Nú liggur fyrir að allir þeir sex þing­menn sem teknir voru upp á Klaust­ur­bar 20. nóv­em­ber 2018 við umræðu sem í fólst að atyrða með nið­ur­lægj­andi hætti meðal ann­ars nafn­greinda sam­þing­menn, kon­ur, sam­kyn­hneigða og fatl­aða munu halda áfram störfum sínum sem þing­menn. Umræðu þar sem hluti hóps­ins stærði sig af spilltum hrossa­kaupum með sendi­herra­stöður og aug­ljós umræða átti sér stað um bak­tjalda­makk sem í átti að fel­ast að ná tveimur þing­mönnum Flokks fólks­ins yfir í Mið­flokks­skút­una.

Sömu­leiðis liggja fyrir vænt­ingar um að þing­maður Sam­fylk­ingar sem er í leyfi eftir að hafa sýnt af sér kyn­ferð­is­lega áreitni muni snúa aftur til starfa eftir mán­aða­mót. Að minnsta kosti hefur for­maður flokks­ins gefið það út opin­ber­lega að hann búist við honum aft­ur.

Ljóst má vera af þessum tíð­ind­um, og þeim skýr­ingum sem gefnar hafa verið fyrir end­ur­kom­unni, að umræddir ein­stak­lingar telja sig mik­il­væg­ari en stofn­un­ina sem þau voru kosin til að starfa á. Þetta er, að þeirra eigin mati, ómissandi fólk og heild­ar­hags­munir eins og trú­verð­ug­leiki stjórn­mála eða boð­legar starfs­að­stæður fólks­ins sem varð fyrir barð­inu á þeim verða að víkja fyrir rétti þeirra til að starfa áfram í stjórn­mál­um.

Traustið horfið og aug­ljóst af hverju

Í könnun sem Félags­vís­inda­stofnun gerði 4. til 17. des­em­ber 2018 kom fram að 68 pró­sent lands­manna treysta Alþingi lítið eða ekk­ert. Þar kom líka fram að 65 pró­sent lands­manna töldu að margir eða nán­ast allir stjórn­mála­menn væru spillt­ir.

Þá sagði að 62 pró­sent lands­manna myndi telja að það myndi auka traust þeirra til Alþingis mikið ef meira væri um afsagnir þing­manna í kjöl­far mis­taka. Engin ein ástæða er meira ráð­andi í traust­­leysi á Alþingi í dag en sú að þing­­menn segi ekki af sér þegar þeir verða upp­­­vísir af mis­­tök­­um. Sú ástæða sem er í öðru sæti er að þing­menn sýni hver öðrum meiri virð­ingu. Alls segja 57 pró­sent lands­manna að það myndi auka traust þeirra til Alþing­is.

Þá var gerð könnun sem sýndi 74-91 pró­sent lands­manna töldu að sex­menn­ing­arnir á Klaustri ættu að segja af sér. Flest­ir, eða 91 pró­sent, töldu að Gunnar Bragi Sveins­son, þing­maður Mið­flokks­ins ætti að gera það, 90 pró­sent töldu að félagi hans Berg­þór Óla­son ætti að segja af sér og 86 pró­sent að for­mað­ur­inn þeirra, Sig­mundur Davíð Gunn­laugs­son, ætti að víkja.

Eitr­aðar starfs­að­stæður

Varla er til sá ein­stak­lingur sem getur haldið því fram að orð­ræðan og við­horfin sem birt­ust á upp­tök­unum af Klaust­ur­bar feli í sér virð­ingu fyrir öðrum þing­mönn­um. Og afleið­ingar þeirra á þá sem urðu fyrir barð­inu á orðum Mið­flokks­manna sér­stak­lega hafa auð­vitað komið fram. Lilja D. Alfreðs­dótt­ir, mennta- og menn­ing­ar­mála­ráð­herra, sagði í við­tali við Kast­ljós 5. des­em­ber að tal um hana hafi verið „al­gjört ofbeldi“ og að hún hefði orðið fyrir „stór­kost­legri árás“. Hún sagði að sér hafi þótt óþægi­legt að sjá and­litið á Berg­þóri Óla­syni, þing­manni Mið­flokks­ins, sem hafði við­haft klám­fengin ummæli um hana, á sam­fé­lags­miðlum eftir að upp­tök­urnar voru gerðar opin­ber­ar. Að mati Lilju hafi trún­að­ar­brestur átt sér stað milli þing­mann­nanna, þjóð­ar­innar og þings­ins.

