór. Og sendi á vald fjöl­miðla.

Fréttir af tali Klaust­urs­manna birtar

Þann 28. nóv­em­ber síð­ast­lið­inn hófu fjöl­miðl­arnir DV, Stundin og Kvenna­blaðið að birta fréttir upp úr upp­töku af sam­tali þing­mann­anna. Þær stóðu yfir í nokkra daga. Sam­fé­lagið fór á hlið­ina.

Fyrstur þeirra sem tóku þátt í sam­sæt­inu til að bregð­ast við var Sig­mundur Dav­íð. Hann setti inn stöðu­upp­færslu á Face­book sama kvöld. Þar sagði:

Dag­inn eftir var þó komið annað hljóð í strokk­inn. Mið­flokks­þing­menn­irnir sendu frá sér sam­eig­in­lega yfir­lýs­ingu þar sem þeir báðu „þá sem farið var ónær­gætnum orðum um í þeim einka­sam­tölum sem þar fóru fram ein­læg­legrar afsök­un­ar.  Það var ekki ætlun okkar að meiða neinn og ljóst má vera að sá talsmáti sem þarna var á köflum við­hafður er óaf­sak­an­leg­ur.  Við ein­setjum okkur að læra af þessu og munum leit­ast við að sýna kurt­eisi og virð­ingu fyrir sam­ferð­ar­fólki okk­ar. Jafn­framt biðjum við flokks­menn Mið­flokks­ins og fjöl­skyldur okkar afsök­unar á að hafa gengið fram með þessum hætt­i.“

Sama dag, 29. nóv­em­ber, óskaði hópur þing­manna eftir því að for­sætis­nefnd tæki upp mál sex­menn­ing­anna.

Næstu daga gerð­ust hlut­irnir hratt. Karl Gauti og Ólafur voru reknir úr Flokki fólks­ins vegna „al­var­legs trún­að­ar­brests“. Gunnar Bragi og Berg­þór, til­kynntu þann 30. nóv­em­ber að þeir myndu fara í leyfi frá þing­störf­um.

Nán­ast allir lands­menn vilja afsögn

Á öðrum degi des­em­ber­mán­aðar birt­ist grein eftir Freyju Har­alds­dóttur á Kjarn­an­um. Þar greindi hún frá sím­tali sem hún hafði fengið frá Sig­mundi Davíð og sagði m.a.: „Ég frá­­bið mér frek­­ari sím­­töl þar sem ófatl­aður karl­­maður í valda­­stöðu talar niður til mín og reynir að útskýra fyrir mér hvað eru fötl­un­ar­for­dómar og hvað ekki. Eina eðli­­lega sím­talið í stöð­unni væri að biðj­­ast ein­læg­­lega afsök­un­­ar, án nokk­­urra útskýr­inga eða mála­­leng­inga, og segj­­ast í ljósi gjörða sinna ætla að axla ábyrgð á ofbeld­inu sem við vorum beittar og segja af sér.“

Þann 3. des­em­ber var birt könnun frá Mask­ínu. Þar kom fram að á milli 74 og 91 pró­­sent Íslend­inga eru hlynnt afsögn alþing­is­­mann­anna sex. Flestum fannst að Gunnar Bragi ætti að segja af sér en næstum jafn háu hlut­­falli fannst að Berg­þór ætti einnig að gera það. Þá töldu 86 pró­sent lands­manna að Sig­mundur Davíð ætti að víkja.

Sama dag var greint frá því að for­sætis­nefnd Alþingis hefði ákveðið að hefja skoðun á Klaust­ur­mál­inu sem mögu­legu siða­brota­máli. Stein­grímur J. Sig­fús­son, for­seti Alþing­is, bað, fyrir hönd þings­ins, þing­menn sem nefndir voru í upp­tök­un­um, aðra þing­menn en þá sem í hlut áttu að máli, fjöl­skyldur þeirra, og þjóð­ina alla afsök­unar á mál­inu. „Ég vil biðja starfs­fólk okk­ar, kon­ur, fatl­aða, hinsegin fólk og þjóð­ina alla, afsök­un­ar,“ sagði hann.

Eig­in­kona Sig­mundar Dav­íðs bland­aði sér í umræð­una dag­inn eftir og sagði í ummælum á Face­book að hún teldi að íslenskt sam­­fé­lag væri komið á villi­­göt­­ur. „Hat­rið og þörfin fyrir að smána aðra til upp­­hefja sjálfan sig,“ skrifar hún­. „Ég ætla ekki að segja ykkur hvað hefur gengið á í partýum meðal stjórn­­­mála­­manna síð­­­ustu árin en það kannski segir allt að við SDG höfum gengið út. Þakka ykkur enn og aft­­ur. Ég stend stolt með Sig­­mundi mínum enda veit ég hvaða mann hefur að geyma og veit hver líðan hans er nún­­a.“

Afdrifa­ríkur 5. des­em­ber

Fyrir lá að Klaust­urs­málið var að valda sex­menn­ing­unum miklum póli­tískum skaða. Í fyrstu könnun sem gerð var á fylgi flokka eftir að það kom upp, sem var birt í Frétta­blað­inu að morgni 5. des­em­ber, kom fram að Mið­flokk­ur­inn myndi ein­ungis fá 4,3 pró­sent fylgi ef kosið yrði þá og þar með falla með öllu út af þingi. Flokkur er í dag með sjö þing­menn eftir að hafa fengið 10,9 pró­sent atkvæða í kosn­ing­unum í fyrra. Í síð­ustu mæl­ingu MMR áður en að Klaust­urs­málið kom upp hafði Mið­flokk­ur­inn mælst með 13 pró­sent fylgi, og hafði aldrei mælst með meira.

Flokkur fólks­ins mæld­ist einnig með fylgi undir kjör­fylgi og á þeim slóðum að afar tæpt yrði að flokk­ur­inn myndi ná inn manni.

Þegar leið á dag­inn tjáði Guð­laugur Þór Þórð­ar­son utan­rík­is­ráð­herra sig um fund sem Sig­mundur Davíð hafði átt með honum og Bjarna Bene­dikts­syni til að ræða áhuga Gunn­ars Braga á að vera skip­aður sendi­herra, en í frá­sögn Mið­flokks­mann­anna af þessu máli á Klaustri mátti skilja að þeir teldi Bjarna skulda sér greiða vegna þess að Gunnar Bragi hefði skipað Geir H. Haarde sendi­herra á sínum tíma.

Guð­laugur stað­festi fund­inn í stöðu­upp­færslu á Face­book. Þar sagði hann:

Einn þeirra stjórn­mála­manna sem mikið var rætt um á Klaust­urs­upp­tök­unni, á kyn­ferð­is­legan og niðr­andi hátt, er Lilja D. Alfreðs­dótt­ir, vara­for­maður Fram­sókn­ar­flokks­ins og mennta- og menn­ing­ar­mála­ráð­herra. Á upp­tök­unum heyr­ist Gunnar Bragi meðal ann­ars segja: „Hjólum í hel­vítis tík­ina“ þegar rætt er um Lilju.

Lilja fór í við­tal í Kast­ljósi 5. des­em­ber síð­ast­lið­inn sem hefur mælst afar vel fyrir þvert á póli­tískar lín­ur. Þar var hún mjög afger­andi í afstöðu sinni gagn­vart fram­ferði Klaust­ur­fólks­ins., sagði tal þeirra vera „al­gjört ofbeldi“ og að hún væri „of­boðs­lega“ ósátt við það.

Sig­mundur Davíð sár

Sig­mundur Davíð brást við við­tal­inu við Lilju dag­inn eft­ir, 6. des­em­ber, með stöðu­upp­færslu á Face­book. Þar sagð­ist hann meðal ann­ars hafa verið kall­aður fleiri ljótum nöfnum en hann hafi tölu á. Hann minn­ist þess hins vegar ekki að hafa áður verið kall­aður ofbeld­is­­mað­­ur. „Ekk­ert sem um mig hefur verið sagt í póli­­tík hefur sært mig eins mik­ið.“

Föstu­dags­morg­un­inn 7. des­em­ber hafði málið staðið yfir í viku og ýmsum kenn­ingum verið fleytt um hvernig staðið hafði verið að upp­tök­unum á Klaust­ur­bar þriðju­dags­kvöldið afdrifa­ríka.

Þennan morgun steig sá sem tók upp sam­tölin fram í við­tali við Stund­ina. Við­kom­andi reynd­ist vera Bára Hall­dórs­dótt­ir, 42 ára fötluð og hinsegin kona sem sagði að sér hefði ein­fald­lega blöskrað orð­færi fólks­ins og ákveðið að taka það upp. „ „Mér bara brá svo þegar ég heyrði hvernig þing­­menn­irnir töl­uðu. Satt best að segja trúði ég ekki mínum eigin skiln­ing­­ar­vit­­um. Svo ég byrj­­aði bara að taka upp, án þess að hugsa það neitt lengra. En því meira sem ég hlust­­aði, því reið­­ari varð ég, því þarna voru saman komnir valda­­miklir menn að spúa hatri yfir minn­i­hluta­hópa á almanna­vett­vangi. Ég held að það hafi verið rétt að upp­­lýsa almenn­ing um það sem þarna fór fram og eftir á að hyggja er ég stolt af því.“