Annað fórn­ar­lamb orð­ræð­unnar á Klaust­ur­bar var Albertína Frið­björg Elí­as­dótt­ir, þing­maður Sam­fylk­ing­ar­inn­ar. Gunnar Bragi Sveins­son og Berg­þór Óla­son sögðu meið­andi sögur um hana. Atburð­irnir hafa aug­ljós­lega haft mikil áhrif á Albertínu.

Þessar konur þurfa nú að starfa áfram með þeim mönnum sem við­höfðu þetta and­lega ofbeldi í þeirra garð. Lilja þarf til að mynda að svara óund­ir­búnum fyr­ir­spurnum þeirra. Þær sitja uppi með afleið­ingar gjörða þeirra. Og þjóðin situr uppi með það að vera þeirra á þingi rýrir traust á mik­il­væg­ustu stofnun lýð­veld­is­ins. Setur allt starf hennar nið­ur.

Póli­tískt sam­særi

Því var spáð á þessum vett­vangi, í leið­ara sem birt­ist 6. des­em­ber 2018, að þegar fjar­lægð myndi skap­ast frá atburð­unum á Klaustri, og opin­ber­unar á þeirri orð­ræðu sem þar var við­höfð og þeim við­horfum sem þátt­tak­endur virð­ast hafa, myndi Sig­mundur Davíð Gunn­laugs­son og læri­sveinar hans frekar draga stjórn­málin niður í sitt svað frekar en að stíga til hliðar og gefa þeim tæki­færi til að batna. Þeir myndu for­herð­ast og benda á söku­dólga all­staðar í kringum sig.

Það hefur gengið að öllu leyti eft­ir. Fyrstu yfir­lýs­ingar Sig­mundar Dav­íðs gengu út á að ýja að því að aðrir væru í raun miklu verri enn hann og hefðu sagt ljót­ari hluti. Hann nefndi þó engin dæmi, og hefur ekki nefnt nein slík síð­an. Til­gang­ur­inn var að reyna að gera málið almennt frekar en sér­tækt.

Næstu skref voru að gera póli­tískan sam­sær­is­mann úr Báru Hall­dórs­dótt­ur, 42 ára hinsegin konu og öryrkja, sem tók upp sam­töl þeirra á Klaustri. Mið­flokks­menn­irnir fjórir réðu sér lög­mann sem lagði kröfu fyrir dom­stóla um að gagna­öfl­un­ar­vitna­leiðslur yrðu fram­kvæmdar fyrir dómi vegna hugs­an­legrar mál­sóknar á hendur henni. Kröf­unni var hafnað á tveimur dóm­stig­um.

Miðflokkurinn setti einnig fram ásak­anir um að stjórn­skip­un­ar- og eft­ir­lits­nefnd væri mis­notuð í póli­tískum til­gangi og neit­uðu að mæta fyrir hana til að ræða tal sitt um meint póli­tísk hrossa­kaup við skipun sendi­herra. Gunnar Bragi sagði síðar í yfir­lýs­ingu að boðað hafi verið til fundar nefnd­ar­innar í „ann­ar­legum til­gang­i“.

Um miðjan des­em­ber birt­ist pist­ill á heima­síðu Sig­mundar Dav­íðs þar sem gefið var í skyn að fjöl­miðlar og stjórn­­­mála­­menn hefðu farið öðru­­vísi með Klaust­­ur­­upp­­tök­­urnar svoköll­uðu ef þeir sem teknir væru upp væru úr vinstri­­flokk­­um. Þar var klifað á því hversu ólög­legar upp­tök­urnar af Klaust­urs­sam­tal­inu hafi ver­ið, að flokkspóli­tískt skipu­lag lægi á bak við upp­töku Báru Hall­dórs­dóttur á drykkju­tal­inu á Klaustri og gefið í skyn að við­talið við Lilju D. Alfreðs­dóttur í Kast­ljósi hafi verið sýn­ing „sem er enn betur æfð en upp­­­setn­ing Leik­­fé­lags Garða­bæj­­­ar. Sýn­ingin er þó ekki und­ir­­búin af leik­­stjóra heldur PR-­­mönnum og snýst um að koma út til­­heyr­andi frösum og stikkorð­­um.“

Allt gekk þetta út á að hér væri verið að fremja stór­kost­legt póli­tískt sam­særi gagn­vart heið­ar­leg­um, og eig­in­lega stór­kost­leg­um, stjórn­mála­mönnum sem hefðu ekki til ann­arra saka unnið en að atyrða fjölda fólks og hreykja sér að póli­tískri spill­ingu í opin­beru rými hald­andi að eng­inn væri að hlusta á þá.