Und­ir­búa mála­rekstur gegn Báru 

Þann 8. des­em­ber sendi fræða­fólk við Rann­­sókn­­ar­­setur Háskóla Íslands í fötl­un­ar­fræðum bréf til for­seta Alþing­is. Í því sagði að Klaust­­ur­s­­málið og ummæli þing­­manna sem þar voru séu þeim „áfall og þung­­bært að verða vitni að þeim nið­­ur­lægj­andi og for­­dóma­­fullu ummælum sem þar voru við­höfð um fatlað fólk, einkum fatl­aðar konur sem við virðum mik­ils og eigum náið og gott sam­­starf við í bar­áttu fyrir mann­rétt­indum og mann­virð­ingu fatl­aðs fólks.“

Þar sagði enn fremur að þeir „djúp­­stæðu for­­dóm­­ar, mann­­fyr­ir­litn­ing, hroki og van­virð­ing sem þar birt­­ast í garð fatl­aðs fólks og ann­­arra jað­­ar­­setra hópa gerir það að verkum að við munum ekki taka þátt í sam­­starfi við vel­­ferð­­ar­­nefnd Alþingis á meðan að Anna Kol­brún Árna­dóttir á sæti í nefnd­inn­i.“

Eftir nokk­urra daga svika­logn greindi Bára Hall­dórs­dóttir svo frá því að lög­maður þing­manna Mið­flokks­ins hefði lagt fram beiðni um vitna­­leiðslur og öflun sýn­i­­legra sönn­un­­ar­­gagna fyrir dómi vegna upp­­­töku á sam­­tölum sem áttu sér stað á Klaust­­ur­bar 20. nóv­­em­ber síð­­ast­lið­inn. Beiðnin byggir á ákvæði laga um með­­­ferð einka­­mála sem fjallar um öflun sönn­un­­ar­­gagna án þess að mál hafi verið höfð­að. Til­­­gangur þess er að koma í veg fyrir að mög­u­­leg sönn­un­­ar­­gögn spillist.

Í bréf­inu sagði enn fremur að beiðnin verði „ekki skilin öðru­­vísi en svo að dóms­­mál kunni að verða höfðað á hendur þér í kjöl­far umbeð­innar gagna­öfl­un­­ar.“

Ekki hægt að funda vegna og pist­ill Sig­mundar Dav­íðs

Mið­viku­dag­inn 12. des­em­ber stóð til að stjórn­skip­un­ar- og eft­ir­lits­nefnd myndi funda um sendi­herra­tal Mið­flokks­mann­anna. Það reynd­ist hins vegar ekki hægt þar sem þeir Gunnar Bragi Sveins­­son og Sig­­mundur Davíð Gunn­laugs­­son svör­uðu ekki ítrek­uðum boðum um að mæta til fund­­ar­ins. Á fund­inn var einnig búið að boða Bjarna Bene­dikts­­son og Guð­laug Þór Þórð­­ar­­son. Fund­inum var því frestað fram í jan­ú­ar.

Mið­flokk­ur­inn brást við þess­ari stöðu með yfir­lýs­ingu á Face­book þar sem sagði m.a.: „Það er afar fátítt að þing­nefndir séu not­aðar í jafn aug­ljósum póli­tískum til­gangi og átti að gera. Slíkt á ekki að við­gang­ast.“

Þann 16. des­em­ber birti Sig­mundur Davíð svo pistil á heima­síðu sinni þar sem hann gaf í skyn að fjöl­miðlar og stjórn­­­mála­­menn hefðu farið öðru­­vísi með Klaust­­ur­­upp­­tök­­urnar svoköll­uðu ef þeir sem teknir væru upp væru úr vinstri­­flokk­­um.

Í pist­l­in­um, sem ber nafnið „Er sama hver er?“, lagði Sig­­mundur Davíð út frá því að þing­­menn­irnir sex sem sátu að sum­­bli á Klaust­­ur­bar hefðu verið úr Vinstri grænum og Sam­­fylk­ingu og að sá sem tekið hafi upp sam­­tal þing­­mann­anna hafi verið „ungir Heim­dell­ingur og harð­lín­u-frjáls­hyggju­­mað­­ur“ sem hefði „gert ráð­staf­­anir til að njósna um einka­­sam­­tal þeirra klukku­­tímunum sam­­an.“

Sig­mundur Davíð gaf þing­­mönnum og flestum fjöl­miðlum gervi­­­nöfn í pist­l­inum og gekk einnig út frá því að upp­­­tökur á sam­­tölum eins og þeim sem áttu sér stað á Klaust­­ur­bar 20. nóv­­em­ber síð­­ast­lið­inn, væru ólög­­leg­­ar. Í skrif­unum var Stundin t.d. köllum hin ákafa hægri­vef­­síða Tíð­­ar­and­inn og Kjarn­inn fékk við­­ur­­nefnið hægri­vef­­ur­inn Kvörnin sem „hafi lengi helgað sig bar­átt­unni gegn ógnum komm­ún­­isma og krat­isma.“

Hægt er að lesa umfjöllun Kjarn­ans/Kvarn­ar­innar um pistil­inn hér.

Bára dregin fyrir dóm

Mánu­dag­inn 17. des­em­ber kom Bára Hall­dórs­dóttir fyrir dóm vegna krafna Mið­flokks­mann­anna um gagna­öflun og vitna­leiðslur sem var liður í fyr­ir­hug­aðri mál­sókn þeirra gagn­vart upp­ljóstr­ar­an­um. Fjöl­menni mætti til að sýna Báru stuðn­ing. Eng­inn þing­mann­anna sem stóðu að mála­til­bún­að­inum var við­stadd­ur. Þar fór lög­­­maður þeirra fram á að myndefni úr eft­ir­lits­­mynda­­vélum Alþingis og Dóm­­kirkju yrði varð­veitt og lagt fyrir dóm. Á meðal þess sem fram kom í máli lög­manns­ins fyrir dómi var: „ „Um­­bjóð­endur mínir telja að frek­­lega hafi verið brotið á rétti þeirra til einka­lífs. Þetta hafi gerst þegar einka­­sam­­tal á Klaustri var hljóð­­ritað að þeim óaf­vit­andi og gert opin­bert. Í því hafi falist brot gegn 229. grein almennra hegn­ing­­ar­laga,“ sagði hann og benti á að þessi hátt­­semi gæti varðað skaða- og miska­bóta­skyld­u.“

Kröfu Mið­flokks­manna var hafnað 19. des­em­ber. Tveimur dögum síðar var greint frá því í Stund­inni að Mið­flokks­þing­menn­irnir hefðu kært úrskurð Hér­­aðs­­dóms Reykja­vík­­­ur, þar sem hafnað var beiðni sókn­­ar­að­ila um að fram færu vitna­­leiðslur og öflun sýn­i­­legra sönn­un­­ar­­gagna um atburð­ina á Klaustri, til Lands­rétt­­ar.

Í kærunni vakti lög­maður Mið­flokks­manna, Reimar Pét­urs­son, athygli á því að Bára hafi greint frá því í fjöl­miðlum hvernig hún „sperrti eyr­un“ og „þótt­ist“ vera að lesa ferða­­manna­bæk­l­inga sem hún hafði með­­­ferðis þegar hún hljóð­­rit­aði sam­­skipti þing­­mann­anna. Þá vísi Reimar sér­­stak­­lega til myndar sem birt­ist í Stund­inni og var tekin fyrir utan Klaustur „áður en varn­­ar­að­ili hóf aðgerðir sínar nema, ef vera skyldi, að ein­hver annar hafi tekið hana“.

Af þessu dragi hann ályktun um ein­beittan ásetn­ing Báru: „Allt þetta gefur til kynna að þegar varn­­ar­að­ili kom á Klaustur hafi hún komið þangað með það fyr­ir­fram­­gefna mark­mið að njósna um og taka upp sam­­töl sókn­­ar­að­ila. Hún hafi gengið fum­­laust til verka. Hún hafi haft með­­­ferðis bæk­l­inga sem hún not­aði sem yfir­­varp og búnað sem hent­aði til verks­ins. Þá hafi hún dvalið á staðnum svo lengi sem í fjórar klukku­­stund­­ir. Hafi hún þó sagst hafa verið á leið­inni á æfingu á leik­­sýn­ingu sem ætl­­unin var að frum­­sýna tveimur dögum síð­­­ar, án þess að þetta hafi neitt tálmað þaul­­­setu hennar yfir upp­­tök­un­­um.“

Í frétt Stund­­ar­innar segir enn fremur að þing­­menn­irnir telji þetta gefa „ríka ástæðu til að kanna hvort ein­hver annar hafi komið að fram­­kvæmd þess­­arar aðgerðar með varn­­ar­að­ila eða hafi fylgt henni til henn­­ar“. Finn­ist þeim frá­­­sögn Báru vera „öll út og suð­­ur“. Til að mynda segi hún eina stund­ina að sam­talið hafi verið opin­bert en aðra stund­ina lýsi hún erf­ið­­leikum við að greina orða­­skipti. „Trú­verð­ug­­leiki frá­­­sagnar varn­­ar­að­ila er því eng­inn.“