Það væru bara eitt sett af fórn­ar­lömbum í þessu máli: Sig­mundur Davíð Gunn­laugs­son og Mið­flokk­ur­inn.

Fyr­ir­sjá­an­leg leikja­fræði

Í Krydd­síld Stöðvar 2 á gaml­árs­dag opin­ber­að­ist svo sú leikja­fræði Mið­flokks­manna sem þeir ætl­uðu að nýta sér í þeirri stöðu sem upp var kom­in. Þeir eru búnir að finna þann ein­stak­ling sem er hinn raun­veru­legi ger­andi í þessu máli. Sá ein­stak­lingur er upp­á­halds­and­stæð­ingur þeirra frá Ices­a­ve- og Leið­rétt­ing­ar­ár­un­um, Stein­grímur J. Sig­fús­son, nú for­seti Alþing­is. Hinn full­komni strá­maður er auð­vitað land­ráða­mað­ur­inn sem ætl­aði að selja íslensku þjóð­ina í skulda­fang­elsi og hirti öll heim­ilin af íslensku þjóð­inni til að færa erlendum kröfu­höfum bank­ana.

Í þætt­inum tal­aði Sig­mundur Davið opin­skátt um að með­ferð for­sætis­nefnd­ar, sem vill að Klaust­urs­málið verði fyrsta málið í sög­unni sem vísað verður til siða­nefndar Alþing­is, væru „póli­tísk rétt­ar­höld“ þar sem Stein­grímur ætl­aði sér sjálfur að vera í dóm­ara­sæti. Stein­grímur hefur síð­ar, ásamt allri for­sætis­nefnd, lýst sig van­hæfan til að taka ákvörðun í mál­inu og tveir nýir vara­for­setar hafa verið skip­aðir til að taka hana.

Við­spyrnan hófst svo fyrir alvöru á mánu­dag, þegar Sig­mundur Davíð birti grein í Morg­un­blað­inu. Þar end­ur­tók hann ásak­anir um póli­tísk rétt­ar­höld og sagði Stein­grím vera að hefna sín á sér per­sónu­lega.

Hann sagði ­jafn­­fram­t að þing­­menn­irnir sex í Klaust­­ur­­mál­inu hafi nú þegar tekið út íþyngj­andi refs­ingu vegna máls­ins. „Fyrir atvikið hafa þeir enda liðið sál­­arkvalir og þegar þolað grimmi­­legri refs­ingu en nokkur dóm­­stóll myndi telja við­eig­and­i.“ Auk þess væru upp­tök­urnar vit­an­lega ólög­mæt­ar.

Degi síðar mætti hann í við­tal á sinn helsta fjöl­miðla­vett­vang, Bítið á Bylgj­unni, og sagði for­seta Alþingis rang­lega vera að brjóta þing­skap­a­lög með því að skipa nýja for­sætis­nefnd. Við­horf Stein­gríms í sinn garð væru vel þekk og hann teldi að póli­­tík, popúl­ismi og per­­són­u­­leg óvild ­Stein­gríms væru ástæða þess að for­­seti þings­ins noti nú aðstöðu sína til að fara í prí­vat her­­ferð ­gegn Sig­­mund­i.

Snúa aftur og sýna sitt rétta and­lit

Þing­störf hófust af alvöru í vik­unni. Í morgun birt­ist grein eftir Berg­þór Óla­son þar sem hann boð­aði end­ur­komu sína. Þar sagð­ist hann miður sín yfir mörgu sem hann sagði en að sér þætti það líka „vond þróun að legið væri á hleri þegar annað fólk talar saman á veit­inga­hús­­um. Mér fannst vont að fjöl­miðlar teldu sjálf­­sagt að birta slíkt drykkju­raus opin­ber­­lega og eig­in­­lega enn verra hversu margir voru ánægðir með hvorttveggja.“ Hann sagð­ist ekki erfa það við aðra þing­menn ef þeir vildu ekki eiga sam­starf við hann.

Gunnar Bragi fylgdi í kjöl­farið með mun her­skárri til­kynn­ingu um end­ur­komu. Stundum væri ákvarð­anir ein­fald­lega teknar fyrir menn. „Fremur óvænt – en samt ekki - blasir svarið við því hvenær rétt sé að snúa til baka. Fyrstu dagar þing­funda á nýju ári, og fram­­ganga for­­seta Alþingis að und­an­­förnu, er með þeim hætti að annað er óhjá­­kvæmi­­legt en að nýta sér allan rétt til þess að vera inni á þeim leik­velli þar sem að mér er sótt og svara fyrir mig á þeim vett­vangi en ekki utan hans. Þess vegna mæti ég á nýjan leik til starfa minna á Alþingi í dag.“

Hinir brott­viknu þing­menn Flokks fólks­ins, Ólafur Ísleifs­son og Karl Gauti Hjalta­son, hafa tekið virkan þátt í þessum leik. Og við blasir að þeir eru and­lega þegar gengir í Mið­flokk­inn, þótt form­leg félaga­skipti úr óhæði eigi enn eftir að til­kynn­ast.

Póli­tísk ein­angrun

Allt var þetta frekar við­bú­ið. Mið­flokk­ur­inn hefur málað sig póli­tískt langt út í horn og á ekki sýni­lega end­ur­komu, þótt ekk­ert megi auð­vitað úti­loka í land­lægri tæki­fær­is­mennsku íslenskra stjórn­mála.

Fylgi flokks­ins er hrunið og Fram­sókn­ar­flokk­ur­inn hefur náð til­baka stórum hluta þess fylgis sem fór frá honum með Sig­mundi Davíð haustið 2017. Stór könnun Gallup í byrjun árs sýndi að fylgi Mið­flokks­ins myndi helm­ing­ast frá því sem það var í síð­ustu kosn­ingum ef kosið yrði í dag. Þing­manna­fjöldi hans færi úr sjö í þrjá og for­mað­ur­inn sjálf­ur, það sem flokk­ur­inn snýst um, næði ekki inn sem kjör­dæma­kjör­inn.

Þá blasir við að eng­inn flokk­ur, utan mögu­lega Sjálf­stæð­is­flokks­ins, mun starfa með Mið­flokknum í meiri­hluta. Sú draum­sýn íhalds­manna að hægt yrði að frið­þægja Fram­sókn­ar­flokk­inn í slíkt sam­starf, með því að koma Sig­urði Inga Jóhanns­syni úr emb­ætti for­manns og láta vara­for­mann­inn Lilju taka við, varð að engu með ummæl­unum um hana á Klaustri í nóv­em­ber.

Flokkur fólks­ins hefur nú bæst við hóp hinna stjórn­ar­and­stöðu­flokk­anna sem telja Mið­flokk­inn svo geisla­virkan að þeir munu ekki einu sinni vinna með honum í stjórn­ar­and­stöðu, hvað þá mynda stjórn með hon­um. Flokk­ur­inn er orð­inn póli­tískt úrhrak. Og hann veit það.

For­herð­ing í kort­unum

Sig­mundi Davíð hefur áður tek­ist að snúa til baka úr slíkri stöðu og sýnt að hann getur verið klókur popúlisti með því að lofa til­komu­miklum og ein­földum lausnum á flóknum vanda­mál­um.

Sig­mundur Davíð hefur líka lært mjög vel að nýta sér hræðslu­á­róður til að auka fylgi og að við­ur­kenna aldrei mis­tök heldur öskra sam­særi ann­arra gegn sér, yfir­burða­mann­in­um, þegar hann þó aug­ljós­lega gerir slík. Hann, og fram­lína Mið­flokks­ins.

Sig­mundi Davíð er ber­sýni­lega alveg sama hvort hann segi satt og leggur lítið upp úr því að und­ir­byggja það sem hann segir með vísun í stað­reynd­ir, á sama tíma og hann seg­ist iðka „rót­tæka skyn­sem­is­hyggju“.

Leiðin upp úr hol­unni verður auð­vitað erf­ið­ari með hverju skipt­inu sem Sig­mundur Dav­íð, og fylgitungl hans, detta ofan í hana. Afleið­ing þess er að póli­tíkin verður á sama tíma ljót­ari og for­hert­ari.

Þeir hafa engu að tapa. Nema auð­vitað trú­verð­ug­leika íslenskra stjórn­mála og Alþing­is.